اقتصادسنج| چرا حفظ ارزش پول در برابر تورم اهمیت دارد؟ چون با یک میلیون تومان امروز، نمی‌توان در ۲ یا ۵ سال آینده همین چیزهایی که می‌توانستید بخرید را خریداری کنید!

پس با توجه به شرایط تورمی باید در انتخاب روش مناسب برای حفظ ارزش پول بسیار هوشمند عمل کرد.

تورم چیست؟ بطور خلاصه میانگین سطح عمومی قیمت‌ها را برای سبدی از کالاها و خدمات در یک اقتصاد اندازه می‌گیرند و اگر این قیمت‌ها در بازه زمانی مشخصی افزایش داشته باشند، به آن تورم گفته می‌شود.

نتیجه تورم این است که مقدار مشخصی از یک ارز، در مقایسه با قبل قدرت خرید کمتری خواهد داشت.

بنابراین اهمیت زیادی دارد که بتوانیم با به‌کارگیری استراتژی‌های درست و سرمایه‌گذاری در فرصت‌های مناسب، ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کنیم.

برای حفظ ارزش پول در برابر تورم، راهکارهای زیر وجود دارد:

•خرید و سرمایه گذاری در طلا
•خرید و سرمایه گذاری در املاک و مستغلات
•خرید ارزهای خارجی
•خرید کالاهای بادوام مانند خودرو
•خرید سهام و سایر اوراق بهادار

میزان تورم یک اقتصاد بسته به رویدادهای فعلی تغییر می‌کند.

افزایش دستمزدها و افزایش سریع قیمت مواد خام مثل نفت، دو عاملی هستند که در کشورهای مختلف باعث تشدید تورم می‌شوند.

تورم به طور عمومی، اتفاقی طبیعی در یک اقتصاد بازارمحور است. راه‌های زیادی برای حفظ ارزش پول در برابر تورم وجود دارد. یک سرمایه‌گذار منظم می‌تواند با سرمایه‌گذاری در دارایی‌هایی که در شرایط تورمی عملکرد بهتری از بازار دارند، برای محافظت در برابر تورم برنامه‌ریزی کند.

ماجرای تورم در ایران با اکثر نقاط دیگر دنیا متفاوت است. تورم در ایران بیماری مزمنی است که دهه‌هاست گریبان اقتصاد را گرفته است.

تورم کشور ما از مسائلی ناشی می‌شود که با سایر کشورها متفاوت است. در زمان همه‌گیری کرونا، اقتصاد جهانی دچار رکود شد ولی مدتی بعد تقاضا به سطوح قبل برگشت. در این زمان به دلیل کمبود عرضه نسبت به قبل که از مشکلات زنجیره تامین، مخصوصاً در شرق آسیا ناشی می‌شد، تورم در جهان شروع به پا گرفتن کرد.

در این زمان تجاوز روسیه به اوکراین و بحران‌های مربوط به انرژی و مواد غذایی، اوضاع اقتصاد جهانی را از این هم بدتر کرد و تورم در بسیاری از کشورها به سطوحی رسید که در چند دهه اخیر بی‌سابقه بوده است.

در مقابل، ایران به دلیل بسته بودن اقتصاد و قرار داشتن در شرایط تحریمی، نسبت به سایر کشورها از اغلب این بحران‌های جهانی تاثیر کمتری می‌پذیرد و مشکلات تورمی ما بیشتر ناشی از مسائل داخلی هستند.

دلایل اصلی تورم در ایران، بی‌انضباطی در مخارج دولت (کسری بودجه مزمن و قابل توجه هر ساله) و بی‌نظمی سیستم بانکی در خلق نقدینگی است.

با این اوصاف برای کسی که در چنین شرایطی زندگی می‌کند، از هر جای دیگری واجب‌تر است که بتواند با انتخاب‌های درست و سرمایه‌گذاری‌های به‌موقع، ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کند.  در این مقاله به دارایی‌ها و فرصت‌های سرمایه‌گذاری مختلفی می‌پردازیم که برای شهروندان ایرانی در دسترس‌اند و می‌توان با استفاده از آن‌ها، اثر تورم در کاهش قدرت خرید را کاهش داد.

مروری بر نکات مهم

تورم در اقتصادهای بازارمحور اتفاقی طبیعی است که معمولاً از رشد اقتصادی ناشی می‌شود. البته تورم می‌تواند به دلیل بحران‌های سمت عرضه هم باشد و در سایر کشورها مثل ایران، تورم می‌تواند ناشی از دلایل دیگری مثل کسری بودجه مزمن و بی‌انضباطی سیستم بانکی در خلق نقدینگی باشد. سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید دارایی‌هایی که در شرایط تورمی می‌توانند عملکرد بهتری از بازار داشته باشند، ارزش پول خود را در برابر تورم حفظ کنند.

رایج‌ترین دارایی‌های ضدتورمی عبارت‌اند از: طلا، کامودیتی‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مختلف در حوزه املاک.
بسیاری از مردم، خصوصاً در کشورهایی که ارزش ارز ملی‌شان در حال افت است، طلا را به عنوان ارز جایگزین می‌بینند.

کامودیتی‌ها و تورم رابطه خاصی دارند. کامودیتی‌ها نشانه‌ای از آمدن تورم در اقتصاد جهانی هستند. وقتی قیمت یک کامودیتی افزایش می‌یابد، محصولاتی که برای تولیدشان از آن کامودیتی استفاده می‌شود هم دچار افزایش قیمت می‌شوند.

طلا، سکه، مسکن، زمین، خودرو، ارز، سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سپرده‌های مدت‌دار بانکی، مهم‌ترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول در برابر تورم در ایران هستند.

با توجه به این که بسیاری از گزینه‌های سرمایه‌گذاری جهانی در ایران در دسترس نیستند، در این مقاله به دارایی‌هایی پرداخته شده است که در کشور ما قابل سرمایه‌گذاری باشند.

۱. طلا

طلا اغلب به عنوان پوششی در برابر تورم در نظر گرفته می‌شود.
در واقع خیلی از مردم، خصوصاً در کشورهایی که ارز ملی دچار افت ارزش می‌شود، طلا به عنوان ارز جایگزین شناخته می‌شود. در این کشورها با توجه به این که ارز ملی در حال افت ارزش است، مردم تمایل دارند که طلا یا سایر ارزهای قوی را به عنوان ارز خود استفاده کنند.

طلا یک دارایی واقعی و فیزیکی است و در بیشتر مواقع ارزش خود را حفظ می‌کند.

نکته: تورم از افزایش قیمت کالاها یا خدمات ناشی می‌شود. افزایش قیمت کالاها یا خدمات از عرضه و تقاضا سرچشمه می‌گیرد. افزایش تقاضا و کاهش عرضه، هر دو می‌توانند باعث افزایش قیمت شوند. تقاضا می‌تواند به این دلیل افزایش یابد که مصرف‌کنندگان پول بیشتری برای خرج کردن دارند.

سرمایه‌گذاری در طلا می‌تواند ارزش پول را در برابر تورم حفظ کند؛ چون قیمت آن طبق تغییرات قیمت جهانی طلا و همچنین نرخ تبدیل دلار به ریال تغییر می‌کند. بنابراین با نگهداری طلا می‌توان در صورت افزایش قیمت‌ها و گران‌تر شدن دلار، دارایی خود را در برابر تورم حفظ کرد.

از دیگر مزایای طلا، نقدشوندگی بالای آن است. بنابراین برای تبدیل طلا به پول نقد زمان زیادی را از دست نخواهید داد.
از دیگر مزایای سرمایه‌گذاری در این فلز قیمتی می‌توان به این نکته اشاره کرد که طلا استهلاک ندارد و همچنین برای خرید و فروش آن، هزینه چندانی پرداخته نمی‌شود.

سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در طلا

در واقع برای سرمایه‌گذاری در طلا، نیاز نیست که لزوماً این فلز را به طور فیزیکی بخرید. می‌توانید در صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلای قابل معامله در بورس سرمایه‌گذاری کنید.
این صندوق‌ها دارایی تحت مدیریت خود را در گواهی سکه طلا و اوراق مشتقه مبتنی بر سکه طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند. با سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، نه تنها از همه مزایای سرمایه‌گذاری در طلا بهره‌مند خواهید شد، بلکه با مسائلی مثل گم شدن یا به سرقت رفتن طلا هم مواجه نمی‌شوید.
به طور کلی، سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها، هیچ یک از مشکلات خرید و نگهداری فیزیکی طلا را ندارد و از این بابت دارای مزیت است.

همچنین برای سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها نیازی به داشتن سرمایه قابل توجهی ندارید و با مبالغ اندک هم می‌توانید از این فرصت بهره‌مند شوید.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا در ایران، با نمادهای «طلا»، «گوهر»، «عیار» و «زر» در دسترس‌اند. همچنین امکان سرمایه‌گذاری در اوراق مشتقه بر پایه صندوق طلای لوتوس هم در بازار بورس ایران وجود دارد.

سکه

سرمایه‌گذاری در سکه هم تا حد بسیار زیادی با سرمایه‌گذاری در خود طلا یکسان است.
سکه هم عیناً از قیمت جهانی طلا و نرخ تبدیل دلار به ریال تاثیر می‌گیرد و بنابراین، ارزش خود را در بلندمدت حفظ می‌کند. با سرمایه‌گذاری در سکه هم دارایی نقدشونده‌ای خواهید داشت که در صورت نیاز می‌توانید به‌سرعت آن را به پول نقد تبدیل کرده و مورد استفاده قرار دهید.

در همه کشورها، طلا به عنوان پوششی در برابر تورم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲. املاک

مسکن و زمین، گزینه‌های دیگری هستند که با سرمایه‌گذاری در آن‌ها می‌توانید ارزش پول خود را حفظ کنید.  قیمت هر دوی این دارایی‌ها با تورم رشد می‌کند و در مواقعی، جهش قیمت آن‌ها حتی از تورم هم بیشتر بوده است.
زمین استهلاک ندارد اما مسکن مستهلک می‌شود.   با خرید زمین نمی‌توان درآمدی از محل اجاره داشت اما با خرید مسکن این امکان وجود دارد. طبق قانون، در صورتی که مسکن خود را خالی نگه دارید، مشمول مالیات می‌شوید که می‌تواند از معایب این سرمایه‌گذاری محسوب شود.

از دیگر معایب این سرمایه‌گذاری می‌توان به نقدشوندگی پایین آن اشاره کرد. معمولاً برای فروش خانه یا زمین، باید از چند هفته تا چند ماه صبر کنید. همچنین در هنگام خرید و فروش این دارایی لازم است که هزینه بنگاهی، انتقال سند و مالیاتی آن را بپردازید.

۳. ارز

خرید ارز، به‌خصوص دلار، از راهکارهای حفظ ارزش پول در مقابل تورم است که در کشور ما هم رواج زیادی دارد.   سرمایه‌گذاری در این دارایی ریسک زیادی دارد و علت آن این است که نرخ ارز به صورت دستوری کنترل می‌شود و مداخلات ارزی گسترده‌ای در کشور ما اتفاق می‌افتد.

بنابراین ممکن است سرمایه‌گذاری در این بخش شما را با خطراتی مواجه کند؛ اما در بلندمدت قیمت ارز با نرخ آزاد تعدیل می‌شود و بنابراین می‌توانید انتظار حفظ ارزش سرمایه‌تان را در بلندمدت داشته باشید.

از مزایای ارز هم می‌توان به نقدشوندگی بالا و نداشتن استهلاک و کارمزد قابل توجه خرید و فروش اشاره کرد. از معایب آن هم می‌توان ریسک‌های کوتاه‌مدت و خطراتی مثل گم شدن یا به سرقت رفتن را برشمرد.

خرید ارز در شرایط تورمی، فارغ از نتایج مشخصی که برای خود شخص دارد، از نظر اجتماعی هم دارای عواقبی است. با سرمایه‌گذاری در ارز به عنوان یک دارایی کاملاً غیرمولد، اقتصاد بیشتر و بیشتر به سمت دلالی و فعالیت‌های غیرمولد می‌رود و اثرات منفی چشمگیری به همه افراد جامعه تحمیل می‌شود.

۴. خودرو

خودرو از دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری در شرایط تورمی ایران است.
قیمت خودرو هر چند وقت یک بار جهش می‌کند و با خرید خودرو می‌توان ارزش پول را حفظ کرد. از مزایای خودرو این است که می‌توان از آن برای استفاده شخصی هم بهره برد.   در مقابل، خودرو نقدشوندگی چندان بالایی ندارد و برای پیدا کردن مشتری باید مدتی صبر کرد که البته این مدت معمولاً از زمان لازم برای فروش خانه یا زمین کمتر است.
از دیگر معایب سرمایه‌گذاری در خودرو می‌توان به استهلاک بالای آن و پرداخت هزینه برای خرید و فروش و انتقال سند اشاره کرد.

۵. سهام

با سرمایه‌گذاری در بورس و خرید سهام شرکت‌ها، می‌توانید هم از محل رشد قیمت سهم و هم از طریق دریافت سود شرکت به عنوان سهامدار بهره‌مند شوید.

برای سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام لازم است که دانش کافی از وضعیت بنیادی شرکت مورد نظر داشته باشید و بتوانید پیش‌بینی نسبتاً خوبی از وضعیت سودآوری آن در آینده بکنید.

از مزایای سرمایه‌گذاری در سهام این است که مستهلک نمی‌شود و هزینه کارگزاری و مالیات آن، کمتر از سرمایه‌گذاری در بخش املاک است. مزیت دیگر سرمایه‌گذاری در سهام این است که این دارایی از نقدشوندگی بالایی برخوردار است. همچنین این دارایی برخلاف دیگر فرصت‌های سرمایه‌گذاری، امکان گم شدن، به سرقت رفتن یا آسیب دیدن را ندارد.

مزیت دیگر سرمایه گذاری در سهام این است که با سرمایه‌گذاری در سهام می‌توانید در فعالیت‌های مولد اقتصادی مشارکت کنید و باعث پیشرفت صنعت و تولید شوید.

قیمت سهام از تورم و نرخ ارز تاثیر می‌پذیرد. وضعیت شرکت‌ها و قیمت سهام آن‌ها تحت تاثیر مستقیم شرایط اقتصادی کشور است و البته اقبال مردم به این بازار هم می‌تواند آن را به فرصتی جذاب برای سرمایه‌گذاری تبدیل کند.

البته این مورد آخر اگر متناسب با وضعیت اقتصادی کشور نباشد، صرفاً پدیده‌ای موقت خواهد بود و در کوتاه‌مدت می‌تواند انتخاب جذابی باشد. اما اگر حباب قیمت آن بترکد، در نهایت همان عوامل بنیادی و اقتصادی هستند که وضعیت این بازار را مشخص می‌کنند.

عامل دیگری که روی این دارایی تاثیر می‌گذارد، سیاست‌های اقتصادی دولت در بخش‌های مختلف است. همچنین، قیمت سهام به طور جزئی‌تر از شرایط صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند هم تاثیر می‌پذیرد.

سرمایه‌گذاری در سهام می‌تواند ریسک زیادی به همراه داشته باشد اما بازدهی سرمایه‌گذاری در سهام، معمولاً در بلندمدت مثبت است و سرمایه شما را از خطر کاهش ارزش به دلیل تورم حفظ می‌کند.

سهام از بهترین فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای حفظ ارزش پول در مقابل تورم است. با خرید سهام هم از افزایش قیمت آن و هم از سود نقدی شرکت‌ها منتفع می‌شوید.

۶. صندوق‌های سرمایه‌گذاری

با خرید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به طور غیر مستقیم از فرصت‌های سرمایه‌گذاری مختلفی بهره‌مند شد.
برای مثال همان‌طور که گفته شد، سرمایه‌گذاری در سهام به دانش و تخصص برای تحلیل وضعیت شرکت مورد نظر نیاز دارد. با سرمایه‌گذاری در صندوق می‌توانید از دانش متخصصین آن صندوق استفاده کنید و ریسک سرمایه‌گذاری خود را کاهش دهید.

البته صندوق‌های سرمایه‌گذاری محدود به صندوق‌های سهامی نمی‌شوند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا، فرصت سرمایه‌گذاری دیگری هستند که بالاتر توضیح داده شد. اما اگر ریسک‌پذیر نیستید، می‌توانید در صندوق‌های با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنید.

این صندوق‌ها دارایی تحت مدیریت خود را در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند و به همین دلیل ریسک بسیار کمی دارند. البته بازدهی این صندوق‌ها تا حد قابل توجهی از میزان تورم کمتر است اما هنوز هم می‌تواند از برخی فرصت‌های دیگر به‌صرفه‌تر باشد.

واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری هم دارای نقدشوندگی بالایی هستند و معایب نگهداری دارایی‌های فیزیکی را هم ندارند.

به صورت کلی و به طور میانگین، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عنوان یک روش سرمایه‌گذاری غیر مستقیم، در مقایسه با روش‌های مستقیم ریسک کمتری دارند.

۷. سپرده مدت‌دار بانکی

سپرده گذاری در بانک را نمی‌توان یک راهکار برای حفظ ارزش پول در زمان تورم بالا دانست.

این روش فقط برای زمانی مناسب است که میزان تورم، از سود سپرده کمتر باشد یا اینکه شخص قدرت ریسک پذیری بسیار پایینی داشته باشد.  برای سپرده گذاری در بانک به دانش یا تخصصی هم نیاز نداریم اما در مقابل معایب قابل توجهی هم برای سرمایه‌گذار خواهد داشت.

در اغلب اوقات سود سپرده بانکی بسیار کمتر از نرخ تورم است و دارایی شما را در برابر تورم آسیب‌پذیر می‌کند. همچنین در صورت تمایل به نقد کردن پیش از موعد آن، باید هزینه‌ای را به عنوان جریمه بپردازید.

سپرده مدت‌دار بانکی از بدترین پوشش‌ها در برابر تورم بوده و تنها مزیت آن ریسک کم و عدم نیاز به دانش و تخصص است.

جمع‌بندی

برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ضدتورمی معیارهای مختلفی را باید مورد توجه قرار داد.  دارایی مورد نظر باید بتواند همراه با تورم رشد کند تا هدف اصلی ما را برآورده کند. ریسک کمتر و نیاز کمتر به دانش، زمان و تخصص بالا برای سرمایه‌گذاری، همگی مزیت‌هایی برای سرمایه‌گذاران محسوب می‌شوند.

نقدشوندگی، استهلاک و خطرات خرید و فروش و نگهداری فیزیکی دارایی هم مواردی هستند که مورد توجه افراد قرار می‌گیرند. همچنین هزینه مبادله و مالیات هم می‌تواند یک فرصت سرمایه‌گذاری را به فرصتی جذاب یا غیر جذاب تبدیل کند.

مورد مهم دیگری که از محدودیت‌های سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود، مقدار سرمایه موجود است. برای مثال با مبالغ خرد نمی‌توان در بخش املاک یا حتی خودرو سرمایه‌گذاری کرد. در مقابل، فرصت‌هایی مثل بازار سهام یا سرمایه‌گذاری غیر مستقیم در صندوق‌های سرمایه‌گذاری، امکان استفاده از فرصت‌های مختلف با سرمایه اندک را فراهم می‌کنند.

مسئله آخری که باید به آن اشاره کرد این است که بیشتر این فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کوتاه‌مدت دارای ریسک هستند و ممکن است نتوانند سرمایه‌گذار را منتفع کنند اما تقریباً همه آن‌ها در بلندمدت خودشان را با تورم و جهش قیمت‌ها تعدیل می‌کنند.

بنابراین اگر قصد سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت دارید، اهمیت برخورداری از دانش کافی در حوزه مورد نظرتان دوچندان می‌شود. در کوتاه‌مدت خیلی مهم است که کجا وارد فرصت سرمایه‌گذاری مورد نظر شده و چه زمانی از آن خارج می‌شوید.

بورسینس/