اقتصادسنج | محققانی که روی جانوران مختلف کار می‌کنند عقیده دارند که کاهش تنوع زیستی در جهان چنان سرعت گرفته که به نظر می‌رسد دنیا در حال نزدیک شدن به یک «بحران انقراض» دیگر است.

نسل بشر بسیاری از حیات وحش موجود روی زمین را از بین برده است. این امر چنان ملموس است که بعضی از دانشمندان استدلال می‌کنند که می‌توان گفت که تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی ششمین رویداد انقراض دسته جمعی جهان کلید خورده است. در واقع تحقیقات جدید حکایت از این می‌کنند که جمعیت حیوانات در جهان با سرعتی به مراتب بیشتر از آن‌چه قبلاً تصور می‌شد در حال کاهش است.

نویسندگان این مطالعه که ماه گذشته در مجله نقدهای بیولوژیکی منتشر شد، با تجزیه و تحلیل بیش از 71000 گونه جانوری- متشکل از پستانداران، پرندگان، خزندگان، دوزیستان، ماهی‌ها و حشرات- تلاش کرده‌اند رشد جمعیت آن‌ها را در طول زمان ارزیابی کنند. این محققان در جریان این مطالعه متوجه شدند که در حال حاضر 49٪ از گونه‌های جانوری شرایط پایداری دارند و این در حالی است که جمعیت 48٪ از این گونه‌ها نیز در حال کاهش است. در این میان در سال‌های اخیر جمعیت تنها 3٪ از گونه‌های جانوری در حال افزایش بوده است.

ارزیابی میزان خطر انقراض دسته‌جمعی یک گونه جانوری معمولاً به طور سنتی بر وضعیت حفاظتی خاصی که اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت برای آن گونه در نظر گرفته است، بستگی دارد. فهرست قرمز این اتحادیه هر از چندی وضعیت گونه‌های مختلف را یادآوری می‌کند تا تصویری از تغییر ترکیب حیات وحش را ارائه داده باشد. کمیته ارزیابی اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت با تحلیل شرایط جمعیتی و مسایل مربوط به ریسک انقراض بیش از 150300 گونه جانوری اعلام کرده‌اند که 28 درصد از این گونه‌ها در معرض خطر انقراض قرار دارند.

دانیل پینچیرا دونوسو که یکی از نویسندگان این تحقیق است، می‌گوید: «جمعیت‌های جانوری به طور مداوم از بین می‌روند و ناپدید می‌شوند تا راه را برای گونه‌های جدید باز کنند؛ ولی این مطالعه جدید نشان می‌دهد که تنوع زیستی واقعاً در حال کاهش است، چرا که تعداد گونه‌های در حال کاهش جمعیت بسیار بیشتر از گونه‌هایی است که جمعیت‌شان در حال افزایش است».

او در ادامه به تایم می‌گوید که مشکل این انقراض خاص این است که دارد با سرعت زیادی اتفاق می‌افتد: «گونه‌های جدید زمان کافی برای تکامل ندارند- تا بتوانند جایگاه گونه‌های در حال ناپدید شدن را تصاحب کرده و جایگزین آن‌ها شوند. در نتیجه ما تنها و تنها می‌بازیم و انواع گونه‌ها را از دست می‌دهیم و شاهد جایگزینی گونه‌های دیگر نمی‌شویم.»

نویسندگان این پژوهش هم‌چنین به این نتیجه رسیده‌اند که فهرست قرمز اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت تا حد زیادی خطر کاهش تنوع زیستی را دست‌کم گرفته و کم‌اهمیت جلوه داده است، چرا که بیش از 33٪ از گونه‌هایی که این اتحادیه به عنوان «دور از خطر» طبقه‌بندی کرده، در واقع در حال کاهش جمعیت هستند. به عنوان مثال اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت تنها حدود 13 درصد از گونه‌های پرندگان را «در معرض تهدید» در نظر گرفته، اما این مطالعه نشان می‌دهد که در واقع جمعیت 53٪ از آن‌ها در حال سقوط و کاهش است.

به نظر می‌رسد که گونه‌هایی از دوزیستان از قبیل قورباغه‌ها و وزغ‌ها- که بیشتر انواع‌شان در حال کاهش جمعیت و تنها معدودی دارای جمعیت پایدار هستند- در معرض خطر بیشتری قرار دارند. در این میان جغرافیا نیز یکی از عوامل و فاکتورهای مهم است، چرا که کاهش جمعیت جانوران در مناطق گرمسیری در مقایسه با مناطق معتدل بیشتر مشاهده می‌شود.

نویسندگان این پژوهش نوشته‌اند: «در مجموع یافته‌های ما این هشدار را تقویت می‌کنند که تنوع زیستی در آستانه یک بحران انقراض است». به گفته این دانشمندان؛ «این موضوع تبعات و پیامدهای اکولوژیکی و اکوسیستمی وسیع و گسترده‌ای خواهد داشت».

هفته نامه تایم/