صنعت توریسم اضلاع مختلفی دارد که گردشگر یکی از آنها به حساب می‌‌آید. یک ضلع دیگر خدمات‌‌رسان‌‌ها هستند، یعنی کسانی که خدماتی نظیر اقامت، خوراک، حمل و نقل، لیدری و… را به عهده دارند.

گروه دیگری هم داریم که در دسته سرمایه‌‌گذاران قرار می‌گیرند. هر گونه اختلالی در هر کدام از این اضلاع، صنعت توریسم را با چالش مواجه می‌کند‌‌، در جام جهانی قطر جدا از چالش‌‌های مختلفی که وجود داشت و بی‌‌برنامگی‌‌هایی که به چشم می‌‌خورد، گروهی هم بودند که آماده خدمات‌‌رسانی به توریست‌‌های جام‌‌جهانی در کشور میزبان یعنی قطر بودند اما اجازه این کار را پیدا نکردند و همین امر باعث شد در نهایت از این رویداد جهانی جا بمانند.

به گزارش اقتصادسنج، سعید انوری‌‌نژاد از جمله کسانی است که در حوزه توریسم دریایی فعالیت می‌کند و در یکی دو سال اخیر با وجود کرونا توانسته کسب و کار خود را توسعه دهد و نخستین کشتی تفریحی را در خلیج فارس به آب بیندازد. او در این ماه‌ها تلاش کرد تا با رایزنی با مقامات در ایران و قطر، لنج خود را به قطر ببرد و بتواند سهمی از گردشگری جام جهانی داشته باشد.

انوری‌‌نژاد ادامه داد: در چند ماه اخیر ما تلاش کردیم با وزارت خارجه در ایران و سفیر کشورمان در قطر رایزنی داشته باشیم تا بتوانیم لنج خود را در بازه زمانی یک ماهه به قطر ببریم.

بر اساس گفته‌های مقامات، توافقی بین ایران و قطر صورت گرفته بود که هر فعالیتی که در قطر مرتبط با فیفا نیست از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در ایران اتفاق بیفتد. ما هم که پیش‌تر زمان خود  را صرف گفت‌وگو با مقامات وزارت خارجه کرده بودیم، اینکه دوباره بخواهیم از صفر شروع کنیم برایمان مقدور نبود و همین موضوع سبب شد به پیگیری‌‌های خود در این زمینه پایان دهیم.

این فعال گردشگری با اشاره به اینکه رایزنی‌‌هایی هم با دو مدیر اسکله‌های قطر داشتند اضافه می‌کند: در نتیجه این گفت‌وگوها مشخص شد اسکله دوحه فضایی برای لنج اضافی ندارد و از طرف دیگر نیازمند گفت‌وگو با وزارت گردشگری قطر و هماهنگی با آنها برای اسکله دیگر بودیم که با توجه به محدودیت زمانی آن را از دستور کار خارج کردیم.

او گفت: تا جایی که مطلع هستم در قشم حتی یک رزرو هم از سوی توریست‌‌های خارجی برای جام جهانی نداشته‌‌ایم.

البته مسوولان تاکید بیشتری روی کیش داشتند. با این حال پرسشی که آنها باید پاسخ دهند این است که چرا یک گردشگر باید کیش را انتخاب کند و به جای آن گزینه‌های دیگر روی میز را در نظر نگیرد. به نظرم اگر این پرسش ماه‌ها پیش پاسخ داده می‌شد امروز شاهد رزرو برخی اماکن گردشگری در جزایر جنوب ایران بودیم.

انوری‌‌نژاد مانند بسیاری از فعالان دیگر حوزه گردشگری، نتوانست هیچ سهمی از جام جهانی داشته باشد. این در حالی است که در حوزه توریسم داخلی نیز او و بسیاری از صاحبان کسب‌‌وکار دچار مشکل شده‌‌اند. او در این باره می‌گوید: ما تازه کارمان را در حوزه گردشگری شروع کرده بودیم. سایت و صفحه  اینستاگرام خود را به روز می‌کردیم و با توجه به استقبالی که از گردشگری دریایی داشتیم، برنا‌مه‌مان استخدام نیرو برای صفحه اینستاگرام‌‌مان بود. همچنین در نظر داشتیم رویدادهای موسیقی محلی و…داشته باشیم. با این حال اینستاگرام که تنها محل ورودی گردشگران ما بود فیلتر شد و پل ارتباطی‌‌مان را با علاقه‌‌مندان این سبک از سفر و توریسم از دست دادیم.

شرایط دشوار بوم‌‌گردی قشم

او در این باره که وضع اقامتگاه‌ها در جزیره قشم به عنوان یکی از جزایری که در آن بوم‌‌گردی رونق زیادی دارد، چطور است می‌گوید: افرادی از شهرهای دیگر برای کسب‌‌وکار بوم‌‌گردی به این جزیره در سال‌های اخیر مهاجرت کردند با این حال در هفته‌های اخیر اوضاع نه تنها آنها بلکه شرایط بومیان نیز مساعد نیست و ورودی مسافر بسیار پایین آمده است. در روستای سلخ به عنوان یکی از روستاهای گردشگرپذیر تنها دو گروه گردشگر سفر کرده‌‌اند که آنها هم ایرانی نبودند.

اختلال در کسب وکار های جذب توریسم

این فعال حوزه گردشگری دریایی اضافه می‌کند: این روزها هر چقدر تلاش کنیم راندمانی نداریم، زیرا نه تنها ما، بلکه سایر کسب‌‌وکارهای مرتبط با توریسم نیز دچار اختلال شده است. گفته‌های این فعال حوزه گردشگری نشان می‌دهد برخلاف انتظارها و وعده‌هایی مبنی بر رونق توریسم در دوره یک ماهه جام جهانی، صاحبان کسب و کار گردشگری روزهای سختی را می‌‌گذرانند و برای بقا تلاش می‌کنند. این در حالی است که همتایان آنها در جنوب خلیج فارس، خود را آماده پذیرایی از فوتبال‌‌دوستان از سراسر جهان کرده‌‌اند.

جام جهانی قطر در حالی دو هفته دیگر آغاز می‌شود که کشورمان با وجود جاذبه‌های فراوان خود نتوانست هیچ گردشگری را جذب کند.

محمد بهشتی» رئیس پژوهشکده میراث فرهنگی و گردشگری کشور : «ایران از نظر ظرفیت‌‌های میراث فرهنگی و میراث طبیعی با هیچ‌کدام از کشورهایی که پیرامون قطر قرار گرفته‌‌اند قابل مقایسه نیست و در مرتبه بالاتری از آنها قرار می‌گیرد. البته باید توجه داشت اغلب توریست‌‌هایی که برای جام جهانی به قطر سفر می‌کنند از جنس توریست‌‌های فرهنگی نیستند و گروه محدودی از آنها با این علاقه‌‌مندی‌‌ها برای مشاهده بازی‌های جام‌‌جهانی سفر می‌کنند. برای این گروه ایران از قطر و سایر کشورهای اطراف آن نظیر عربستان، امارات یا عمان جذاب‌‌تر خواهد بود.»

همسایگان؛ موفق در جذب توریسم

نگاهی به خبرهایی که در ارتباط با جام جهانی از همان ابتدای انتخاب قطر درباره برنامه‌های کشورمان برای جذب حداکثری گردشگران منتشر شده نشان می‌دهد که اصولا متولیان گردشگری این موضوع را چندان جدی نگرفتند یا برای آن برنامه خاصی نداشتند.

نمونه آنها افتتاح پایانه مسافربری بوشهر به قطر در آستانه جام جهانی فوتبال است که در آن یکی از مقامات استانی پنجم آبان سال جاری یعنی تنها ۲۴ روز پیش از آغاز بازی‌ها در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرده بود «اکنون ساخت بخش دریایی این پایانه پایان یافته است.» او همچنین در این گفت‌وگو تاکید کرده بود: «با توجه به فرصت اندک باقی‌مانده تا آغاز جام جهانی ۲۰۲۲ فوتبال قطر دستگاه‌های مربوط به این حوزه باید فعالیت‌‌های مرتبط با حوزه کاری خود را در کمترین زمان ممکن اجرایی کنند.»

این گفته‌ها در حالی است که سال ۱۳۸۹ قطر به عنوان میزبان جام ‌‌جهانی انتخاب شد و همان وقت بسیاری از این صحبت کردند که ایران در قیاس با همسایگان خود میزبان شایسته‌‌تری برای جام جهانی است. از آن زمان به بعد این بحث مطرح شد که ایران بتواند بخشی از گردشگران جام جهانی را به کشورمان بکشاند و از این راه صنعت توریسم خود را توسعه دهد. البته فقط ایرانی‌‌ها نبودند که می‌خواستند سهمی از این کیک داشته باشند، سایر کشورهای همسایه قطر نیز سرمایه‌‌گذاری‌‌هایی را برای این کار انجام دادند و رایزنی‌‌های مختلف با مقامات قطری داشتند.

دبی  محبوب‌‌ترین مقصد تماشاگران

این روزها آمارها نشان می‌دهد در کنار سهم صفر ایران از جذب توریست خارجی‌‌، سایر کشورها در این زمینه توفیقاتی به دست آورده‌‌اند. بنا بر آمارهای منتشر شده «‌دبی، به عنوان محبوب‌‌ترین مقصد تماشاگران با اختصاص ۶۵ درصد از تعداد کل رزروهای انجام گرفته، ابوظبی با ۱۴ درصد، جده با ۸ درصد، مسقط با ۶ درصد و در نهایت مدینه با ۳ درصد بیشترین میزان استقبال تماشاگران جام‌‌جهانی از کشورهای اطراف قطر را به خود اختصاص داده‌‌اند.»