گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد؛ در حالی بانک‌ها در سال گذشته از تخصیص اعتبار به تسهیلات ساخت مسکن امتناع کرده‌اند که پرداختی آنها به پروژه‌های تجاری و افراد نزدیک به خود، رقم قابل توجهی داشته است.
اقتصادسنج| گزارش‌های اخیر نشان می‌دهد؛ در حالی بانک‌ها در سال گذشته از تخصیص اعتبار به تسهیلات ساخت مسکن امتناع کرده‌اند که پرداختی آنها به پروژه‌های تجاری و افراد نزدیک به خود، رقم قابل توجهی داشته است.
ماده (۴) قانون جهش تولید مسکن تاکید کرده است: «بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی مکلفند حداقل ۲۰ درصد از تسهیلات پرداختی خود را در هر سال با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به بخش مسکن اختصاص دهند، به‌صورتی‌که در سال اول اجرای قانون از حداقل ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات برای واحدهای موضوع این قانون کمتر نباشد و برای سال‌های آینده نیز حداقل منابع تسهیلاتی مذکور با افزایش درصد صدرالذکر مطابق با نرخ تورم سالانه افزایش یابد.»
البته این در حالی است که بانک‌ها تا کنون از پرداخت این میزان تسهیلات مسکن امتناع کرده‌اند، تا آنجا که حالا پس از گذشت حدود دو سال یک واحد مسکن ملی نیز (بر اساس قانون جهش تولید مسکن) به مردم تحویل داده نشده است.
میزان تسهیلات‌دهی نظام بانکی به نهضت ملی مسکن
مدیرکل اقتصاد مسکن وزارت راه‌وشهرسازی می‌گوید در سال اول اجرای قانون جهش تولید مسکن، ۳۶۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات نهضت ملی مسکن و در سال دوم نیز ۵۴۸ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها ابلاغ شد؛ اما بانک‌ها تا کنون حدود ۱۱۱ هزار میلیارد تومان قرارداد شامل تسهیلات در قالب خودمالکی، نهضت ملی مسکن، مسکن روستایی و ودیعه مسکن به متقاضیان امضا کرده‌اند.
همچنین آمارها نشان می‌دهد در سال اول ۱۸ درصد و در سال دوم نیز ۱۷ درصد از تکلیف قانونی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات نهضت ملی مسکن محقق شده است. در مجموع عملکرد تسهیلات‌دهی نظام بانکی به نهضت ملی مسکن ۱۷.۵ درصد بوده است.
بانک‌ها از همان ابتدای این طرح اعلام کردند منابع لازم برای پرداخت تسهیلات مسکن را ندارند؛ اما حالا به نظر می‌آید این نهادها اعتباراتی بیش از پرداختی وام‌های مسکن را در زمینه دیگری مصرف کرده‌اند.
وام کارکنان بانک دو برابر ساخت مسکن
به تازگی گزارش عملکرد بانک‌ها در اصل مبلغ اعطایی به اشخاص مرتبط با خود طی دوره‌های فصلی سال ۱۴۰۱ منتشر شده است. آن‌طور که فارس گزارش داده است مجموع تسهیلاتی که بانک‌ها به اشخاص مرتبط با خود در سه ماهه منتهی به خرداد، شهریور، آذر و اسفند سال گذشته پرداخت کرده‌اند، به ترتیب برابر با ۲۵۵ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان، ۲۰۲ هزار میلیارد تومان، ۲۱۲ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان و ۹۵ هزار میلیارد تومان بوده است.
این آمارها حاکی از آن است که نظام بانکی بیش از دو برابر تسهیلات پرداختی به نهضت ملی مسکن را به اشخاص مرتبط با خود، وام داده است!
تمایل بانک‌ها به پروژه‌های تجاری
طبق قانون جهش تولید مسکن بانک‌ها موظف هستند ۲۰ درصد تسهیلات پرداختی کل نظام بانکی را به بخش مسکن اختصاص دهند؛ اما داده‌های سال‌های اخیر به‌ویژه از سال ۱۳۹۵ که تسهیلات پرداختی به بخش مسکن به شدت کاهش یافته است، بخش زیادی از منابع بانک‌ها به سمت مال‌سازی و پروژه‌های تجاری هدایت شده است.
محمد مرتضوی، رئیس کانون سراسری انبوه‌سازان کشور در این خصوص به بازار گفته است: در مورد عدم همکاری بانک‌ها باید گفت که الگوی مالی تعریف شده برای پروژه مسکن ملی و آورده متقاضیان مسکن ملی می‌تواند موضوع عدم موفقیت مسکن ملی را بیشتر نمود دهد. این دو مورد در حالی مطرح است که در قانون جهش تولید مسکن نیز به آنها توجه شده بود. بنابراین می‌بینیم که این دو بخش آسیب‌پذیر هستند، چرا که بانک‌ها در طول چند سال گذشته همکاری خوبی در این موضوع نداشته‌اند.
مرتضوی در این باره بیان کرده است: برخی از بانک‌ها در تایید این اقدام خود اعلام می کنند که تسهیلات خود را در سایر بخش‌ها یا پروژه‌های تجاری و خدمات بارگذاری کرده‌اند و نمی‌توانند بازپرداخت اقساط ۲۰ ساله را بپذیرند.
رئیس کانون سراسری انبوه‌سازان تصریح کرده است: در خصوص پرداخت تسهیلات بانک‌ها به بخش مسکن مشخص می‌شود که بانک ها فقط ۶ درصد منابع خود را در حوزه مسکن صرف کرده و تخصیص داده‌اند. این آمار با الزام بانک‌ها به پرداخت تسهیلات تا ۲۰ درصد به بخش مسکن فاصله زیادی دارد. این آمار نشان می‌دهد که تنها یک چهارم اهداف محقق شده است.
بی‌تفاوتی بانک‌ها نسبت به مشکلات بازار مسکن
بی‌توجهی بانک‌ها نسبت به پرداخت تسهیلات مسکن علاوه بر تورم موجود در جامعه و در نتیجه گرانی اقلام مربوط به ساختمان‌سازی سمت عرضه در بازار مسکن را در شرایط رکودی قرار داده است. اکنون این نهادها ترجیح می‌دهند منابع خود را در عرصه‌هایی درگیر کنند که هم بازگشت سرمایه سریع‌تری داشته باشد و هم سود بیشتری برای آنها تولید کند. در صورتی‌که تسهیلات مسکن بازپرداخت طولانی‌تری دارند و سوددهی آنها نیز نسبت به پروژه‌های تجاری پایین‌تر است.
اکنون پس از گذشت حدود دو سال حتی یک واحد مسکونی نیز تحت عنوان طرح نهضت ملی مسکن تحویل داده نشده و این پروژه همچنان دچار سرگردانی است.
کارشناسان می‌گویند در این شرایط راه میان‌بر وارد کردن بخش خصوصی به عرصه ساخت و ساز است. البته این در حالی است که پیشنهاد دولت به بخش خصوصی برای ساخت مسکن‌های ملی رقمی منطقی نداشته و به همین دلیل انبوه‌سازان نیز تمایلی برای ورود به این پروژه را نداشته‌اند.
