اقتصادسنج| از ناسا گرفته تا اسپیس‌ایکس، آژانس‌های فضایی متعدد و شرکت‌های خصوصی پروازهای فضایی، برنامه‌های جسورانه‌ای برای فرستادن انسان به مریخ، احتمالا طی چند دهه‌ی آینده، دارند و تحقیقات حاکی از کارآمدتر بودن زنان در سفرهای فضایی طولانی است؛ اما آیا ماموریت‌های مریخی باید کاملا زنانه برگزار شوند؟

با توجه به برنامه‌های بلندپروازانه‌ی ناسا برای فرود فضانوردان بر مریخ تا سال ۲۰۴۰، یک موضوع بحث‌برانگیز این است که چه کسی می‌تواند نماینده بشریت در سیاره سرخ باشد.

در این میان، یک مباحثه ۷۰ ساله وجود دارد که می‌گوید یک ماموریت تماما زنانه، هم از نظر بیولوژیکی و هم از نظر روانشناختی و نه صرفا برای ایجاد تنوع و حضور زنان، می‌تواند بیشترین مزایا را داشته باشد.

این استدلال توسط مطالعات علمی متعددی پشتیبانی می‌شود و به این واقعیت اشاره می‌کنند که ماموریت کاملا زنانه نسبت به ماموریت کاملا مردانه نیازمند منابع کمتری است و این باعث می‌شود که سفر طولانی به مریخ کارآمدتر باشد. با این حال، بسیاری از کارشناسان می‌گویند این استدلال دیگر مناسب نیست و حضور متنوع افراد در نهایت به عملکرد بهتری منجر می‌شود.

مزایای یک ماموریت تماما زنانه چیست؟

مطالعات متعدد از دهه‌ی ۱۹۵۰ نشان داده است که زنان فضای کمتری را اشغال می‌کنند و مقادیر کمتری از منابع حیاتی مانند اکسیژن، آب و غذا نسبت به مردان مصرف می‌کنند.

محاسبات جدید این ایده را تایید می‌کند. در مقاله‌ای که در ماه آوریل در مجله Scientific Reports منتشر شد، گروهی از محققان دریافتند که در یک ماموریت ۱۰۸۰ روزه، یک گروه چهار نفره از زنان به ۳۷۳۶ پوند (۱۶۹۵ کیلوگرم) غذای کمتر نسبت به یک گروه کاملا مردانه نیاز دارند که ۱۵۸ میلیون دلار در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌کند.

جاناتان اسکات Jonathan Scott، محقق موسسه پزشکی فضایی و فیزیولوژی فرانسه و نویسنده اصلی این مطالعه می‌گوید: به طور میانگین زنان[از نظر جثه] کوچک‌تر از مردان هستند و بنابراین همانطور که محاسبات ما نشان می‌دهد این مزیت متابولیک ممکن است در زنان بیشتر باشد.

در صنعت فضا، زمان و تلاش زیادی صرف کوچک‌تر، سبک‌تر و کارآمدتر کردن منابع می‌شود زیرا هرچه فضاپیما سنگین‌تر باشد، سوخت بیشتری برای بلند کردن آن و غلبه بر گرانش زمین نیاز است.

بنابراین، دانشمندان مدت‌ها است استدلال می‌کنند که یک ماموریت کاملا زنانه راه‌حلی منطقی برای ماموریت‌های طولانی‌مدت مانند ماموریت به مریخ خواهد بود.

در جدیدترین مطالعه، تیم اسکات از داده‌های موجود در مورد آمادگی جسمانی و میانگین توده‌ی بدنی فضانوردان استفاده کردند و فرض را بر این گذاشتند که آنها دو بار در روز برای شش روز هفته ورزش می‌کنند. این مشابه برنامه‌ی ورزشی فضانوردان در ایستگاه فضایی بین‌المللی است. در حال حاضر در ایستگاه فضایی بین‌المللی، فضانوردان به مدت دو ساعت در روز ورزش می‌کنند که به ۳۰ تا ۴۵ دقیقه تمرینات هوازی و ۴۵ دقیقه تمرین مقاومتی یا قدرتی تقسیم می‌شود.

در یک ماموریت سه ساله، خدمه‌ای متشکل از چهار زن با قدهای بین ۱.۵ تا ۱.۹ متر که تقریبا معیارهای امروزی انتخاب فضانوردان است، پنج تا ۲۹ درصد کمتر از مردان منابع مصرف کردند.

از آنجایی که محدوده‌ی قد افراد گسترده بود، محققان همچنین نحوه‌ی مصرف منابع توسط فضانوردان در صدک ۵۰ قد که متوسط قد گروه‌ها است را بر اساس جنسیت مقایسه کردند و دریافتند که از لحاظ تئوری یک خدمه‌ی تمام زنانه نسبت به یک گروه تماما مردانه ۱۱ درصد تا ۴۱ درصد کمتر منابع حیاتی مصرف می‌کنند. اسکات که همچنین در تیم پزشکی فضایی آژانس فضایی اروپا تحقیقاتی را در مورد مراقبت‌های بهداشتی برای فضانوردان انجام می‌دهد، گفت: با توجه به داده‌های محدود موجود در مورد فضانوردان واقعی به ویژه زنان، این تیم فرضیاتی را در مورد ماموریت‌های آینده برای تکمیل محاسبات انجام داد.

با این حال، اسکات خاطرنشان کرد که گروه برای تکمیل محاسبات باید تعدادی پیش فرض در مورد ماموریت‌های آینده و نحوه‌ی واکنش مردم به آنها ایجاد می‌کرد. علاوه بر این، این گروه تنها به داده‌های محدودی از فضانوردان واقعی به ویژه در مورد فضانوردان زن دسترسی داشت، بنابراین یافته‌ها هنوز به اندازه کافی جامع نیستند تا در مورد ماموریت‌های واقعی اطلاعات فراهم کنند.

او گفت: در این برهه از زمان، فکر نمی‌کنم مطالعه ما[بر جنسیت خدمه ماموریت مریخ] تاثیری داشته باشد. دو مطالعه‌ای که ما انجام دادیم، یکی در مورد مردان و دیگری بر روی فضانوردان زن، فقط به صورت نظری انجام شده است.

ما باید پیش برویم

به رغم یافته‌های مشابه از مطالعات متعدد، برخی از دانشمندان می‌گویند که جهش‌های فناوری باعث شده این نوع محاسبات نسبت به ابتدای برنامه فضایی کمتر مناسب باشند.

دکتر سارالین مارک(Saralyn Mark)، مدیر نوآوری سلامت در مرکز آموزشی پرواز فضایی استار هاربر(Star Harbor) در کلرادو، می‌گوید: نیازی به بازگشت به گذشته نداریم، باید رو به جلو برویم. مسئله این نیست که چه کسی بهتر، باهوش‌تر و سریع‌تر است یا منابع کمتری مصرف می‌کند. مسئله این است که افراد را تا چه اندازه خوب آموزش می‌دهید و ارزش شما برای یک ماموریت چیست.

در اواخر دهه‌ی ۱۹۵۰، هر فضانورد ماموریت مرکوری ۷(Mercury ۷) که اولین مسافران فضایی ناسا بودند باید به اندازه کافی از نظر جثه کوچک می‌بودند تا در کپسول کوچک و یک نفره‌ی فضاپیمای مرکوری جا بگیرند. همه‌ی آنها مرد بودند زیرا زنان از خلبانی آزمایشی نظامی منع شده بودند و در آن زمان تنها راه ورود فضانوردان به این حوزه همین بود. در سال ۱۹۸۳، سالی راید(Sally Ride) اولین زن آمریکایی در فضا شد.

از آن زمان خیلی موارد تغییر کرده است. تاکنون ۷۸ زن به فضا پرواز کرده‌اند و اولین کلاس فضانوردی ناسا با تعداد مساوی مرد و زن در سال ۲۰۱۳ برگزار شد. طراحی فضاپیماها نیز بهبود یافته است. فضاپیمای اوریون، وسیله‌ی نقلیه منتخب ناسا برای ماموریت به ماه و شاید حتی مریخ، نسبت به پیشینیان خود محدودیت‌های کمتری دارد و می‌تواند چهار فضانورد را حمل کند.

تنوع اهمیت دارد

به رغم آماری که حاکی از مزایای نظری یک ماموریت تماما زنانه است، کارشناسان هشدار دادند که اعداد و ارقام ممکن است کل ماجرا را بیان نکنند بلکه آن‌ها ترغیب‌کننده‌ نگاهی گسترده‌تر باشند و تنوع یک اصل مهم در این دیدگاه است.

میشلا موسیلوا مدیر سابق زیستگاه آنالوگ و شبیه‌سازی اکتشاف فضایی هاوایی می‌گوید: اگر ما در مورد تلاش برای کاهش وزن و حجم مواردی که با انسان ارسال می‌کنیم صحبت می‌کنیم، می‌توانیم وزن و جثه انسان‌های درگیر را نیز کاهش دهیم؛ اما این بدان معنا نیست که ماموریت باید تماما زنانه باشد.

مارک می‌گوید: کارشناسان یک پیام را که می‌گویند کلید موفقیت در یک ماموریت است تکرار می‌کنند و آن این است که خدمه‌ی متنوع، کارآمدتر و موثرتر از خدمه‌ی تک جنسیتی هستند. بنابراین ایده‌ی یک ماموریت کاملا زنانه، هرچند عملی به نظر می‌رسد؛ اما شکلی از تبعیض جنسیتی نسبت به مردان خواهد بود.

او افزود: ما نمی‌خواهیم این رقابت را ایجاد کنیم. در دنیای امروز، ما فناوری داریم؛ ما توانایی‌هایی داریم که فضا را دموکراتیک کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که فضا برای همه است.

در عوض، تمرکز باید بر روی مهارت‌های متعدد دیگر هر فرد و نحوه‌ی عملکرد گروه باشد.

گلوریا لئون(Gloria Leon)، استاد بازنشسته‌ی روان‌شناسی در دانشگاه مینه‌سوتا که گروه‌های مختلط و تک جنسیتی را در ماموریت‌های آنالوگ چندگانه مطالعه می‌کرد، می‌گوید: ایده‌ی تماما مردانه یا تماما زنانه واقع‌بینانه نیست. فاکتورهای زیاد دیگری وجود دارد که به فیزیولوژی افراد و چگونگی ارتباط آن‌ با عملکرد آنها در یک ماموریت سه ساله مربوط می‌شود.

برای مطالعه این عوامل، محققان به ماموریت‌های فضایی آنالوگ که سفر به ماه و مریخ را در مناطق دور افتاده روی زمین، مانند زیستگاه HI-SEAS در هاوایی، شبیه سازی می‌کنند، اتکا می‌کنند. برای چند ماه، شرکت‌کنندگان در یک ماموریت ساختگی شبیه‌سازی شده به انجام کارهای تحقیقاتی می‌پردازد و تاخیر ۲۰ دقیقه‌ای ارتباط بین مریخ و زمین را تجربه می‌کند.

برای تعداد معدودی از آن ماموریت‌ها، موسیلوا به‌طور خاص گروه‌های تماما مردانه یا زنانه را انتخاب کرد تا تفاوت‌ها را درک کند. در بخش عمده‌ی ماموریت‌های دیگر، از خدمه جزئیات جنسیت یا قومیت آنها پرسیده نشد. او متوجه شد که هیچ مزیت خاص جنسیتی وجود ندارد که بر کارایی یا موفقیت تیم‌های مختلف تاثیر بگذارد، اما هر چه تنوع خدمه بیشتر باشد، اعضا بیشتر می‌توانند از یکدیگر بیاموزند و در نهایت این به آنها کمک می‌کند تا چالش‌ها را حل کنند و دیدگاه‌های جدیدی به دست آورند.

موسیلوا گفت: این روزها، جنسیت واقعا نباید نقش مهمی ایفا کند. ما باید بیشتر بر روی داشتن افراد شایسته و توانا تمرکز کنیم که برای مأموریت‌های فضایی همدل باشند، بتوانند به خوبی ارتباط برقرار کنند، سازگار و صبور باشند و به خوبی برای همه موقعیت‌های دشواری که ممکن است خدمه با آن مواجه شوند آموزش ببینند تا بتوانند خوب با هم کار کنند و با همه‌ی آن چالش‌ها و مشکلات روبرو شوند.

با این وجود، تنوع در ماموریت مریخ چگونه خواهد بود؟ خدمه‌ی ماموریت آرتمیس ۲ ناسا که برای اولین بار یک زن را فراتر از مدار پایین زمین می‌فرستد، شروع خوبی است، اما هنوز راه زیادی در پیش است. فراتر از جنسیت، یک شکاف در ملیت فضانوردانی که به فضا پرواز کرده‌اند وجود دارد و ماموریتی به سیاره سرخ می‌تواند فرصتی برای تغییر آن باشد.

مارک می‌گوید: من می‌خواهم همه بخشی از خود را در چهره کسانی که به مریخ می‌روند ببینند، زیرا این ادامه‌ی راه گونه‌ی ما در سیاره دیگری است.