اقتصادسنج| یخچال ایرانی‌ها همیشه پر است از داروهایی که برای روز مبادا ذخیره شده، داروهایی که گاهی مورد استفاده هم قرار نمی‌گیرند و در نهایت دورریز می‌شوند. مساله مهم این است که برخی از این داروها هیچ نیازی به نگهداری در یخچال هم ندارند چون کیفیت و اثربخشی‌شان را از دست می‌دهند.

مُسکن‌ها، آسپرین، آموکسی‌سیلین و شربت سرماخوردگی از جمله داروهایی است که در اکثر خانه‌ها پیدا می‌شود، فارغ از اینکه برای تولید این داروها ارز زیادی مصرف می‌شود و هزینه زیادی را بر نظام سلامت می‌گذارند؛ اما روش نگهداری از آن‌ها گاهی باعث می‌شود که کیفیت و اثربخشی‌شان را هم از بدهند.

به تاکید متخصصان به جز داروهای تاکیدشده برای نگهداری در یخچال از جمله انسولین، نوروبیون و…سایر داروها باید در همان دمای اتاق نگهداری شوند. البته اغلب داروها در مقابل نور، حرارت و رطوبت آسیب‌پذیر هستند و نگهداری آن‌ها نیازمند دقت و رعایت یکسری اصول ایمنی است. ایده‌آل‌ترین مکان نگهداری داروها فضای خشک و خنک است. برخی از آن‌ها باید در یخچال و برخی دیگر در کابینت‌های خنک و دور از نور و رطوبت نگهداری شوند.

البته روش نگهداری داروها عمدتا در بروشور و بسته‌بندی آن‌ها ذکر شده اما بسیاری از افراد تصور می‌کنند بهترین فضا برای نگهداری دارو در منزل در یخچال‌ است اما باید توجه داشته باشند که یخچال با وجود خنک بودن اما به دلیل مرطوب بودن محل نگهداری تمام داروها نیست. این نگهداری تنها درباره داروهایی ضرورت دارد که توسط دکتر داروساز بر اساس بروشور دارویی توصیه شده است.

متخصصان تاکید می‌کنند که نگهداری داروها در کابینت بالای اجاق گازها، سینک ظرفشویی، حمام و سرویس بهداشتی اشتباه است چرا که گرما و مخصوصا رطوبت این محیط‌ها هم باعث تخریب داروها شده و به این ترتیب ممکن است دارو کارایی مناسب در بدن را نداشته باشد. در این باره بهتر است داروها را در ظروف درب‌دار پلاستیکی که به صورت‌های مختلف در بازار وجود دارند قرار داده و آن را در فضای خشک و خنک و دور از دسترس کودکان نگهداری کنند.

خطرات استفاده از دارویی که به روش صحیح و در محل مناسب نگهداری نشده، فاسد شدن و ایجاد مسمومیت بر اثر مصرف است، متخصصان توصیه می‌کنند، هر دو ماه یکبار تاریخ انقضای داروهای موجود در منزل بررسی شود و داروهای تاریخ گذشته به روش اصولی امحا شوند.

البته این روش دورریز داروها هم قرار دادن آن‌ها در سطل‌های زباله نیست و در حال حاضر برخی داروخانه‌ها با نظارت سازمان غذا و دارو اقدام به جمع‌آوری داروهای تاریخ مصرف شده یا فاسد می‌کنند تا پس از جمع‌آوری نهایی نسبت به امحا اصولی آن‌ها اقدام کند.

پیش از این سیدحیدر محمدی، رئیس سازمان غذا و دارو با تاکید بر لزوم امحا اصولی داروهای بلااستفاده برای حفظ محیط زیست، از جمع‌آوری داروهای مازاد با همکاری ۱۵۸ داروخانه منتخب در تهران طی یک‌ماه خبر داده و گفته بود: همه ما مسئولیت داریم که در جهت حفظ محیط زیست و سلامت بشر تلاش کنیم؛ در این راستا یکی از راه‌حل‌های به حداقل رساندن ورود آلاینده‌ها و مواد مضر به طبیعت، امحا اصولی داروهاست؛ بطوریکه عدم رعایت این مسئله امکان آسیب جدی به محیط زیست و به دنبال آن سلامت مردم وجود دارد. به تاکید محمدی دومین پویش «دارو زباله نیست» امسال با همراهی ۱۵۸ داروخانه منتخب شهر تهران به مدت یک ماه برگزار شد و داروهای بلااستفاده خشک و تر جمع‌آوری و با مشارکت چند شرکت پخش به صورت اصولی امحا شدند.

همچنین به گفته دکتر نوشین محمدحسینی، مدیرکل دفتر نظارت بر فرآورده‌های سلامت‌محور سازمان غذا و دارو، مردم باید داروهایشان را جمع‌آوری و در خانه دسته‌بندی کنند و داروهای جامد از داروهای مایع مانند شربت و … در دو بسته‌بندی جداگانه در نظر گرفته شد. آن‌ها می‌توانند این داروها را همزمان با اعلام سازمان غذا و دارو و اجرای پویش «دارو زباله نیست» به داروخانه‌های منتخب تحویل دهند.

برخی نکات ایمنی که در نگهداری دارو: 

۱. شیشه‌های اکالیپتوس یا بخورهای تنفسی را جدا از شربت‌های سینه نگه‌داری کنید.

۲. قطره‌های چشمی و بینی تا زمان محدودی پس از باز شدن قابل مصرف هستند. بنابراین به زمان مندرج در روی بسته‌بندی توجه فرمایید.

۳. پودر آنتی‌بیوتیک‌ها را پس از ترکیب با آب جوشیده سرد شده، تنها یک هفته پس از تهیه در یخچال نگهداری کنید.

۴. همه داروها در شرایط یکسان نگهداری نمی‌شوند فقط داروهایی را در یخچال نگهداری کنید که دستور داده شده در یخچال یا در دمای ۸-۲ درجه سانتیگراد نگهداری شوند و از یخ زدن آن‌ها جلوگیری کنید.

۵. از نگهداری و مصرف داروهای فاقد برچسب معتبر جداً خودداری کنید.

۶. داروها را در بسته‌بندی اولیه آن‌ها نگهداری کنید و آن‌ها را مطلقاً در بسته‌های داروهای دیگر یا پاکت بدون نوشته نگذارید.

۷. رطوبت باعث تخریب مواد دارویی می‌شود آن‌ها را در مکان مرطوب قرار ندهید.

۸. داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید و هرگز آن‌ها را در مقابل بچه‌های کوچک مصرف نکنید چون آن‌ها به تقلید از شما درصدد مصرف آن بر می‌آیند.

۹. به منظور کاهش بروز عوارض دارویی، داروهای خود را براساس شرایط ذکر شده در بروشور فرآورده دارویی نگهداری کنید.