به گزارش اقتصادسنج، واژه بانکداری اسلامی را بارها از سوی مقامات کشورمان شنیده ایم و مکررا به دلایل مختلف در مواضع اعلامی مقامات اقتصادی کشور از بانکداری اسلامی سخن گفته شده است.

در همین راستا، مقامات دولتی روسیه در حال تهیه پیش‌نویس قانون جدیدی هستند که بانکداری اسلامی را در این کشور قانونی می‌کند. این قانون ابتدا در چهار منطقه از روسیه که بیشترین تعداد مسلمان روسیه در آن سکونت دارند اجرا می‌شود. این بانک‌ها و موسسات مالی که خدمات مبتنی بر احکام اسلامی را به مشتریان خود ارائه می‌دهند، تحت نظارت بانک مرکزی روسیه فعالیت خواهند کرد.

آناتولی آکساکوف، رئیس کمیته بازار مالی در پارلمان روسیه در گفت‌وگو با راشاتودی گفت: مدت‌هاست که درخواست‌های زیادی از سوی فعالان باشکری، تاتارستان، چچن و جمهوری‌های قفقاز شمالی در این باره دریافت کرده‌ایم.

 آکساکوف با تاکید بر اینکه این ابتکار کارآفرینان خاورمیانه را برای سرمایه‌گذاری در اقتصاد روسیه جذب می‌کند، افزود: برخی از کشور‌های خاورمیانه و آسیا علاقه خود را برای سرمایه‌گذاری در روسیه اعلام کرده‌اند و نبود سازوکاری برای سرمایه‌گذاری اسلامی را عاملی برای عدم سرمایه‌گذاری خود بیان کرده‌اند.  با توجه به اینکه خود سند آماده و برای همه نهاد‌های هماهنگ‌کننده ارسال شده است، قانون تنظیم بانکداری اسلامی در روسیه، پاییز امسال می‌تواند توسط دومای دولتی تصویب شود.

قرار است بانکداری اسلامی در روسیه خدماتی از قبیل: اعطای وام نقدی به اشخاص حقیقی و حقوقی بدون دریافت سود، تامین مالی با استفاده از قرارداد‌های خرید و فروش اقساطی و قرارداد اجاره مالی(لیزینگ)، تامین مالی فعالیت‌های تولیدی از طریق مشارکت در سرمایه اشخاص حقوقی به صورت تضامنی و اعطای وثیقه را ارائه کند. در این طرح اشخاص می‌توانند در پروژه‌هایی که با قوانین اسلامی سازگار است، سرمایه‌گذاری کنند و بانک مرکزی روسیه تصمیم دارد این طرح را در مناطقی مثل چچن، تاتارستان، باشکری و داغستان از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۵ به صورت آزمایشی اجرا کند و پس از آن در صورت موفقیت‌آمیز بودن آزمایش‌ها، این پروژه در سراسر روسیه اجرا می‌شود. شایان ذکر است دولت روسیه برای برخی عملیات‌ها در این طرح معافیت‌های مالیات ارزش افزوده و سود را در نظر گرفته است.

پس از رکود جهانی سال ۲۰۰۸ که ناشی از بحران بانکداری جهانی بود، توجه به بانکداری اسلامی افزایش یافته است.  اصول بانکداری اسلامی مبتنی بر شریعت است و از قرآن و روایات نشأت گرفته است. چیزی که بانکداری اسلامی را حتی برای غرب نیز جذاب می‌کند این است که هیچ بهره‌ای در آن وجود ندارد و ریسک آن بسیار پایین است. بانکداری اسلامی بر اساس مقررات دینی و اخلاقی فعالیت می‌کنند و پرداخت ربا (بهره) و سفته‌بازی‌های پولی را نمی‌پذیرند.

بانک‌های اسلامی ضمن تامین‌مالی بخش تولید تمام یا بخشی از ریسک و ارزش مشارکت را برعهده می‌گیرند که هدف اصلی آن ارتقا و توسعه کسب‌و‌کار‌ها در کنار تامین‌مالی آنهاست.

بانکداری اسلامی را از روس ها یاد بگیرید!

در حالی روس ها با توجه به وضعیت کنونی ناشی از جنگ اوکراین به دنبال ایجاد سیستم بانکداری اسلامی در بخش های مسلمان نشین خود و همچنین با هدف تسهیل مبادلات اقتصادی با کشورهای اسلامی است که در سالیان گذشته مسئولین کشورمان از بانکداری اسلامی سخن گفته اند که صرفا در حد حرف باقی مانده و در حوزه بانکی ایران هیچ نشانی از اسلامی بودن بانک ها وجود ندارد.

نرخ بهره در ایران از سال 1973 تا 2022 به طور متوسط 16.46 درصد بوده است که در ژوئن 2014 به بالاترین حد خود یعنی 22 درصد و در دسامبر 1979 به پایین ترین حد خود یعنی 10 درصد رسیده است.  در حال حاضر نیز نرخ بهره در ایران 18 درصد است که بر همین اساس جایگاه ششم بالاترین نرخ بهره در جهان را به خود اختصاص داده است.

به نظر می رسد، دولت سیزدهم که شعارهای مختلفی درباره بانکداری اسلامی سر داده است بهتر است نسخه بانکداری را از روس ها یاد بگیرد! گرچه روسیه نیز یکی از بالاترین نرخ های بهره در جهان را دارد، اما همانطور که عنوان شد قرار است در مناطق مسلمان نشین با کاهش نرخ بهره و برخی اقدامات دیگر نسخه بانکداری اسلامی خود را رونمایی کند.

لذا شاید بد نباشد دولت که علاقه فراوانی به گسترش روابط با روس ها دارد، نسخه بانکداری اسلامی را هم از روسیه وارد کند!