اقتصادسنج؛ در حالی که دولت وعده داده بود هواپیمای ایران 140 در پلتفرمی جدید تا پایان سال گذشته به پرواز درآید که این وعده هنوز محقق نشده است. اما خبرهای جدیدی مبنی بر مشارکت ایران با روسیه برای ساخت و تعمیر هواپیما مطرح می‌شود. آیا ساخت هواپیما با مشارکت روسیه به سرنوشت هواپیمای ایران 140 دچار خواهد شد؟

بهمن‌ ماه سال گذشته، محمد محمدی‌بخش، رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، از اولین پرواز پلتفرم جدید هواپیمای ایران 140 تا قبل از شروع سال ۱۴۰۲ خبر داد.

او گفته بود که فاز اول ساخت هواپیمای ایران ۱۴۰ و بهره‌برداری از آن در حوزه‌های مختلف غیر از مسافری نهایی شده و تا پایان سال 1401 پلتفرم جدید هواپیمای ایران ۱۴۰ برای اولین بار به پرواز درمی‌آید؛ اما سال 1401 در حالی به پایان رسید که وعده پرواز هواپیمایی ایران 140 با پلتفرم جدید محقق نشد.

به‌تازگی نیز رئیس سازمان هواپیمایی کشوری در گفتگویی که با ایسنا داشته پاسخ درستی به علت مسکوت ماندن این وعده نداده و تنها به این پاسخ مبهم بسنده کرده است: «گزارش وزارت دفاع هم نشان می‌دهد که ساخت این هواپیما پیشرفت خوبی داشته و آماده پرواز است».

ایران و روسیه به دنبال ساخت هواپیمای مشترک

در حالی هنوز وضعیت این پروژه به‌طور دقیق رسانه‌ای نشده که ظاهرا ایران به دنبال مشارکت در ساخت و تعمیر هواپیما با روسیه است.

22 فروردین‌ماه خبرگزاری «آر‌بی‌سی» در خبری اعلام کرد که یک فروند هواپیمای پهن‌پیکر ایرباس A۳۳۰-۳۰۰ در تاریخ پنجم آوریل به تهران پرواز کرد و این هواپیما قرار است توسط تکنسین‌های «ماهان ایر» که بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی ایران است، مورد بررسی فنی قرار بگیرد.

البته انتقال هواپیمای شرکت آئروفلوت برای تعمیرات به ایران برای نخستین بار، ارتباط مستقیمی به تحریم صنعت هوایی روسیه دارد که از یک‌ سال پیش آغاز شد. در واقع همکاری ایران و روسیه در زمینه تعمیر هواپیماها تا زمان لغو تحریم صنعت هوایی این کشور که علت آن جنگ میان روسیه و اوکراین است، می‌تواند ادامه‌دار باشد.

اما نکته قابل‌توجه این است که در حال حاضر تعداد زیادی از هواپیماهای ناوگان هوایی ایران به دلیل نبود قطعه و فرسودگی زمین‌گیر هستند.

طوری‌که از 333 فروند هواپیمای موجود در حمل‌ونقل هوایی کشور تنها کمتر از 100 فروند این هواپیماها فعال هستند و مابقی در آشیانه فرودگاه‌ها و شرکت‌های هواپیمایی خاک می‌خورند یا تبدیل به انبار قطعه برای سایر هواپیما شده‌اند.

چرا تعداد زیادی از هواپیماهای ایران زمین‌گیر شده‌اند؟

بخش قابل‌توجهی از هواپیماهای زمین‌گیر تنها به دلیل نبود یک یا چند قطعه امکان پرواز را ندارند و نبود پروازها آن‌ها به منزله نبود توانایی تعمیر هواپیما در کشور نیست.

رئیس سازمان هواپیمایی کشوری، در گفتگو با ایلنا به جزئیات بیشتری در این رابطه پرداخت است. آن‌طور که محمدی‌بخش گفته هفته پیش در سفری که به روسیه داشته، قراردادی بین دو کشور برای توسعه و گسترش همکاری در زمینه صنعت هوایی میان ایران و روسیه به امضا رسید.

او در پاسخ به این سوال که اگر ایران توان تعمیر هواپیماهای روسی را دارد، چطور نیمی از ناوگان هوایی کشورمان زمین‌گیر شده و چرا توان تعمیر هواپیماهای ایرلاین‌های داخلی را نداریم، گفته است: خوشبختانه هواپیماهای زمین‌گیر شرکت‌های هواپیمایی کشورمان هم در حال تعمیر است و در هفته‌های اخیر تعدادی هواپیمای زمینگیر تعمیر و به مدار بازگشته‌اند.

هواپیمای ایران 140 تجربه ناموفق ایران در ساخت هواپیمای مسافری

اما در این میان، بار دیگر زمزمه مشارکت ایران با روسیه برای ساخت هواپیما مطرح می‌شود. تجربه مشارکت ایران با یک کشور دیگر برای ساخت هواپیما به دهه 70 بازمی‌گردد.

در سال 1374 شرکت هواپیماسازی آنتونوف قراردادی با شرکت هواپیماسازی هسا به امضا رساند که به موجب آن، اجازه تولید این هواپیما در ایران به نام تجاری «ایران 140» داده شد.

طبق قراردادی که بین دو شرکت به امضا رسید، توافق شد تا 70 درصد توليد اين هواپيما را ايرانی‌ها به دست بگیرند و 30 درصد باقی را كه اغلب شامل قطعات بود توسط اوکراین ساخته شود. اما در نهایت سرنوشت هواپیماهای ساخته شده به سقوط و زمین‌گیری در فرودگاه‌ها ختم شد.