صنعت بیمه ایران در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ عملکردی دوچهره از خود به‌جا گذاشت: از یک‌سو رشد قابل‌توجه در حق‌بیمه‌های تولیدی و از سوی دیگر جهش هزینه‌ها و افزایش نسبت خسارت. بر اساس داده‌های رسمی بیمه مرکزی، مجموع حق‌بیمه‌های تولیدی در این مدت به ۳۳۲ هزار میلیارد تومان رسید.
اقتصادسنج| صنعت بیمه ایران در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ عملکردی دوچهره از خود به‌جا گذاشت: از یک‌سو رشد قابل‌توجه در حق‌بیمه‌های تولیدی و از سوی دیگر جهش هزینه‌ها و افزایش نسبت خسارت. بر اساس داده‌های رسمی بیمه مرکزی، مجموع حق‌بیمه‌های تولیدی در این مدت به ۳۳۲ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از ۵۳ درصد رشد نشان می‌دهد. اما هم‌زمان خسارت پرداختی نیز با جهشی ۷۱ درصدی به ۱۶۸ هزار میلیارد تومان رسیده و نسبت خسارت صنعت از ۴۷ به بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
این شکاف میان رشد درآمد اسمی و افزایش هزینه‌ها، نشانه‌ای روشن از تورم نهفته در صنعت بیمه و فشار بر سودآوری شرکت‌هاست.
غلبه درمان و شخص ثالث بر ترکیب پرتفوی
پرتفوی بازار بیمه در نیم‌سال نخست، بیش از هر زمان دیگری به سمت رشته‌های پرریسک و هزینه‌بر متمایل شده است. رشته درمان با سهم ۴۵ درصدی همچنان بزرگ‌ترین بخش بازار را تشکیل می‌دهد و پس از آن شخص ثالث و مازاد (۲۲ درصد) و زندگی (۱۳ درصد) در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
تمرکز سنگین بر رشته‌های درمانی و اتومبیل باعث شده ساختار درآمدی شرکت‌ها از تعادل خارج شود. این رشته‌ها اگرچه موتور تولید حق‌بیمه هستند، اما نرخ خسارت بالایی دارند و در شرایط تورمی، حاشیه سود شرکت‌ها را به حداقل می‌رسانند.
صعود شرکت‌های تازه‌نفس در کنار غول‌های سنتی
در جدول عملکرد شرکت‌ها، بیمه ایران با سهم ۱۸.۴ درصدی همچنان در صدر بازار ایستاده است. پس از آن، بیمه دی (۱۴.۷٪) و دانا (۱۱.۵٪) قرار دارند. شرکت‌های آسیا، البرز و کوثر نیز با سهمی حدود ۷ درصد در میان بازیگران بزرگ دیده می‌شوند.
در کنار این نام‌های قدیمی، شرکت‌هایی چون زندگی کاریزما و بیمه ما در حال تغییر چهره بازار هستند. رشد بالای آن‌ها در رشته بیمه‌های زندگی و سرمایه‌گذاری، نشان‌دهنده اقبال تدریجی به محصولات بلندمدت و استفاده هوشمندانه از فروش دیجیتال و قراردادهای گروهی است.
با این حال، تمرکز ۱۰ شرکت بزرگ بر بیش از ۸۵ درصد بازار، ساختار صنعت بیمه را به شدت متمرکز کرده و فضای رقابتی واقعی را کاهش داده است.
هشدار قرمز خسارت‌ها
در نیم‌سال نخست، صنعت بیمه با افزایش نگران‌کننده خسارت‌های پرداختی روبه‌رو بوده است. رشته درمان با سهم ۴۳ درصدی از کل خسارت‌ها و رشد نزدیک به ۶۹ درصدی، اصلی‌ترین عامل افزایش هزینه‌هاست. پس از آن، رشته‌های شخص ثالث و زندگی در مجموع بیش از ۴۰ درصد از کل خسارت‌ها را به خود اختصاص داده‌اند.
در سطح شرکت‌ها، نسبت خسارت برای برخی به مرز هشدار رسیده است. بیمه معلم با ۱۱۶ درصد و زندگی کاریزما با ۸۸ درصد بالاترین نرخ خسارت را ثبت کرده‌اند؛ به بیان دیگر، این شرکت‌ها بیش از درآمد خود خسارت پرداخته‌اند. در مقابل، شرکت‌هایی نظیر بیمه ایران، پارسیان و سامان با کنترل ریسک و تنوع پرتفوی، توانسته‌اند نسبت خسارت پایین‌تری از میانگین بازار حفظ کنند.
رشد بدون توسعه واقعی
میانگین ارزش هر بیمه‌نامه صادره در نیم‌سال نخست ۸۸ میلیون ریال برآورد شده است؛ افزایشی بیش از ۵۰ درصد نسبت به سال قبل. اما تعداد بیمه‌نامه‌های صادره تنها ۱.۲ درصد رشد داشته است. این یعنی رشد بازار نه به‌واسطه گسترش پوشش بیمه‌ای، بلکه ناشی از افزایش نرخ‌ها و تورم عمومی بوده است.
سرانه خسارت پرداختی نیز به ۳.۴ میلیون ریال رسیده که نسبت به سال قبل ۳۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. این روند بیانگر کاهش کارایی بیمه‌نامه‌ها و رشد هزینه در هر واحد خدمت است؛ پدیده‌ای که می‌تواند در ادامه سال منجر به کسری ذخایر و فشار مالی بر شرکت‌ها شود.
تصویر کلی؛ رشد کمّی در برابر چالش کیفی
داده‌های شش‌ماهه نخست ۱۴۰۴ نشان می‌دهد صنعت بیمه در مسیر رشد کمّی قرار دارد، اما کیفیت این رشد محل تردید است. افزایش پرتفوی بدون مدیریت ریسک متناسب، رشد خسارت‌ها، تمرکز بر رشته‌های پرهزینه و وابستگی بالا به درمان، چالش‌هایی هستند که می‌توانند در نیمه دوم سال و در شرایط کاهش قدرت خرید مردم، به افت سودآوری و حتی زیان عملیاتی برخی شرکت‌ها منجر شوند.
اگرچه آمارها در ظاهر از رونق سخن می‌گویند، اما در واقع پایه‌های مالی صنعت بیمه در حال فرسایش تدریجی است؛ بازاری که اگر نتواند میان رشد اسمی و پایداری واقعی تعادل برقرار کند، با بحران سودآوری و کاهش اعتماد عمومی روبه‌رو خواهد شد.
برای دیدن گزارش تحلیلی عملکرد شش ماهه صنعت بیمه کشور اینجا کلیک کنید.
