چگونه در معامله خودرو فریب نخوریم؟

سهیلا حسن وند| اقتصادسنج؛ معامله خودرو فرایندی حساس، پیچیده و زمان‌بر است که باید با آگاهی کامل طی شود. گاهی اوقات خودرو از نظر فنی با آنچه فروشنده ادعا می‌کند تفاوت دارد و ممکن است شما این تفاوت‌ها را زمانی متوجه شوید که هزینه خودرو را تمام و کمال پرداخت کرده‌اید و دستتان از همه‌جا کوتاه است. البته این موضوع تنها محدود به خرید از اشخاص یا نمایشگاه نمی‌شود و ممکن است پس از خرید خودروی صفر از نمایندگی نیز متوجه شوید که خودرو نقص فنی دارد.

کارشناسی خودرو به چه معناست و چه کاربردی دارد؟

به ساده‌ترین بیان، کارشنا‌سی خودرو به معنای مشاهده و بررسی دقیق خودرو در ابعاد مختلف فنی، ظاهری، موتوری و… است که با هدف تعیین ارزش واقعی خودرو و قضاوت در خصوص سلامت، ایمنی و کیفیت آن انجام می‌شود.

کارشنا‌سی خودر‌و اکثرا به بررسی مواردی مانند رنگ بدنه، قطعات تعویضی، سلامت موتور و جعبه‌دنده، فرمان، ترمز، لنت، کیلومتر واقعی خودرو، سلامت چرخ‌ها، قطعات کامپیوتری و برقی خودرو و… اختصاص دارد.

قبل از معامله مدارک خودرو را به دقت بررسی کنید. 

قبل از معامله خودرو، حتما از کامل بودن مدارک شناسایی فروشنده اطمینان حاصل کنید. این مدارک باید شامل موارد زیر باشد:

۱. کارت خودرو

۲. اصل سند خودرو

۳. برگ معاینه فنی معتبر

۴. پرداخت کامل عوارض شهرداری

۵. بیمه خودرو  

دقت کنید خودرو حتما به نام طرف مقابل باشد؛ از خرید خودروهایی در رهن شرکت سازنده و یا با پلاک شهرستان‌های دیگر و وکالتی و … حتی المقدور بپرهیزید. برخی دلالان، خودروها را با سند باز و پلاک نفر قبلی می‌فروشند! بعضی خودرو را جای طلب از کسی گرفته‌اند و خرید این مدل خودروها تازه اول داستان است.

تا حد امکان از خرید خودرو به صورت وکالتی خودداری کنید! 

خریدارانی که بدون مراجعه به مراکز تعویض پلاک اقدام به معامله خودرو با تنظیم مبایعه‌نامه یا وکالتنامه می‌کنند با مشکلات متعددی روبرو خواهند بود. به عنوان مثال اگر خودرو مشکل منکراتی داشته باشد در زمان تعویض پلاک، خودرو به مدت دو هفته در پارکینگ مرکز تعویض پلاک توقیف می‌شود. همچنین در صورتی‌ که شماره شاسی، موتور یا اتاق با سند رسمی خودرو مطابقت نداشته باشد خودرو در مرکز تعویض پلاک توقیف می‌شود. حال اگر زمان وکالتنامه شما کمتر از این زمان توقیف خودرو باشد با مشکلات زیادی روبرو خواهید شد. بنابراین تا حد امکان از خرید خودرو به این شکل خودداری کنید.

مراحل خرید و فروش خودرو

به طور کلی برای خرید و فروش خودرو، باید چند مرحله اساسی شامل انتخاب خودروی مناسب، کارشناسی خودروی کارکرده و در نهایت، امور مربوط به قرارداد و سند را طی کنیم.

گام اول) انتخاب خودروی مناسب

مهم‌ترین مرحله در خرید خودرو صفر و کارکرده تحقیق و بررسی کامل پیش از انتخاب آن است. چراکه با توجه به قیمت فعلی خودرو، تعویض زودهنگام آن برای هرکسی مقدور نیست. هنگام خرید خودرو، حتماً حواستان به نکات زیر باشد تا متضرر نشوید:

۱. مشخصات فنی خودرو

اگر خیلی از مشخصات فنی خودرو سر در نمی‌آورید، حتما از یک فرد متخصص در این زمینه کمک بگیرید یا حداقل قبل از انتخاب خودرو، تحقیقات کاملی را در سایت‌های مرتبط انجام دهید. در این مرحله حواستان به دنده‌ای یا اتومات بودن خودرو و میزان مصرف آن نیز باشد، چون‌که نوع گیربکس خودرو بر کیفیت و راحتی شما هنگام رانندگی تأثیر زیادی خواهد داشت و میزان مصرف سوخت نیز میزان اقتصادی بودن خودرو را نشان می‌دهد.

اگر هم ماشین باز هستید، در مورد نوع موتور، قدرت، تعداد سیلندرها و … آن حتماً تحقیق خواهید کرد.

۲. رانندگی با خودروی موردنظر

در مراحل فروش خودرو صفر یا کارکرده، ممکن است فروشنده در مورد خودرو و ویژگی‌های آن اغراق کند. به همین دلیل بهتر است پیش از آغاز مراحل خرید و فروش ماشین، چند دور با خودروی مدنظرتان بزنید. برخی از نمایندگی‌ها و نمایشگاه‌های خودرو این امکان را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهد.

حتماً صدای موتور را پس از استارت زدن و حرکت با دنده‌های یک و دو کنترل کنید و در صورت وجود صدای غیرمتعارف، از تحویل خودرو خودداری کنید. بخاری خودرو نیز یکی از تجهیزاتی است که در صورت خرابی خرج زیادی روی دست شما می‌گذارد و باید هنگام تست خودرو حتماً بررسی شود.

۳. میزان استهلاک ماشین

میزان استهلاک خودرو یعنی این‌که باید در مورد نحوه نگهداری، قیمت قطعات یدکی، بازه‌های زمانی بررسی فنی و … آن به‌خوبی تحقیق کنید.

این نکته را فراموش نکنید که با معامله خودروی خارجی از دردسرهای مربوط به استهلاک خودرو به دور خواهید بود. به عنوان مثال میزان استهلاک برخی از خودروهای چینی اصلاً کم نیست و پیدا کردن برخی از قطعات یدکی خودروهای اروپایی و آمریکایی نیز بسیار دشوار و پرهزینه است.

۴. قیمت خودرو

گاهی اوقات اگر خودرویی را پیش‌خرید کنید یا برای آن ثبت‌نام کنید و در بلندمدت آن را تحویل بگیرید، قیمت آن برایتان به‌صرفه‌تر تمام می‌شود. گاهی اوقات هم قیمت خودرو در نمایندگی با قیمت آن در بازار آزاد تفاوت چندانی ندارد و خرید آن به قیمت درب کارخانه، به دردسرش نمی‌ارزد.

همچنین اگر قصد خرید قسطی یا لیزینگی یک خودرو را دارید، حتماً به شرایط آن مثل مبلغ پیش‌پرداخت، میزان سود، تعداد اقساط و … دقت کنید.

۵. نحوه تحویل خودرو

این نکته بیشتر در مراحل خرید و فروش خودرو از نمایندگی و خرید قسطی خودرو به دردتان می‌خورد. از آنجایی‌که احتمال بدقولی در تاریخ تحویل خودرو وجود دارد و گاهی اوقات هم ممکن است به علت نقص فنی، مجبور شوید خودرو را مجدداً به نمایندگی بسپارید. باید ببینید که در این شرایط، ضرر و زیان شما چگونه محاسبه می‌شود.

گام دوم) کارشناسی خودرو

تست رنگ و بدنه

در این تست، کارشناس فنی بدنه خودرو را از نظر رنگ‌شدگی، زنگ زدن، دفرمه شدن، خوردگی و … بررسی می‌کند. مهم‌ترین بخش در تست رنگ و بدنه، بازرسی سقف، شاسی، کاپوت و ستون خودرو است، چراکه معیوب بودن یا تعویضی بودن قطعات این قسمت‌ها، به معنای تصادفی بودن خودروی مورد نظر است و علاوه بر ایمنی پایین، در آینده نیز خرج زیادی را روی دستتان می‌گذارد.

رنگ‌شدگی بدنه نیز نشان‌دهنده آسیب دیدن خودرو در اثر تصادف است و بر میزان ایمنی آن تأثیر می‌گذارد. تشخیص رنگ‌شدگی بدنه با استفاده از حس لامسه، آهنربا، دوربین، دستگاه تشخیص رنگ و … انجام می‌شود.

تست فنی

در تست فنی تمامی قسمت‌های داخلی خودرو موارد زیر با دقت بررسی می‌شوند:

-اتاق خودرو

-سیستم برقی، چراغ‌ها و …

-فرمان و کیسه هوا

-ترمزدستی

-ترمزها

-گیربکس و موتور خودرو

تست دیاگ

درصورتی‌که خودرو دارای نوعی کامپیوتر صنعتی با نام ECU باشد با استفاده از می‌توانید به موارد زیر پی ببرید:

-میزان کارکرد

-نحوه عملکرد سنسور ضربه

-سلامت سیستم کیسه‌های هوا

-تعمیرات اساسی موتور

-میزان مصرف

تست آج لاستیک

در این تست میزان ساییدگی و سلامت لاستیک‌ها بررسی می‌شود. نتایج این تست نیز نشان‌دهنده میزان ایمنی خودرو است؛ چراکه ترمز گرفتن با لاستیک ساییده شده میز تواند بسیار خطرناک باشد.

تست آپشن‌های خودرو

در این تست آپشن‌هایی مثل سیستم صوتی، شیشه برقی و … مطابق با سند خودرو بررسی می‌شود. هنگام تست شیشه برقی باید شیشه‌ها چندین بار بالا و پایین شوند و در میانه راه آن‌ها را نگه داشت تا از لق نبودنشان اطمینان حاصل شود.

گام سوم) قبل از سند زدن قرارداد (مبایعه‌ نامه) تنظیم کنید

در معامله خودرو نوشتن قرارداد بین خریدار و فروشنده است که هر طرف قرارداد را موظف می‌سازد تا نسبت به موارد توافق شده تعهد داشته باشند. از نوشتن هرگونه قول‌نامه دستی خودداری کنید، اگر اولین تجربه خرید خودروی شماست که اصلا زیر بار این حرف نروید! دقت کنید که به تمامی موارد زیر در مبایعه نامه اشاره شود:

۱. تمام جزئیات خودرو مانند مدل، رنگ، وسایل موجود خودرو، تک سوخت یا دوگانه سوز بودن آن و…

۲. قیمت توافقی و نحوه پرداخت هزینه از سوی خریدار

۳. زمان تحویل خودرو از طرف فروشنده به همراه بیمه و کارت سوخت

۴. زمان و نحوه تعویض پلاک خودرو

۵. نحوه پرداخت عوارض سالانه شهرداری و مالیات، جرایم و دریافت تائیدیه عدم خلافی خودرو

۶. توافقات برای زمان حضور در دفترخانه

طی کردن  مراحل قانونی در خرید و فروش به شما کمک می‌کند تا بعد از مراحل خرید و فروش خودرو، با خیالی راحت از آن استفاده کنید و هنگام توقیف احتمالی خودرو و بیمه کردن آن دچار مشکل نشوید

جمع‌بندی

اگر قصد معامله خودرو دست دوم را دارید، نکات مهمی که در این مطلب گفته شده را مدنظر قرار داده و با اطلاعات کامل‌تری برای خرید اقدام کنید. البته شایان ذکر است که در تمام این فرآیندها شما می‌توانید از اطلاعات و راهنمایی‌های افراد متخصص و کارشناسان خودرو در این زمینه استفاده کنید تا ریسک موارد گفته شده را به حداقل برسانید.