بازار ارز در روزهای اخیر از دنده چپ بلند شده است. قیمت دلار در بازار آزاد از ابتدای هفته به محدوده ۱۱۰ هزار تومان رسید و ظرف سه روز توانست دوباره مرز حساس ۱۱۳ هزار تومان را پس بگیرد.
اقتصادسنج| بازار ارز در روزهای اخیر از دنده چپ بلند شده است. قیمت دلار در بازار آزاد از ابتدای هفته به محدوده ۱۱۰ هزار تومان رسید و ظرف سه روز توانست دوباره مرز حساس ۱۱۳ هزار تومان را پس بگیرد.
مقصر اتفاقات اخیر عمدتا تحولات سیاسی و به طور خاص مباحث مطرح شده درباره فعالسازی مکانیزم است اما نباید از تاثیرپذیری عجولانه بازار نیز غافل بود. گروهی هیزم در آتش می‌ریزند و با تکرار پیش‌بینی‌های مایوس‌‌کننده بقیه را تشویق می‌کنند دنبال خرید طلا، ارز و تتر بروند. مردم عادی اما گوشه‌ای نشسته‌اند و در حالی که معصومانه وقایع و اتفاقات را پیگیری می‌کنند، از خودشان می‌پرسند چرا نرخ دلار مدام بالا و پایین می‌رود و این وضعیت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
تحلیل نوسانات اخیر قیمت دلار؛ از جهش تا عقب‌نشینی
با فعالسازی «مکانیزم ماشه» و تحولات مرتبط با آن، قیمت دلار با رشدی چشمگیر به رکوردهای جدیدی دست پیدا کرد و توانست در همان ابتدای هفته از مرز ۱۱۰ هزار تومان بگذرد. این شوک قیمتی، اگر چه قابل پیش‌بینی بود اما هنوز توان غافلگیرکردن بسیاری از فعالان اقتصادی و مردم عادی را دارد.
در واکنش به این شرایط، بانک مرکزی محدودیت‌های جدیدی برای نگهداری تتر در نظر گرفت تا شاید بتواند بخشی از نقدینگی سرگردان را کنترل کند. همچنین، شایعاتی مبنی بر مداخله در بازار سرمایه برای جذب نقدینگی و کاهش فشار بر بازار ارز، به گوش رسید.
جهش قیمت دلار در تاریخ ۶ مهر ۱۴۰۴، با یک عقب‌نشینی موقت همراه شد و نرخ بازار آزاد به محدوده ۱۰۲ هزار تومان بازگشت اما این خوش‌بینی چندان دوام نیاورد. قیمت دلار در روز دوشنبه ۷ مهر ۱۴۰۴ به ۱۱۲ هزار تومان رسید و در معاملات پشت‌خطی سه‌شنبه، دلار فردایی حرکت نرم و خزنده خود را برای عبور از ۱۱۳ هزار تومان ادامه داد. این روند نشان می‌دهد نوسانات بازار احتمالا ادامه‌‌دار است.
چرا قیمت دلار مدام بالا و پایین می‌رود؟
نوسانات قیمت دلار با پشتیبانی و حمایت چند عامل مختلف رخ می‌دهند. فعالسازی مکانیزم ماشه و ریسک‌های ناشی از آن برای همه آشناست و تردیدی نداریم که این اتفاق بزرگ‌ترین عامل شوک قیمتی اخیر بود.
تهدید به بازگشت تمامی تحریم‌های سازمان ملل، فضای ریسک سیاسی را به شدت غبارآلود کرده و به طور طبیعی هرچقدر ابهامات در مورد آینده روابط بین‌المللی بیشتر باشد، تقاضا برای دلار به عنوان یک دارایی امن نیز بالا می‌رود. سرمایه‌گذاران و مردم عادی به خودشان حق می‌دهند برای محافظت از ارزش دارایی‌هایشان سراغ خرید ارزهای خارجی بروند.
اقتصاد با این پدیده کنار آمده و آن را با عنوان «خرید هیجانی» یا «تقاضای سفته‌بازی» به رسمیت می‌شناسد. حالا اگر به طور اتفاقی اخباری مثل محدودیت خرید تتر منتشر شود که تصورات مردم را درباره «تعادل» عرضه و تقاضا به هم بزند، آیا قیمت‌ها بالا می‌روند یا پایین می‌آیند؟
اگر خبری مثبت از مذاکرات یا توافق‌های احتمالی منتشر شود، دلار با یک افت ناگهانی به محدوده ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان برمی‌گردد
پیش‌بینی قیمت دلار؛ نوسان بازار ارز تا کی ادامه دارد؟
نوسانات رفت و برگشتی نشان می‌دهند بازار «بی‌ثبات» است و هر خبر یا تصمیمی باعث می‌شود قیمت تغییر کند. اگر با این مسئله کنار بیایید می‌توانیم چند سناریوی برای آینده ترسیم کنیم.
سناریوی اول؛ پیش‌بینی جهش دلار به کانال ۱۲۰ هزار تومان
اگر فشار ناشی از مکانیزم ماشه بیشتر شود و از این طرف نتوانیم ابزارهای موثری ارائه کنیم، احتمالاً قیمت دلار در کوتاه‌مدت به سمت ۱۱۵ تا ۱۲۰ هزار تومان حرکت خواهد کرد و حتی از مرز ۱۲۰ هزار تومان عبور می‌کند. این سناریو بیشتر بر مبنای رخدادهای منفی سیاسی استوار است.
سناریوی دوم؛ مداخله بانک مرکزی و احتمال کاهش موقت دلار
اگر دولت و بانک مرکزی بتوانند یا بخواهند منابع ارزی بیشتری وارد بازار کنند یا با اعمال محدودیت‌های جدید تقاضا را تحت کنترل قرار دهند، ممکن است دلار به محدوده ۹۵ تا ۱۰۵ هزار تومان بازگردد. هرچند در کمال تاسف این تثبیت موقتی خواهد بود و نباید انتظار داشته باشیم دوام پیدا کند.
سناریوی سوم؛ احتمال ریزش قیمت دلار با توافقات سیاسی
فرض کنیم در هفته‌های آینده خبری مثبت از مذاکرات یا توافق‌های احتمالی منتشر شود، در این حالت دلار با یک افت ناگهانی به محدوده ۸۵ تا ۹۰ هزار تومان برمی‌گردد. پیگیری اخبار نشان می‌دهد شانس تحقق این سناریو فعلا ضعیف‌تر از بقیه است.
راهکار کنار آمدن با نوسانات دلار؛ بخریم یا صبر کنیم؟
بازار ارز ایران فعلا تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله سیاست‌های بین‌المللی، سیاست‌های پولی داخلی و انتظارات مردم قرار دارد. نوسانات اخیر نتیجه هم‌زمانی این عوامل است و تا زمانی که ابهامات سیاسی و اقتصادی حل نشود، نباید منتظر ثبات کامل بود.
تجربه سال‌های قبل نشان می‌دهد حتی اگر دلار برای مدتی آرام بگیرد، با کوچک‌ترین شوک دوباره جهش خواهد کرد. بنابراین بهتر است تا پایان پاییز ۱۴۰۴ برای نوسان‌های شدید آماده باشیم.
آیا خرید دلار بهترین گزینه است یا باید صبر کرد؟ در پاسخ به این سوال باید بگوییم اگر نیاز واقعی دارید (مثلاً برای سفر یا پرداخت‌های خارجی)، خرید را به تعویق نیندازید چون نوسانات ادامه خواهد داشت ولی چنانچه خرید دلار برایتان حکم سرمایه‌گذاری دارد، به ناچار باید ریسک‌پذیر باشید.
قیمت دلار در کوتاه‌مدت پتانسیل رشد را دارد اما نباید احتمال ریزش را دست‌کم گرفت. برای کم‌کردن ریسک، حفظ و ایجاد تنوع سرمایه‌گذاری عاقلانه‌ترین کار ممکن خواهد بود. پس تمام پول خود را وارد بازار ارز نکنید و سراغ ترکیب آن با طلا یا حتی بازار سهام بروید.
