درحال حاضر و براساس شرایط آب و هوایی، کشور به 5 اقلیم تقسیم شده که اقلیم اول اقلیم خیلی سرد و اقلیم پنجم خیلی گرم است. بر این اساس، برای تعیین گازبها علاوه بر توجه به اقلیم‌ها، ۱۲ پلکان هم تعریف شده و هرچقدر که بالاتر می‌رویم این میزان مصرف افزایش پیدا می‌کند. حال این سوال مطرح است که تعرفه گاز چند درصد مردم تغییر می کند؟
اقتصادسنج؛ درحال حاضر و براساس شرایط آب و هوایی، کشور به 5 اقلیم تقسیم شده که اقلیم اول اقلیم خیلی سرد و اقلیم پنجم خیلی گرم است. بر این اساس، برای تعیین گازبها علاوه بر توجه به اقلیم‌ها، ۱۲ پلکان هم تعریف شده و هرچقدر که بالاتر می‌رویم این میزان مصرف افزایش پیدا می‌کند. حال این سوال مطرح است که تعرفه گاز چند درصد مردم تغییر می کند؟
طبق این مصوبه، پله‌های اول تا سوم بدون تغییر قیمت باقی مانده‌اند؛ اما پله چهارم تا ششم 30 درصد افزایش و پله هفتم تا دهم 50 درصد افزایش نسبت به تعرفه قبلی را داشتند.
همچنین تعرفه پله‌های یازدهم و دوازدهم نیز عدد ثابت 5000 و 6000 تومان به ازای هر متر مکعب تعیین شدند. مسلم رحمانی، مدیر امور گازرسانی شرکت ملی گاز، درباره مصوبه جدید دولت توضیح داده که در سه پلکان اول یعنی مصارف متعارف هیچ‌گونه تغییری اتفاق نخواهد افتاد؛ اما از پلکان چهارم تا پلکان دهم یعنی مشترکان پرمصرف و پلکان یازدهم و دوازدهم یعنی مشترکان بسیار پرمصرف، تعرفه تقریباً به قیمت خوراک پتروشیمی‌ها یعنی براساس قیمت صادراتی است که بین ۵ تا ۶ هزار تومان قیمت دارد.
وی افزود: ۶۴ درصد مشترکان شرکت گاز، در سه پلکان اول قرار گرفتند که ۳۵ درصد مصرف را انجام می‌دهند؛ اما ۳۵ درصد از مشترکان، ۶۰ درصد مصرف را انجام می‌دهند و قریب به ۲ درصد هم نزدیک به ۵ و نیم درصد مصرف می‌کنند که شامل پرمصرف‌ها هستند.
گفته می‌شود که درحال حاضر ۲۹ میلیون مصرف‌کننده در بخش خانگی وجود دارد که از این مقدار ۲۶ میلیون و ۷۰۰ هزار مشترک در بخش خانگی وجود دارند و ۶۴ درصد از آنها مصرف گازی طبق الگوی مصرف دارند.
سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران به پله‌های ۴ تا ۱۰ اشاره کرد و افزود: این مشترکان، مشترکان پر مصرف هستند که ۳۵ درصد را شامل می‌شوند و ۶۰ درصد گاز بخش خانگی را مصرف می‌کنند.
به گفته رحمانی، ۲ پله آخر پله‌های ۱۱ و ۱۲ مشترکان بسیار پرمصرف هستند و ۵.۴ مصرف گاز را به خود اختصاص می‌دهند و این مشترکان که اغلب صاحبان ویلاها و منازل بزرگ هستند، مصرف غیرمتعارف برای گرم کردن استخر و جکوزی دارند.
رحمانی با تأکید بر اینکه تعرفه گازبها در ۳ پله اول هیچ تغییری نداشته، عنوان کرد: تعرفه گازبها به میزان 30 درصد برای پله‌های ۴ تا ۶ افزایش داشته است.
به گفته وی، تعرفه در پله‌های ۷ تا ۱۰ با افزایش ۵۰ درصدی نسبت به سال گذشته همراه خواهد بود و در پله ۱۱ تعرفه گازبها به صورت ثابت ۵ هزار تومان و در پله ۱۲ تعرفه ثابت ۶ هزار تومان خواهد بود.
وی افزود: اگر مشترکی مصرفی در پله‌های بالا داشته باشد، تمام گازبها براساس پله آخر محاسبه نمی‌شود؛ بلکه میزان مصرف براساس پلکان محاسبه شده و با عبور از هر پله، میزان گاز مازاد مصرفی براساس تعرفه پله بالاتر محاسبه خواهد شد.
سرپرست مدیریت هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران ادامه داد: به‌طور مثال میزان افزایش گازبها برای مشترکی که در پله دهم قرار دارد ۳۳۰ هزار تومان خواهد بود.
وی تأکید کرد: بنابراین میانگین تعرفه هر متر مکعب گاز برای مشترکانی که در پله ۱۲ قرار دارند حدود یک هزار و ۳۳۰ تومان خواهد بود؛ در حالی که گازبها در پله ۱۲، به طور ثابت ۶ هزار تومان در هر متر مکعب قیمت‌گذاری شده است.
میانگین تعرفه گاز مشترکان پله اول تغییر نکرد ولی برای پله آخر 4 برابر شد
همان‌طور که می‌دانید قبض گاز مشترکان بدین‌صورت محاسبه می‌شود که بسته به کل مصرف مشترک، میزان مصرف هر پله در تعرفه آن پله ضرب می‌شود و همه اعداد به دست آمده با یکدیگر جمع می‌شوند. مثلاً مشترکی که در پله چهارم قرار دارد به‌طور میانگین به ازای هر متر مکعب مصرف گاز 72.6 تومان می‌پردازد.
با توجه به تغییر بازه هر پلکان، نظام تعرفه‌ای قدیم با پلکان‌های جدید متناسب‌سازی شده و میانگین تعرفه گاز جدید مشترکان پله آخر نسبت به تعرفه قدیم، بیش از 4 برابر شده است.
درصد ثروتمند جامعه همچنان معادل 83 درصد از گاز خود را یارانه می‌گیرند
متوسط قبض گاز و یارانه پنهان دریافتی مشترکان هر پله مصرفی طبق تعرفه‌های قدیم و جدید مشخص شده که برای محاسبه یارانه پنهان، قیمت واقعی گاز معادل قیمت گاز تحویلی به پتروشیمی‌ها و قیمت صادراتی 20 سنت بر متر مکعب و نرخ ارز نیز 30000 تومان در نظر گرفته شده است. متوسط قبض جدید مشترکان سبزرنگ بین 3 تا 20 هزار تومان خواهد بود.
متوسط قبض مشترکان زردرنگ 25 تا 65 هزار تومان خواهد شد
متوسط قبض مشترکان نارنجی‌رنگ 95 تا 320 هزار تومان برآورد می‌شود و قبض مشترکان قرمز رنگ و پرمصرف نیز بیش از 475 هزار تومان خواهد بود.
طبق تعرفه جدید، قبض گاز مشترکان خانگی در 6 پله اول تغییر خاصی نکرده اما از پله هفتم کم‌کم روند تغییرات محسوس می‌شود و افزایش قیمت قبوض در دو پله آخر با حدود 400 و 750 هزار تومان در ماه به اوج خود می‌رسد.
در واقع می‌توان این‌گونه بیان کرد که ضمن تثبیت قبض گاز مشترکان کم‌مصرف، قبض مشترکان پله آخر از ماهانه 230 هزار تومان به 980 هزار تومان رسیده است یعنی 4.25 برابر.
اما نکته مهم اینجاست که مشترکان پله آخر (2 درصد از جامعه) همچنان 83 درصد مبلغ واقعی گاز را به صورت یارانه دریافت می‌کنند. به بیان دیگر هر چند اصلاح نظام تعرفه‌گذاری جدید موجب افزایش قبوض پرمصرفان پردرآمد شده اما یارانه نجومی آنها از بیت‌المال همچنان پابرجاست.
جزئیات میزان قبض و یارانه پرداختی به مشترکان در تعرفه گاز قدیم و جدید
مدل مطلوب و ایده‌آل تعرفه‌گذاری گاز در بخش خانگی باید به گونه‌ای باشد که یارانه پرداختی به پلکان‌های پایانی مصرف (قرمز رنگ) صفر شود.
موضوعی که در تعرفه‌گذاری جدید گاز با سرعت خیلی پایینی به سمت آن حرکت شده است. طبق گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، توزیع مشترکان پرمصرف تهرانی که در پله‌های ۸ تا ۱۲ مصرف گاز هستند، نشان می‌دهد که ۸۸.۸۳ درصد از آنها در مناطق گران و مرفه شمالی تهران ساکن هستند.
حال هرچند اقدام دولت یک گام رو به جلو بوده اما سؤال اساسی این است که چرا مرفه‌نشینان همچنان باید معادل 83 درصد گازبها را یارانه دریافت کنند؟ سال گذشته دولت سیزدهم بعد از 6 سال، تعرفه گاز خانگی را با تمرکز بر پرمصرف‌ها اصلاح کرد.
