اکرم محمدی منش| اقتصادسنج: سالانه یکبار پاسپورت تمامی کشورهای جهان مورد بررسی قرار می‌گیرند. البته احتمال اینکه در طی یک سال، یک کشور با رتبه 60 ام پاسپورتی به رتبه 40 ام پاسپورتی ارتقا پیدا کند، بسیار کم است. در حال حاضر موسسه هنلی، در رتبه بندی معتبرترین پاسپورت های جهان دقیق‌تر از باقی موسسات عمل می‌کند.

شاخص اعتبارسنجی موسسه هنلی برای تشخیص معتبرترین پاسپورت جهان، استفاده از داده‌های اطلاعاتی پایگاه IATA که معتبرترین سامانه اطلاعاتی سفری جهان است، بررسی می‌کند. در این سامانه اعتبار و قوی بودن پاسپورت 199 کشور را برای سفر به 227 نقطه در جهان مورد نقد و بررسی قرار می‌دهد. البته باید توجه داشت که پاسپورتی قوی و معتبر است که برای سفر به نقاط دیگر جهان آزادتر باشد.

دکتر کریستین کائلین، رئیس هنلی و شرکا و مخترع مفهوم شاخص گذرنامه، در اوایل سال جاری گفت: «گذرنامه ای که در دست دارید، سرنوشت شما را تعیین می کند و به طور چشمگیری بر گزینه های شما تأثیر می گذارد.

جنگ اوکراین و COVID-19 بر رتبه بندی قدرتمندترین پاسپورت های جهان تأثیر گذاشته است.

شوک های اخیر جهانی مانند جنگ در اوکراین و همه گیری COVID-19 چشم انداز قدرت گذرنامه را تغییر داده است. بر اساس آخرین رتبه بندی هنلی و شرکا که داده های انجمن بین المللی حمل و نقل هوایی را جمع آوری می کند، این فرصت ها را برای بسیاری تغییر می دهد.

معتبرترین پاسپورت های جهان

ژاپن در صدر فهرست پاسپورت هنلی 2022 قرار دارد.

کشورهای آسیایی در حال حاضر سه رتبه بالاترین گذرنامه در سال 2022 را دارند و ژاپن در رتبه اول قرار دارد. قبل از همه‌گیری، کشورهای اروپایی بر این رتبه‌بندی تسلط داشتند که نشان‌دهنده تأثیر طولانی کووید-19 و محدودیت‌های بعدی در منطقه بود.

شهروندان ژاپنی در حال حاضر بیشترین قدرت گذرنامه را دارند، زیرا می توانند بدون ویزا یا بدون ویزا وارد 193 کشور شوند. کره جنوبی و سنگاپور به طور مشترک در جایگاه دوم قرار دارند و پاسپورت هر دو کشور به شهروندان آنها امکان می دهد بدون محدودیت به 192 کشور دسترسی داشته باشند.

گذرنامه های بریتانیا از زمان برگزیت 6 پله سقوط کرده است.

آلمان که قبلاً در رتبه دوم قرار داشت، اکنون در گروه 3 در کنار اسپانیا قرار دارد. در جاهای دیگر، برگزیت تأثیر قابل توجهی بر ارزش پاسپورت بریتانیا در چند سال گذشته داشته است. بریتانیا اکنون در رتبه ششم در کنار فرانسه، ایرلند و پرتغال قرار دارد. بر اساس شاخص پاسپورت، در سال 2015، پیش از همه پرسی، بریتانیا در کنار آلمان مقام اول را داشت.

همچنین ایران با امکان سفر به ۴۳ کشور بدون نیاز به ویزا یا با ویزای فرودگاهی در رتبه ۱۰۲ قرار دارد.

علیرغم اینکه شهروندان ژاپنی قوی‌ترین و معتبرترین پاسپورت ها را دارند، گردشگران کمتری به دلیل همه‌گیری، پیامدهای اقتصادی متعاقب و تضعیف این کشور را ترک کرده‌اند. بر اساس گزارش آژانس خدمات مهاجرت ژاپن، در ماه می امسال 134013 مسافر خارجی وجود داشته است که نسبت به سال 2019 کاهش قابل توجهی 90.7- درصدی داشته است.

این روند در داده های یاتا برای بقیه منطقه آسیا و اقیانوسیه منعکس شده است. تقاضای مسافر بین المللی در ماه مارس تنها به 17 درصد از سطح قبل از کووید (COVID) رسید و در بیشتر دو سال گذشته زیر 10 درصد بود.

تاثیر جنگ اوکراین بر قدرت پاسپورت

در همین حال، با رای اتحادیه اروپا به اقدامات اضطراری برای اجازه ورود شهروندان بدون روادید برای سه سال آینده، پس از شروع جنگ با روسیه، اوکراین به رتبه 35 صعود کرد.

در ماه مارس، اتحادیه اروپا با اجرای دستورالعمل حفاظت موقت برای اوکراین موافقت کرد، که “برای محافظت فوری از افرادی که به آن نیاز دارند و برای جلوگیری از فشار بر سیستم های پناهندگی کشورهای عضو” معرفی شد و بیش از 6 میلیون نفر تاکنون از این کشور گریخته اند. کشور به کشورهای همسایه، به گفته سازمان ملل.

هنلی و شرکا گفتند که جنگ «به طور مؤثر پاسپورت روسی را به وضعیت بی ارزش در بیشتر کشورهای توسعه یافته محکوم می کند» و هشدار دادند که «تاثیر عمیق و شاید برگشت ناپذیری بر آزادی حرکت در منطقه با فرود آمدن پرده آهنین جدید خواهد داشت». با توجه به این موضوع، پاسپورت روسیه از زمان شروع درگیری ها در رتبه بندی سقوط کرده است. این کشور پس از پنج پله سقوط نسبت به سال گذشته، اکنون در رده 50 قرار دارد.

تحقیقات هنلی و شرکا نشان داده است که کشورهایی که بیشترین قدرت گذرنامه را دارند، کشورهایی هستند که بالاترین سطح صلح را دارند.

 پایین‌ترین رتبه پاسپورت

افغانستان امسال جایگاه خود را به عنوان پایین ترین کشور در این شاخص حفظ کرده است. شهروندان افغانستان تنها می توانند بدون محدودیت به 27 کشور دسترسی داشته باشند. عراق و سوریه نیز به ترتیب با 29 و 30 کشور در رتبه پایین قرار دارند.

شاخص پاسپورت «آرتون کپیتال» (Arton Capital) پاسپورت‌های ۱۹۳ کشور عضو سازمان ملل متحد و ۶ قلمرو ROC (تایوان، ماکائو (SAR چین)، هنگ کنگ (SAR چین)، کوزوو، سرزمین فلسطین و واتیکان) را در نظر می‌گیرد. این شاخص در سال ۲۰۲۲، کشور امارات متحده عربی را با امکان سفر به ۱۷۱ مقصد بدون نیاز به ویزا یا با ویزای فرودگاهی در رتبه اول قرار داده است.