شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه می شود؟
شاخص بورس، عددی است که وضع کلی بورس و روند رشد یا افت بازار سهام را نشان می‌دهد. در بورس فقط یک شاخص وجود ندارد شاخص‌های مختلفی از جنبه‌های خاص مورد محاسبه قرار می‌گیرد و هر صنعت نیز یک شاخص مختص به‌خود را دارد.
اقتصادسنج| شاخص بورس، عددی است که وضع کلی بورس و روند رشد یا افت بازار سهام را نشان می‌دهد. در بورس فقط یک شاخص وجود ندارد شاخص‌های مختلفی از جنبه‌های خاص مورد محاسبه قرار می‌گیرد و هر صنعت نیز یک شاخص مختص به خود را دارد. با این حال معروف‌ترین شاخص در بورس، شاخصی است که از آن با نام شاخص کل نام برده می‌شود.
شاخص کل بورس در واقع معیارهای مهمی است که با بررسی و تحلیل آن‌ها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی کرد. تحلیل شاخص‌های بورس و نوسانات آن‌ها، نقش مهمی در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران دارد. بنابراین تمام فعالان بازار سرمایه همواره شاخص‌های بورس را رصد می‌کنند.
اگر بخواهیم در یک جمله مهم‌ترین کارکرد شاخص بورس را توضیح دهیم باید بگوییم که شاخص کل، نماگری است که میانگین بازده سرمایه‌گذاران در بورس را نشان می‌دهد. اگر به طور مثال شاخص کل بورس تهران در ۶ ماه ۳۰ درصد رشد کند به معنای آن است که میانگین بازده سهامداران بورس در این مدت ۳۰ درصد بوده است. دقت کنید که ما از کلمه میانگین استفاده کردیم به این معنا که ممکن است برخی سهامداران بازدهی بیش از این میزان به‌دست آورده باشند و حتی ممکن است برخی سهامداران زیان کرده باشند اما شاخص بورس نشان می‌دهد که برایند کلی بازار سهام به طور میانگین مثبت بوده است. اما این نماگر چگونه میزان بازده سرمایه‌گذاری در بورس را محاسبه می‌کند.
به‌طور کلی در شاخص بورس تهران ۲ بخش مورد محاسبه قرار می‌گیرد. از یک طرف میزان نوسان قیمت سهام شرکت‌ها و از طرف دیگر میزان سود تقسیم شده شرکت‌ها مورد محاسبه قرار می‌گیرد در واقع شاخص بورس هم سود نقدی که در مجامع سالانه شرکت‌ها تقسیم می‌شود و هم بازده سرمایه‌ای یا نوسان قیمت سهام شرکت‌ها را نمایش می‌دهد.
نحوه محاسبه شاخص کل اینطور است که ارزش روز بازار سهام بر ارزش جاری بازار سهام در سال پایه تقسیم می‌شود و عدد به‌دست آمده در ۱۰۰ ضرب می‌شود. به این اعداد میزان سود تقسیم شده شرکت‌ها هم اضافه می‌شود. با این حال باید دقت کرد که در محاسبه شاخص کل، تعداد سهام شرکت‌ها اثرگذار است به این معنا که اثر شرکت‌های بزرگ در این شاخص بیشتر از شرکت‌های کوچک است.
این موضوع در واقع بیانگر آن است که هر چه شرکتی بزرگ‌تر باشد، یعنی سرمایه بالاتر و در نتیجه تعداد سهام بیشتری داشته باشد، تغییر قیمت آن تأثیر بیشتری بر تغییرات شاخص کل خواهد داشت. این مسئله باعث می‌شود شرکت‌های کوچک در محاسبه شاخص کل عملاً تأثیر چندانی نداشته باشند؛ که همین مسئله باعث شده نقدهایی به تحلیل شاخص کل و نحوه محاسبه آن وارد باشد. به همین دلیل برخی تحلیلگران بازار سرمایه به جای استفاده از شاخص کل از شاخصی با نام شاخص کل هم وزن استفاده می‌کنند که روش محاسبه آن نیز مانند شاخص کل است اما برای همه شرکت‌ها وزن یکسان درنظر می‌گیرد. از دیگر شاخص‌های مهم بورس می‌توان به شاخص سهام آزاد شناور، شاخص ۵۰ شرکت برتر، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم، شاخص صنعت و شاخص مالی اشاره کرد.
