سوخت سی ان جی برای خودروها رایگان می شود؟
با شروع سال جدید و افزایش ترددها دولت موضوع تکراری افزایش مصرف بنزین را پیش کشید. در همین زمینه اظهارات متفاوتی بیان شد و حتی به‌رغم تکذیب وزارت نفت، شایعاتی مبنی بر تصمیم دولت مبنی بر بالابردن قیمت بنزین به گوش رسید.
اقتصادسنج | با شروع سال جدید و افزایش ترددها دولت موضوع تکراری افزایش مصرف بنزین را پیش کشید. در همین زمینه اظهارات متفاوتی بیان شد و حتی به‌رغم تکذیب وزارت نفت، شایعاتی مبنی بر تصمیم دولت مبنی بر بالابردن قیمت بنزین به گوش رسید.
اظهارات مسئولان و دست‌اندرکاران این حوزه نیز به این شایعات رنگ و بوی واقعیت می‌داد و سناریوی گرانی بنزین در آبان ۱۳۹۸ را یادآور می‌شد. در میانه عید نوروز بود که رضا نواز، سخنگوی اتحادیه جایگاه‌داران کشور، از رکوردزنی مصرف بنزین طی ۱۰۰ سال گذشته خبر داد.
بازه زمانی مورد اشاره آن‌قدر عجیب است که به نظر می‌رسد این مقام صنفی صرفاً برای بحرانی‌تر جلوه‌دادن ماجرا مصرف بنزین در یک قرن اخیر را پیش کشید. زیرا طبیعتاً مصرف بنزین در سال ۱۴۰۱ که بیش از ۲۱ میلیون خودرو در کشور تردد دارند با ۱۰۰ حتی ۱۰ سال اخیر هم قابل مقایسه نیست.
طبیعی است زمانی که خودروسازان از دستاورد تولید یک میلیون و ۳۵۰ هزار دستگاه خودرو در سال ۱۴۰۱ خبر می‌دهند، دولت باید برای تأمین سوخت آن‌ها که غالباً بنزین است فکری کند. مشخصاً این خودروها نیز برای حرکت به بنزین احتیاج دارند و بر سرانه مصرف سوخت می‌افزایند.
در این بین برخی دست‌اندرکاران و نمایندگان نیز پیشنهادهای محیرالعقول برای مدیریت بهتر سوخت و البته کاهش تلفات جاده‌ای در سفرهای نوروزی پیشنهاد داده‌اند. به‌عنوان مثال مصطفی میرسلیم، نماینده مجلس، در صفحه توییتر خود سهمیه‌بندی سفرهای نوروزی را یکی از این راهکارها دانست.
البته گروهی همچنان محدودتر کردن سهمیه سوخت و یا افزایش قیمت بنزین را راهی برای کاهش مصرف می‌دانند. این در حالی است که در طرف د یگر ماجرا تولید سوخت قرار دارد و به جای همه این راهکارها که بیشتر شبیه به توجیه و مقصر جلوه‌دادن مصرف‌کننده هستند، در میزان تولید، کیفیت بنزین‌های عرضه‌شده و حجم مصرف خودروهای ایرانی یک بازنگری انجام دهند.
پیشنهاد عجیب برای کاهش مصرف بنزین
انجمن صنفی سی ان جی برای حل مشکل افزایش مصرف بنزین به دولت پیشنهاد داد تا سه سال گاز مایع را به صورت رایگان به دست مصرف‌کنندگان برساند.
اما پیشنهاد عرضه رایگان سی ان جی با ابهاماتی روبه‌روست. چراکه بر اساس آخرین اظهارات رئیس هیئت مدیره انجمن سی ان جی کشور، جایگاه‌های سی ان جی با زیان انباشته مواجه هستند. به این معنا که جایگاه‌ها متناسب با هزینه‌های روزافزون درآمد ندارند و حتی بسیاری از آن‌ها به گفته محسن جوهری در آستانه ورشکستگی قرار گرفتند.
علاوه بر این با قطعی گاز جایگاه‌های سوخت سی ان جی در زمستان سال گذشته زیان جایگاه‌ها حدود ۱۰۰ میلیارد تومان برآورد شد. با این اوصاف مشخص نیست ارائه پیشنهاد عرضه رایگان گاز مایع به مدت سه سال با چه توجیهی مطرح شده است.
عرضه رایگان سی ان جی امکان‌پذیر است؟
اردشیر دادرس، رئیس هیئت مدیره انجمن سی ان جی تهران، درباره طرح توزیع رایگان سی ان جی به مدت سه سال به تجارت‌نیوز گفت: مطرح کردن این موضوع اصولی نیست و معنایی ندارد.
او توضیح داد: حتی در ثروتمندترین کشورهای جهان هم چنین پیشنهادی مطرح نمی‌شود. آژانس بین‌المللی انرژی سه تعرفه دارد که درباره قیمت‌گذاری انرژی جهت مدیریت آن صحبت می‌کند. حال ایران وضعیت بهتری از آژانس دارد؟
دادرس ادامه داد: بر اساس تعرفه‌های آژانس بین‌المللی انرژی در وهله اول مبنای قیمت هر فرآورده باید بر اساس عرضه و تقاضا باشد، همچنین قیمت داخلی باید بر پایه قیمت صادرات باشد؛ یعنی در ایران باید قیمت فوب خلیج فارس در نظر گرفته شود، سوم اینکه نسبت و تناسب قیمت‌های حامل انرژی با یکدیگر سنجیده شود.
او عنوان کرد: همچنین با توجه به کمبود پول و بحث هدفمندی یارانه‌ها که از این منابع تامین می‌شود امکان اجرای چنین طرحی ممکن و منطقی نیست.
اختصاص ۴۰۰۰ میلیارد تومان در بودجه برای اجرای طرح
محسن جوهری، رئیس هیات مدیره انجمن سی ان جی کشور، درباره جزئیات عرضه رایگان سی ان جی به مدت سه سال به تجارت‌نیوز گفت: بر اساس این طرح کلیه خودروهای گازسوز اعم از شخصی، تاکسی و وانت با مراجعه به جایگاه‌ها تا سه سال سوخت رایگان دریافت می‌کنند.
او ادامه داد: هدف از این طرح تشویق خودروهای بنزینی به دوگانه‌سوز کردن است. به این ترتیب افزایش تقاضا برای بنزین کاهش پیدا کرده و در راستای حل بحران واردات بنزین قدم برداشته می‌شود.
وی درباره نحوه تامین مالی جایگاه‌های سی ان جی با توجه به زیان انباشته‌ای که داشتند توضیح داد: جایگاه‌ها هر ماه کارمزد خود را از شرکت ملی گاز دریافت می‌کنند. بنابراین اگر این شرکت موافقت کند و با توجه به افزایش کارمزد در سال ۱۴۰۲ مبلغی را در نظر بگیرد تامین مالی صورت می‌گیرد.
جوهری برآورد خود از مبلغ در نظر گرفته شده برای این طرح را حدود ۴۰۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: این طرح ارزش اجرا دارد و استفاده از سی ان جی به جای بنزین ارزآوری خوبی برای دولت به همراه می‌آورد.
او خاطرنشان کرد: هر مترمکعب گاز معادل یک لیتر بنزین است. بنابراین وقتی ۲۰ میلیون مترمکعب گاز عرضه شود در واقع ۲۰ میلیون لیتر بنزین کمتر در کشور مصرف می‌شود. بنابراین مسئله مصرف بی‌رویه بنزین حل می‌شود.
جوهری هزینه گازسوزکردن خودروها را تقریباً حدود ۲۰ میلیون تومان برآورد توضیح داد: در سال ۹۸ مصوبه‌ای وجود داشت که بر اساس آن قرار شد یک میلیون و ۴۰۰ هزار دستگاه خود را به صورت رایگان گازسوز شوند.
او ادامه داد: با این حال تنها ۲۵۰ هزار خودرو تاکنون گازسوز شده‌اند. چراکه مردم انگیزه‌ای برای گازسوزکردن خودروهای خود ندارند. با این حساب اگر این طرح دنبال شود آن مصوبه نیز به مرحله اجرا می‌رسد.
حال مشخص نیست صنف جایگاه‌داران سی ان جی در ارائه این طرح مسئله زمستان و ناترازی گاز کشور را در نظر گرفته‌اند یا خیر؟
مقایسه مصرف سوخت خودروی داخلی با خارجی
کیفیت پایین خودروهای داخلی در افزایش مصرف سوخت مورد توجه واقع نشده است. بنابراین با ارائه مصداقی به مقایسه میزان مصرف سوخت یکی از خودروهای داخلی و خارجی می‌پردازیم. مصرف سوخت ترکیبی خودرو تیبا یکی از محصولات سایپا در هر ۱۰۰ کیلومتر ۶.۹۵ لیتر است. این در حالی است مدل مشابه خارجی این خودرو که تویوتا یاریس مدل ۲۰۰۹ است در هر ۱۰۰ کیلومتر ۶.۴ لیتر بنزین مصرف می‌کند. نسل جدید این خودرو به ازای طی کردن مسافت ۱۰۰ کیلومتر تنها ۲.۸ لیتر بنزین مصرف می‌کند. بر این اساس ضعف در کیفیت تولید خودروی داخلی به جهت کاهش مصرف سوخت به وضوح مشهود است.
این در حالی است که وزارت صمت همواره از راه‌اندازی خطوط تولید جدید با عرضه خودروهای باکیفیت خبر می‌دهد. در حالی که به نظر می‌رسد کیفیت خودروسازهای داخلی تنها محدود به اضافه کردند جالیوانی و تغییر مدل چراغ خودروهاست. فارغ از مسئله کیفیت امید قالیباف، سخنگوی وزارت صمت، اعلام کرد که در سال ۱۴۰۱ یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در کشور تولید شده است. گویا این رقم برای سال آینده یک میلیون و ششصد هزار دستگاه برآورد شده است. اما مشخص نیست افزایش تولید خودرو بدون در نظر گرفتن ظرفیت بنزین چگونه توجیه‌پذیر است؟
بر اساس گزارش اندیشکده سولوشن، یکی از مراکز مهم تحقیقاتی در حوزه انرژی ایران، تولید بنزین پالایشگاه ستاره در سال گذشته ۱۱ درصد کاهش داشته است، حال با توجه به سهم حدود ۴۰ درصدی این پالایشگاه در تولید بنزین کشور، کاهش تولید بنزین نسبت به سال‌های اخیر اجتناب‌ناپذیر است.
مرکز مطالعات انرژی آمریکا، متوسط سرانه مصرف بنزین در سال ۲۰۱۰ ایران را حدود ۳۰۸ لیتر اعلام کرد. این در حالی است که متوسط سرانه مصرف بنزین، در مجموع ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا با جمعیتی حدود ۲۴۷ لیتر برآورده شده است. یعنی سرانه مصرف بنزین هر فرد در ایران ۶۱ لیتر بیشتر از سرانه مصرف بنزین هر فرد در کشورهای عضو اتحادیه اروپاست.
تنها درایام کرونا به دلیل اعمال محدودیت‌های تردد میزان مصرف سوخت کاهش پیدا کرد. اسدالله قلی‌زاده، رئیس صنف جایگاه‌داران کشور، اردیبهشت سال ۱۴۰۰ در این باره گفته بود: به دنبال اعمال سهمیه‌بندی بنزین در سال ۹۸ و شیوع کرونا، مصرف بنزین نسبت به فروردین سال ۱۳۹۹ به حدود ۵۰ لیتر در روز رسید. بنابراین افزایش مصرف در بنزین در سال ۱۴۰۲ اتفاق تازه تلقی نیست و به جای انداختن توپ در زمین مردم نیاز به مدیریت دارد.
