اقتصادسنج| اکوپدیا؛ معافیت سربازی راهی است برای افرادی که بنا به هر دلیلی امکان رفتن به خدمت سربازی و سپری کردن این دوران نسبتاً طولانی را ندارند. اما در این میان هر فرد مشمول باید قبل از هر اقدامی برای دریافت این امتیاز مهم از انواع معافیت سربازی و همین طور شرایط معافیت سربازی اطلاعات کافی را به دست آورد. اگر چه برخی می گویند که سربازی آدم را مرد می کند و اصلاً جزء واجبات است که آقایان به سربازی بروند. اما هنوز هم هستند افرادی که به دنبال راهی برای فرار از رفتن به سربازی و یافتن جواب این سؤال یعنی چگونه معافیت سربازی بگیریم؟ هستند.

 معافیت سربازی چیست؟

مسئله سربازی چیزی است که بسیاری از جوانان این مملکت نمی توانند با آن کار بیایند. زیرا رفتن به خدمت زیر پرچم مساوی است با دوری از خانواده، صبح خیلی زود از خواب بیدار شدن، غذای خوب نخوردن و به شدت لاغر شدن که از قضا برای بسیاری از افراد بسیار عذاب دهنده است.

از طرفی شمار زیادی از جوانان بر این باور هستند که با سپری کردن حدود دو سال از زندگی خود در خدمت نظام وظیفه عمرشان به هدر می رود. زیرا تصور می کنند که در آن دو سال می توانند کارهای زیادی برای پیشرفت و موفقیت خود در زندگی انجام دهند.

مثلاً‌ این که می گویند در آن دو سال می توانم کار خوبی برای خودم دست و پا کنم، در کلاس های مختلف شرکت کنم و حتی به دانشگاه بروم. این گونه است که مدام به دنبال راهی میان بر برای حاضر نشدن در خدمت سربازی هستند و مرتب پرس و جو می کنند که چگونه معافیت سربازی بگیریم؟از این رو، بد نیست اگر خرده اطلاعاتی در مورد معافیت سربازی بدست آورید و با شرایط معافیت سربازی آشنا شوید.

انواع معافیت خدمت سربازی

خدمت سربازی برای تمامی آقایان از 18 تا 50 سال اجباری است مگر افرادی که شرایط معافیت از خدمت را داشته باشند. معافیت از خدمت سربازی انواع مختلفی دارد که در دو دسته معافیت دائم و موقت جای می گیرند.

معافیت موقت به چه افرادی تعلق می گیرد؟ 

به این معناست که فرد با داشتن یک سری شرایط می تواند از خدمت برای مدتی معاف شود. معافیت موقت شامل معافیت تحصیلی، معافیت بنیاد ملی نخبگان و گواهی اشتغال به خدمت است.

1. معافیت تحصیلی

این نوع از معافیت حداکثر تا یک سال پس از فارغ تحصیلی از هر مقطع تحصیلی مجاز بوده و پس از آن فرد مشمول خدمت نظام وظیفه تلقی می‌گردد. این مقدار دارای یک نرخ رسمی بوده و فرد پس از آن جز دسته مشمولان قرار می‌گیرد. به این نرخ رسمی، سنوات تحصیلی می‌گویند.

دیپلم و پیش‌دانشگاهی یکسال پس از انصراف یا فارغ تحصیلی

کاردانی دو و نیم سال

کارشناسی ناپیوسته سه سال

کارشناسی پیوسته پنج سال

کارشناسی ارشد ناپیوسته سه سال

کارشناسی ارشد پیوسته شش سال

دکتری پیوسته هشت سال

دکتری تخصصی شش سال

2. معافیت سربازی نخبگان

معافیت نخبگان درواقع نوعی کسری خدمت سربازی است و مشمول می‌تواند در حین تحصیل با انجام پروژه تحقیقاتی موفق به گرفتن 19 ماه کسری خدمت شود و بعد از گذراندن دوره آموزشی کارت پایان خدمت دریافت کند. مشمولین سربازی برای گرفتن این نوع معافیت دو انتخاب دارند:

بنیاد ملی نخبگان

بنیاد ملی نخبگان نیروهای مسلح

شرایط گرفتن معافیت دائم سربازی

این نوع معافیت به افرادی که دارای شرایط ذکر شده در لیست زیر است تعلق می گیرد.

۱. معافیت پزشکی

۲. بخشودگی سن

۳. معافیت کفالت

۴. معافیت مددجویان

۵. معافیت ایثارگران

۶. معافیت موقت تحصیلی

1. مراحل دریافت معافیت پزشکی به چه صورتی است؟ 

افراد می‌ توانند پس از مراجعه به دفاتر پلیس +۱۰ و دریافت دفترچه راهنما و تکمیل اوراق مربوطه، مراجعه به پزشک معاین اولیه، انجام واکسیناسیون و تحویل مدارک تکمیل شده به دفاتر مربوطه مراحل دریافت کارت معافیت پزشکی را طی کنند.

پس از معاینه توسط پزشک اول، در صورتی که مشمول سالم و یا معاف از رزم تشخیص داده شود، می‌تواند به رای پزشک اعتراض کنید. در این صورت پرونده وی به شورای پزشکی ارجاع داده می‌شود. در صورتی که وی به رای این شورا نیز اعتراض داشته باشد، پرونده وی به شورای عالی پزشکی ارجاع می‌شود. رای شورای عالی قطعی و غیر قابل اعتراض است. بیماری های که باعث معافیت می شوند شامل:

_ بیماری‌های عمومی (قد، وزن و جراحی‌های با دوره نقاهت بیشتر از یک ماه)

_ بیماری‌های داخلی مغز و اعصاب (نورولوژی)

_ بیماری‌های پوستی و بافت زیر پوستی

_ بیماری‌های اعصاب و روان

_ بیماری‌های جراحی مغز و اعصاب

_ بیماری‌های ریه و قفسه صدری

_ بیماری‌های استخوان (اسکلت)

_ بیماری‌های دستگاه گوارش و جراحی‌های عمومی

_ بیماری‌های خونی و آنکولوژی

_ بیماری‌های دستگاه ادراری تناسلی

_ بیماری‌های فک، دهان دندان

_ بیماری‌های چشم و عوارض بینایی

_ بیماری‌های گوش، حلق و بینی

_ بیماری‌های قلب و عروق

_ بیماری‌های روماتولوژی و بافت هم‌بند

_ بیماری‌های عفونی

2. شرایط معافیت بخشودگی سن 

معافیت بخشودگی سن نیز تنها شامل افرادی می شود که 50 سال آن ها به پایان رسیده است؛ اما به خدمت سربازی نرفته اند. در واقع شناسنامه این افراد نشان دهنده کارت پایان خدمت سربازی آن ها است. در پایان لازم است بدانید که بسیاری از مشمولان می توانند در صورت برخورداری از شرایط کسری خدمت، مدت زمان خدمت سربازی خود را با توجه قوانین و ضوابط نظام وظیفه کاهش دهند و یا در صورتی که از شرایط و قوانین ایست خدمت سربازی برخوردار است، زمان اعزام خود را به تعویق بیندازند.

3. معافیت کفالت

مشمولان خدمت نظام وظیفه در صورت دارا بودن شرایط می‌توانند به عنوان کفیل معرفی شده و از معافیت کفالت بهره‌مند گردند.

_ رسیدن به سن ۱۸ سال تمام

_ نداشتن غیبت

_ یگانه مراقب یا سرپرست بودن

_ لیست افرادی که می‌توان کفیل آن ها شد به این شرح است:

لیست افرادی و قوانین کفالت برای آن ها

_ سن پدر باید بالای ۷۵ سال تمام باشد. فقط در صورتی می‌تواند کمتر از این سن باشد که دارای بیماری خاص باشد. این بیماری باید به تایید شورای پزشکی برسد. مشمول تنها فرزند پسر باشد و در صورتی که برادری دارد، این برادر به بیماری یا معلولیتی دچار باشد که نتواند از پدر مراقبت کند. همچنین اگر برادر بزرگ‌تر در خارج از کشور باشد مشمول باید به خدمت سربازی اعزام گردد و شامل قانون کفالت نیست.

_ مادر به دلیل طلاق (باید ۳۰ ماه از تاریخ طلاق گذشته باشد در غیر این صورت مشمول معافیت موقت می‌ شود) یا فوت همسر تنها باشد. تنها مورد قابل پیگیری کفالت مادر فقدان شوهر برای وی است و مشمول باید تنها فرزند پسر بالای ۱۸ سال تمام ایشان باشد.

_ خواهر برای کفالت، پدر باید فوت کرده باشد و مشمول برادر تنی (از یک پدر و یک مادر) ولی باشد. هم‌چنین برادر دیگری جهت سرپرستی وی موجود نباشد. در ضمن خواهر باید مجرد باشد. در مورد تجرد، فوت یا طلاق گرفتن خواهر ملاک نیست. اگر خواهر طلاق گرفته باشد یا شوهر وی فوت کرده باشد نیز می‌توان کفیل وی شد.

_ برادر بزرگ (بالای ۱۸ سال) برای کفالت برادر بالای ۱۸ سال وی باید دارای بیماری تشخیص داده شود که نیازمند مراقبت است. همچنین پدر فوت کرده باشد و برادر دارای همسر و فرزندی نباشد. در صورتی که برادر دارای فرزند پسر زیر ۱۸ سال باشد نیز می‌توان کفیل وی شد.

_ برادر کوچک (زیر ۱۸ سال)برای کفالت برادر زیر ۱۸ سال تنها ملاک فوت پدر و سن برادر کوچک است. بیماری یا سلامت وی در این نوع از کفالت دارای اهمیت نیست.

_ پدربزرگ پدری یا مادری برای کفالت، پدربزرگ نباید دارای پسر و دختر باشد. همچنین مشمول تنها نوه مذکر خانواده باشد. پدربزرگ نیز باید دارای سن ۷۵ سال تمام بوده و یا اگر سنش کمتر از ۷۵ سال تمام است دارای بیماری خاص که به تایید شورای پزشکی می‌رسد باشد. در کفالت پدربزرگ مادری، وجود پدر مانعی برای کفالت نیست

_ پدربزرگ پدری یا مادری برای کفالت ، پدربزرگ نباید دارای پسر و دختر باشد. همچنین مشمول تنها نوه مذکر خانواده باشد. پدربزرگ نیز باید دارای سن ۷۵ سال تمام بوده و یا اگر سنش کمتر از ۷۵ سال تمام است دارای بیماری خاص که به تایید شورای پزشکی می‌رسد باشد. در کفالت پدربزرگ مادری، وجود پدر مانعی برای کفالت نیست.

_ مادربزرگ پدری یا مادری برای کفالت ، مادربزرگ نباید دارای پسر و دختر باشد. همچنین مشمول تنها نوه مذکر خانواده باشد. در این نوع از کفالت نوه‌های دختر اثری در گرفتن کفالت ندارند.

4. شرایط معافیت مددجویان

معافیت مددجویان نیز از دیگر معافیت هایی است که سازمان نظام وظیفه، قوانین و مقررات مرتبط با آن ها را در اختیار مشمولان قرار داده تا افراد واجد شرایط بتوانند از حضور در دوره خدمت ضرورت معاف شوند. این شرایط به شرح زیر است:

مادر فاقد همسر تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی

بر اساس قوانین جدید نظام وظیفه، دیگر تعداد فرزندان پسر مادر تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی اهمیتی نداشته و حتی اگر مادری بیش از دو فرزند پسر داشته باشد، مشروط به آن که قبلا برادران دیگر از معافیت کفالت مادر استفاده نکرده باشند، فرد مشمول از خدمت سربازی معاف می شود.

نکته حائز اهمیت در خصوص این نوع معافیت، فاقد همسر بودن مادر به سبب فوت شوهر یا طلاق از وی می باشد. بنابراین مادرانی که همسر آن ها مفقودالاثر شده یا در حبس است، مشمول این قانون نمی شوند.

5. معافیت ایثارگری

آن دسته از مشمولانی که پدر یا مادر یا فرزند یا برادر یا خواهر آن ها شهید یا جانباز یا اسیر یا جاویدالاثر شده باشند و این امر مورد تایید مراجع ذی صلاح نیز قرار بگیرد، در صورت احراز هر یک از شرایط زیر، از انجام خدمت دوره ضرورت معاف می شوند.

_ به ازای هر شهید یا آزاده با حداقل 24 ماه سابقه اسارت یا جانباز با حداقل 25 درصد جانبازی یا مفقودالاثر فاقد فرزند ذکور، یک نفر از برادران آن ها از حضور در دوره خدمت سربازی معاف می شود.

_ به ازای هر 24 ماه آزادگی، 25 درصد جانبازی و 30 ماه سابقه حضور در جبهه، یک نفر از فرزندان آزادگان، جانبازان و رزمندگان از انجام خدمت دوره ضرورت معاف می شود.

_ تمام مشمولین جانباز دارای حداقل 10 درصد جانبازی نیز از از انجام خدمت سربازی معاف هستند.

_ کلیه فرزندان شهدا و مفقودالاثران که به سن مشمولیت می رسند، از خدمت دوره ضرورت معاف هستند.

_ آن دسته از مشمولانی که با بانوان جانباز 25 درصد و بالاتر ازدواج کنند، تا مدت 5 سال از تاریخ ثبت عقد از معافیت موقت برخوردار هستند و در صورت استمرار ازدواج، پس از گذشت 5 سال نهایتا با تایید بنیاد شهید و امور ایثارگران؛ معافیت دائم شامل حال آن ها می شود.

_ در صورتی که هر یک از شهدا، جاویدالاثران، آزادگان و جانبازان فاقد فرزند ذکور باشند، تنها یکی از برادران آن ها طبق قوانین و مقررات می تواند از امتیاز معافیت استفاده نماید.

_ بانوان جانبازی که پیش از این، فرزند یا برادر آن ها به موجب جانبازی خواهر معاف شده اند نیز می توانند همسر مشمول خود را از خدمت سربازی معاف کنند.

سهیلا حسن وند|