اقتصادسنج| برخورداری از حس مسئولیت‌پذیری در زندگی و کار، از موهبت‌هایی است که بسیاری از آن بی‌بهره‌اند. در این میان هستند افرادی که دوست دارند با کسانی رفت‌وآمد کنند که چنین ویژگی‌ای داشته باشند.

اگر صاف و پوست‌کنده بخواهیم تعریفی ازمسئولیت‌پذیری ارائه کنیم، تنها یک جمله می‌توان گفت؛ مسئولیت‌پذیری یعنی به ‌عهده گرفتن کار یا پاسخ دادن به موضوعی که می‌توانیم به اختیار خود آن را انجام دهیم یا ندهیم. در واقع مسئولیت‌پذیری انتخابی آگاهانه است. درست مثل قراردادی نانوشته که تمام اجزای آن برای فرد مشخص است. هنگامی که فردی احساس مسئولیت کند، دیگر لزومی ندارد که دیگران به او بگویند که در هر موقعیتی چگونه عمل کند. افرادی که در زندگی خود بار مأموریت‌ها یا انتخاب‌هایی را به دوش می‌کشند که می‌توانستند آن ها را بر عهده نگیرند؛ اما با همه توان خود تلاش می‌کنند آن مأموریت‌ها را به‌درستی انجام دهند، افراد مسئولیت‌پذیری هستند.

قابل اعتمادترند 

یکی از چالش‌های امروز جامعه ناتوانی در پیدا کردن افرادی است که بتوان به آنها اعتماد کرد. شاید در نگاه اول یافتن افراد معتمد کار سختی باشد اما با دقت در برخوردها و رفتارهای افراد می‌توان معتمدانی که در اطرافمان هستند را زود شناخت. افراد مسئولیت‌پذیر ازجمله کسانی هستند که می‌توان به آن ها اعتماد داشت. این اعتماد از آن جا ناشی می‌شود که آن ها در قالب ماموریتی که به‌عهده گرفته‌اند، هم به ‌خود و هم به کسی که آن مسئولیت را به او واگذار کرده است، پاسخگو هستند. پاسخگویی سبب افزایش اعتماد میان افراد می‌شود و از این رو، می‌توان به کسانی که حس مسئولیت‌پذیری بالایی دارند بیش از سایر گروه‌ها اعتماد کرد.

خوش‌اخلاق و روابط عمومی بالا 

افراد مسئولیت‌پذیر، همواره مورد اعتماد دیگران قرار می‌گیرند. این اعتماد سبب ایجاد نشاط روحی در افراد شده و این نشاط سبب می‌شود آن ها از حسن خلق بالا و رفتار اجتماعی بهتری در مقایسه با دیگران برخوردار شوند. خوش‌اخلاقی افراد مسئولیت‌پذیر منجر به ایجاد روابط تازه‌ای در فرد شده و می‌تواند در رشد و تعالی آن ها اثر مثبتی داشته باشد. تأیید از سوی دیگران محرکی است که می‌تواند، حس مسئولیت‌پذیری فرد را تقویت کند؛ اما این حس نباید به شکل افراطی رشد کند چرا که رشد افراطی آن، می‌تواند به اتخاذ تصمیم‌هایی در فرد منجر شود که او توانایی انجامش را ندارد.

فرار از حاشیه‌ها 

افرادی را می‌شناسیم که از رویدادها و اتفاقاتی که در اطرافشان رخ می‌دهد شکایت می‌کنند. آن ها عموماً مشکلاتی را که در زندگی و کار برایشان پیش می‌آید را به این عوامل نسبت می‌دهند. افراد مسئولیت‌پذیر چنین رفتاری را از خود نشان نمی‌دهند و اجازه رشد احساسات منفی را در ذهن خود نمی‌دهند. مسئولیت‌پذیرها با دور شدن از هر موضوعی که ذهن آن ها را به کاری غیراز آنچه مسئولیتش را بر عهده دارند مشغول می‌کند، سعی می‌کنند از حاشیه‌ها فرار کنند و به اصل کار بپردازند. به این دلیل است که معمولا افراد مسئولیت‌پذیر را نمی‌توان در کنار افرادی که حاشیه‌های زیادی دارند، دید. این ویژگی یکی از رازهای موفقیت افراد مسئولیت‌پذیر به شمار می‌رود.

مسئولیت‌پذیری بیش از اندازه؛ خطای بزرگ 

شاید شما هم با افرادی برخورد کرده باشید که به‌دلیل داشتن اعتماد به نفس بالا می‌کوشند با یک دست چند کار مختلف را به شکل همزمان انجام دهند. این دسته از افراد، حس مسئولیت‌پذیری بیش از اندازه‌ای دارند و به این دلیل، تجربه ثابت کرده است برای انجام کاری که به‌عهده گرفته‌اند، نظم و انضباط را که گام اول در اجرای درست مسئولیت‌پذیری است فراموش می‌کنند و عملکرد درستی از خود نشان نمی‌دهند. این مسئله سبب ایجاد سرخوردگی در این افراد شده و در نهایت سبب می‌شود نگاه دیگران به افرادی که بیش از اندازه احساس مسئولیت می‌کنند منفی شود. از این رو، افراد باید متناسب با ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی که دارند، مسئولیت به‌عهده بگیرند تا هم با این کار اعتماد دیگران را به‌خود دوچندان کنند، هم کاری که برعهده گرفته‌اند به‌درستی انجام شود.

مداخله مؤثر ومسئولانه 

مداخله مؤثر مسئولانه کمک می‌کند که به جای اینکه طلبکار دیگران باشیم نقش خود را بشناسیم. مداخله مؤثر به این معنی است که ما وقتی پدیده‌ای را می‌شناسیم و می‌خواهیم تغییری در آن پدیده ایجاد کنیم از روش‌هایی استفاده کنیم که اثرگذار باشد. در این فرایند فرد از روش‌های متعارفی که تأثیر زیادی بر پدیده‌ای که مورد نقد قرار گرفته است دارد، دوری کرده و با حس مسئولیت‌پذیرانه‌ای می‌کوشد بخشی از مشکلات را برطرف کند. افرادی که چنین توانایی‌ای را در خود دارند، مسئولیت تصمیم‌گیری، عواقب و پیامدهای آن را پذیرفته و از زیر بار تصمیم‌هایی که می‌گیرند شانه خالی نمی‌کنند.

اجازه ارزیابی می‌دهند 

در بسیاری از موارد شاهد هستیم افراد تصمیم‌هایی را می‌گیرند که ممکن است خروجی آن چندان قابل‌قبول نبوده باشد. افرادی که حس مسئولیت‌پذیری بالایی دارند می‌کوشند تصمیم‌ها و اقداماتی را که انجام داده‌اند ارزیابی کنند. این دسته از افراد می‌دانند که خودشان افراد صادق و عادلی برای ارزیابی عملکرد خود نیستند و از این رو، آن ها از افراد دیگری می‌خواهند که عملکردشان را ارزیابی و نقاط ضعف و قدرت در تصمیم‌ها و اقداماتی که انجام داده‌اند را بررسی و تعیین کنند. افراد مسئولیت‌پذیر معمولاً ارزیابی‌ها را می‌شنوند و تلاش می‌کنند با استفاده از آن، در آینده تصمیم‌های بهتر و مؤثرتری را برای خود و فعالیت‌هایی که انجام می‌دهند بگیرند، حتی اگر، ارزیابی‌ها باب میلشان نباشد.

خطاها را جبران می‌کنند 

اگر بین اطرافیانتان افرادی را می‌بینید که به‌دلیل یک اشتباه درصدد جبران کردن آن خطا هستند، بدانید با فردی روبه‌رو هستید که احتمالاً مسئولیت‌پذیری بالایی دارد. افرادی با این شرایط معمولاً وقت خود را به حسرت خوردن و پیدا کردن مقصر برای ناکامی‌های خود صرف نمی‌کنند بلکه، می‌کوشند با استفاده از تجربه‌ای که به‌دست آورده‌اند، خطا یا اشتباهی را که مرتکب شده‌اند جبران کنند. این افراد از عذرخواهی کردن خجالت نمی‌کشند و سعی دارند با رفتارشان عذرخواهی خود را نمود عینی دهند و به‌گونه‌ای عمل کنند که خطایشان در کوتاه‌ترین زمان ممکن جبران شود.

جهت‌دهی به عوامل بیرونی 

باید به این نتیجه برسیم که انسان موجودی است مختار و به این دلیل توان اینکه بتواند بر محیط خود به‌خوبی اثرگذاری داشته باشد را دارد. باید بپذیریم که اگر عوامل بیرونی بر زندگی ما اثرگذارند که حتماً هم اثرگذاری دارند، ما با عقل، درک، درایت، دانش و تجربه می‌توانیم به این اثرگذاری جهت دلخواه بدهیم. می‌توانیم مباحث را به سمتی ببریم که فکر می‌کنیم درست است و تغییر دهیم. در این مسیر بدون شک اعتماد به نفس و عزت نفس در افراد تقویت شده و با تقویت آن حس مسئولیت‌پذیری در فرد افزایش پیدا می‌کند. بر این باوریم که انسان مختار و توانمند انسانی است که این امکان برای او فراهم است که بتواند مستقل زندگی کند و مسئولیت‌های خود را به‌درستی ایفا کند.

اشتراک اطلاعات با دیگران

اوقات فراغت فرصتی برای گذران لحظاتی شاد برای تغییر دادن ذائقه‌هاست. افرادی که حس مسئولیت‌پذیری دارند از این فرصت استفاده می‌کنند و با استفاده از منابع مختلف از کتاب گرفته تا رسانه‌های دیجیتال و آنلاین، تلاش می‌کنند راه مناسبی برای عمل به وظایف خود پیدا کنند. حتی آن ها در گفت‌وگوهای دوستانه خود گریزی به مسئولیت‌هایی که دارند می‌زنند و از جمع دوستانشان در اوقات خوشی که می‌گذرانند نظرخواهی می‌کنند. مسئولیت‌پذیرها از اشتراک اطلاعات کار خود با دیگران با هدف بهره‌گیری از نظرات افراد دیگر لذت می‌برند هر چند ممکن است در نهایت نظر خود را در نحوه اجرای مسئولیت خود اعمال کنند.

مداخله مؤثر در حل مشکلات

مداخله مؤثر مسئولانه کمک می‌کند که به جای اینکه طلبکار دیگران باشیم نقش خود را بشناسیم. مداخله مؤثر به این معنی است که ما وقتی پدیده‌ای را می‌شناسیم و می‌خواهیم تغییری در آن پدیده ایجاد کنیم از روش‌هایی استفاده کنیم که اثرگذار باشد. در این فرایند فرد از روش‌های متعارفی که تأثیر زیادی بر پدیده‌ای که مورد نقد قرار گرفته است دارد، دوری کرده و با حس مسئولیت‌پذیرانه‌ای می‌کوشد بخشی از مشکلات را برطرف کند.