اقتصادسنج| خواص کتیرا زیاد است و تنها به مصارف خانگی محدود نمی‌شود و شرکت‌های بسیاری هم به دلیل خواص ویژه و مؤثر آن اقدام به تولید محصولات مختلفی از صمغ کتیرا کرده‌اند. در بخش سلامت از سری مطالب درمان خانگی و گیاهان دارویی به بررسی خواص کتیرا پرداخته ایم.

خواص کتیرا

همه ما در مورد خواص کتیرا برای مو و پوست شنیده‌ایم؛ ولی خوردن این ماده شگفت انگیز هم فواید زیادی برای سلامتی دارد. آنچه به نام کتیرا بسیار طرفدار دارد در واقع شیره گیاهی به همین نام یعنی کتیرا است. گیاه کتیرا بوته‌ای شکل، تیغ‌دار و کوتاه قد است و بیشترین حجم آن در مناطق پر شیب و کوهستانی مانند آسیای مرکزی پیدا شده که نشان می‌دهد بومی این مناطق است.

کتیرا چیست؟

شیره و صمغ کتیرا از ریشه و ساقه‌های گیاه گرفته می‌شود و با ایجاد خراش و حفره آن را استخراج می‌کنند. خراشی که روی سطح ساقه و ریشه ایجاد می‌شود، باید عمق ۵ سانتی‌متری داشته باشد. صمغ این گیاه به شکل نوارهای پیچ‌خورده و فلس مانند خارج می‌شود. شیره یا صمغی که از ریشه و ساقه کتیرا خارج می‌شود را جمع‌آوری و به شکل ورقه یا قطعات کوچک سنگریزه‌ای شکل خشک می‌کنند.

این شیره آب جذب می‌کند تا به شکل ژل در بیاید یا با هم زدن حالت خمیری پیدا کند. اصلی‌ترین ماده موجود در کتیرا تراگانتین است که کلوئید محلول در آب است و از نظر شیمیایی با ماده دیگری به نام باسورین در ارتباط است که محلولیت کمتری دارد ولی برای اینکه به شکل ژل در بیاید، در آب حل می‌شود.

شیوه بهره‌برداری

کتیرا صمغی است که از ساقه گون بر اثر فعالیت مکانیکی انسان بر روی آن به بیرون تراوش می‌کند. شروع بهره‌برداری معمولاً از اواخر فصل بهار است و شصت روز (تا اوایل شهریور ماه) ادامه دارد. بهره برداران ابتدا اطراف ساقه گون را خالی می‌کنند و سپس با تیغ‌های مخصوصی برش موازی با ساقه (موازی با آوندهای آبکش) ایجاد می‌کنند. شیرگون (کتیرا) پس از چند روز به مرور بر اثر برشی که به ساقه وارد شده به بیرون تراوش می‌کند و شیره در معرض نور آفتاب، آب خود را از دست می‌دهد و سفت می‌شود.

خواص کتیرا

بهره برداران، بیست و یک روز پس از برش به جمع‌آوری کتیرا می‌پردازند و این عمل را مجدداً تکرار می‌کنند. کتیرا به دو نوع مفتولی و خرمنی تقسیم می‌شود که عمده تولید کتیرای شهرستان اقلید از نوع خرمنی است ولی به دلیل دشواری کار از تولید این محصول در استان کم شده که با تمهیدات لازم می‌توان میزان تولید را به میزان در خور توجهی افزایش داد.

کتیرا ۱۰ تا ۱۵ درصد آب، ۳ تا ۴ درصد مواد معدنی و ۳ درصد نشاسته دارد. در کتیرا به‌طور کلی دو نوع ماده مؤثر وجود دارد، یکی ماده‌ای است محلول در آب به نام تراگاکانتین و دیگری غیرقابل حل در آب که باسورین گفته می‌شود. تراگاکانتین متشکل از اسید گالاکتورونیک است که به قندهای گالاکتوز و کسیلوز متصل است.

ایران یکی از مناطق مشهور برای تولید صمغ کتیرا است و در واقع به عنوان بزرگ‌ترین تولید کننده آن شناخته می‌شود. صمغ کتیرا چسبنده، بدون بو و بدون مزه و محلول در آب است که آن را از شیره گیاه تهیه و خشک می‌کنند.

خواص کتیرا زیاد است و تنها به مصارف خانگی محدود نمی‌شود و شرکت‌های بسیاری هم به دلیل خواص ویژه و مؤثر آن اقدام به تولید محصولات مختلفی از صمغ کتیرا کرده‌اند. در بخش سلامت از سری مطالب درمان خانگی و گیاهان دارویی به بررسی خواص کتیرا پرداخته ایم. با مجله گفتنی همراه باشید.

درمان گرمازدگی

خواص کتیرا، یکی از مزیت‌های کتیرا این است که باعث خنک شدن بدن در گرمای تابستان و گرم شدن بدن در سرمای زمستان می‌شود. کتیرا برای گرمازدگی به عنوان یک خنک‌کننده حرفه‌ای عمل می‌کند و دمای بدن را کاهش می‌دهد.

همچنین این ماده آبریزش بینی کودکان در فصل گرم تابستان را نیز کنترل می‌کند. در فصل تابستان یک نوشیدنی حاوی کتیرا می‌تواند شما را از گرمازدگی نجات دهد. کمی آب به صمغ خشک آن اضافه کنید و بعد از نرم شدن آن، یک نوشیدنی با کتیرا تهیه کنید.

افزایش قوای جنسی مردان

خواص کتیرا، صمغ کتیرا یکی از بهترین درمان‌ها برای افزایش میل جنسی آقایان است. این گیاه یک داروی مقوی برای مشکلات جنسی محسوب می‌شود و یک روش طبیعی برای درمان هر گونه مشکلات جنسی آقایان مؤثر است.

درمان بی‌اختیاری ادرار

خواص کتیرا، صمغ کتیرا یک روش بسیار مؤثر برای درمان بی‌اختیاری ادرار است. همچنین این ماده به آرام شدن ماهیچه‌های ادراری کمک می‌کند تا از التهاب دستگاه ادرار و سنگ مثانه جلوگیری کند.

سلامت مو و پوست

خواص کتیرا، کتیرا برای پوست و افزایش زیبایی بسیار مؤثر است. از خواص کتیرا برای پوست باید گفت که این ماده حاوی خواص ضد پیری است و ایجاد چین و چروک پوست را به تأخیر می‌اندازد. کتیرا برای مو هم مفید است و باعث حالت دهندگی بهتر آن می‌شود که در این صورت می‌توان ژل کتیرا را استفاده کرد. محصولاتی مانند شامپو کتیرا نیز تأثیرات مثبتی بر زیبایی مو دارند.

درمان یبوست

خواص کتیرا، کتیرا به دلیل خواص ملین بودن، یک درمان قوی برای یبوست به شمار می‌رود.

مناسب زنان بعد از زایمان

خواص کتیرا، زنان بعد از زایمان ضعیف می‌شوند. مادرانی که بعد از زایمان دچار ضعف و ناتوانی شده‌اند، می‌توانند با استفاده از خواص کتیرا قدرت بدنی خود را کسب کنند و بتوانند با چالش‌های مادر شدن کنار بیایند. این ماده به کاهش خونریزی شدید در زمان قاعدگی نیز کمک می‌کند. در طول دوره شیردهی با تجویز پزشک مصرف کنید.

بهترین روش استفاده از کتیرا

کتیرا خوراکی است و در داروها و غذاها نیز به عنوان امولسیون کننده، تغلیظ کننده، تثبیت کننده و افزودنی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین کتیرا را می‌توانید به بسیاری از مواد خوراکی مصرفی در طول روز خود اضافه کنید. در بشقاب سبزیجات، انواع سس‌ها، مایونز و همچنین دیگر چاشنی‌ها کتیرا قابل استفاده است. این ماده همچنین در تهیه پودینگ، بستنی و دیگر غذاهایی که نیاز به غلظت دارند، به عنوان غلیظ کننده به کار برده می‌شود. کتیرا در داروهایی مانند ژل، شربت، پماد و کرم به عنوان روان کننده و غلیظ کننده به کار می‌رود.

به غیر از مصارف خوراکی، کتیرا برای مصارف تجاری دیگری مانند صنعت کاغذسازی، مواد آرایشی و بهداشتی و نساجی نیز به کار برده می‌شود: تمیز کردن و پولیش محصولات ساخته شده از چرم، مواد موجود در خمیر چاپ برای پارچه ابریشم و کرپ، محکم و سفت کردن پارچه کتان، غلیظ کردن کرم و پمادها، محصولات آرایشی مو، کرم دست، خمیردندان، ساخت پاستل‌های نقاشی، خمیر ساخت گل‌های شکری تزیین کیک، ساخت و رول کردن سیگار.

دز مناسب مصرفی کتیرا به عوامل مختلفی از جمله سن، سطح سلامتی و وضعیت‌های دیگر بستگی دارد. البته باید گفت اطلاعات علمی دقیقی برای محاسبه میزان مناسب مصرفی کتیرا نیز در دسترس نیست، فقط لازم است این نکته را در نظر داشته باشید که مواد طبیعی لزوماً همیشه بی‌خطر نیستند و دز آنها نیز اهمیت بسیاری دارد. حتماً دستورالعمل نوشته شده روی محصولات شرکتی را مطالعه کنید و با داروساز یا پزشک در مورد مصرف صحیح آن مشورت کنید.

به غیر از مزایای کتیرا، باید از علائم سلامتی که به دلیل استفاده بیش از حد آن ممکن است پدید آید، هم با خبر شوید. نیاز است مصرف آب کافی برای جلوگیری از انقباض یا انسداد در دستگاه گوارش را در رژیم غذایی خود قرار دهید، همچنین بدانید که استفاده بیش از حد از کتیرا ممکن است در تنفس مشکل ایجاد کند. افرادی که به شیره و صمغ‌های طبیعی حساسیت دارند، از مصرف آن اجتناب کنند. در زنان باردار و شیرده حتماً در صورت تجویز پزشک مصرف شود.

دفعات مصرف کتیرا

یک قاشق چایخوری از پودر کتیرا را به 300 میلی لیتر آب اضافه، محصول حاصل را روزانه در سه وعده مصرف می کنند.

طریقه درست کردن ژل کتیرا در خانه

خیلی از افراد، برای نگه داشتن موی خود و حالت دادن به آن، از کتیرا استفاده می کنند. ژل های آماده کتیرا در داروخانه ها به فروش می رسد. اما اگر بخواهید این ژل را در خانه درست کنید به روش زیر عمل کنید.

گیاه کتیرا را از عطاری خریداری کنید.
در یک ظرف کوچک مانند شیرجوش چند تکه کتیرا را به همراه آب بر روی شعله با حرارت کم بگذارید.
بعد از اینکه کتیرا ها حل شد، مواد را از روی گاز برداشته و بگذارید خنک شود، بعد آن را در یک ظرف اسپری دار بریزید. بعد از حمام کتیرا را به مویتان اسپری کنید و نتیجه ی خوب آن را ببینید.
نکته: اگر غلظت کتیرا زیاد باشد، بعد از خشک شدن، ممکن است روی مویتان سفیدک بزند. پس به هنگام درست کردن کتیرا دقت کنید که اگر مواد غلیظ بود، مقداری آب اضافه کنید.

مصرف کتیرا برای پوست

خواص کتیرا، مثل نسخه ی بالا یک بند انگشت کتیرا را در آب ریخته و منتظر بمانید تا خیس بخورد و حجیم شود. این کتیرای حجیم شده را با یک قاشق شیر مخلوط کرده و بر صورت بمالید. این ماسک باعث می شود که صورت شما پرتر شود.

تهیه ماسک کتیرا برای رفع لک صورت

خواص کتیرا، افراد می‌توانند به اندازه یک بند انگشت کتیرا را در آب بریزند چرا که کتیرا حجم پیدا می‌کند, براین اساس از این کتیرای خیس خورده در آب به اندازه یک قاشق غذاخوری با شیر مخلوط کنند و به صورت ماسک استفاده کنند.