سهیلا حسن وند| اقتصادسنج؛ شاید برای بسیاری از مردم این پرسش مطرح شود که اگر وکیلی تعهدات و وظایف خود را انجام نداد چگونه می توان از او شکایت کرد؟ تخلفات وکیل می تواند در زمینه های مختلفی اتفاق بیفتد. نحوه ارائه دادخواست، رعایت زمان بندی مراحل دادرسی، دریافت حق الوکاله مصوب، حضور به موقع در جلسه دادرسی و… از وظایف وکیل است. چنانچه وکیل از وظایف خود تخطی کند رفتار وی قابل پیگیری است. همچنین برخی موکلان از اخلاق و برخورد وکیل شاکی هستند؛ این افراد می توانند با شکایت از وکیل اعتراض خود را به ثبت برسانند.

همان طور که در هنگام بیماری توصیه به مراجعه به پزشک می شود و از خود درمانی منع می شود، وقتی که مشکل حقوقی یا قضایی بروز می کند هم باید پیش متخصص رفت و کار را به کاردان سپرد.

تعریف وکیل و وکالت

طبق ماده ۶۵۶ قانون مدنی؛ وكالت عقدی است كه به موجب آن يكی از طرفين طرف ديگر را برای انجام امری نايب خود می‌نماید. وکیل کسی است که نائب طرف مقابل در انجام کاری می شود. در عقد وکالت نیز مانند سایر عقود نیاز به اهلیت و اراده طرفین وجود دارد و جهت صحت وکالت، شرایط صحت عقد باید احراز شود.

در چه مواردی می‌توان از وکیل شکایت کرد؟

موکل این حق را دارد تا در صورت انجام تخلفات و کارهای غیر قانونی از وکیل شکایت کند که مواردی در این زمینه پیش بینی شده است.

در واقع بروز عواملی منجر می شود تا شکایت از وکلا صورت گیرد و این امر از طریق مراجع مربوطه قابل پیگیری می باشد. گاهی اوقات وکیل در ایجاد مشکل برای موکل نقش موثری ایفا نکرده است اما وجود شرایطی خاص منجر به این می شود تا از وی شکایت شود.

در صورت انجام تخلفات و کار های غیر قانونی زیر میتوان از وکیل شکایت کرد:

خودداری وکیل از مراجعه به دادگاه برای رسیدگی به پرونده

شخصی که به عنوان وکیل، وکالت پرونده ای را بر عهده می گیرد، این وظیفه را دارد تا در صورت نیاز در تمام مراحل دادرسی شرکت کرده و از حق موکل خود به خوبی دفاع کند.

زمانی که شخصی وکالت در پرونده های حقوقی را در اختیار وکیل قرار می دهد، حداقل این انتظار را دارد تا آیین رسیدگی به امور قضایی را به درستی انجام دهد، در غیر این صورت می توان علیه او شکایت کرد.

افشای اسرار مربوط به موکل

زمانی که وکلا، وکالت پرونده ای را برعهده می گیرند، تمام اطلاعات لازم را از موکل دریافت می کنند تا بتوانند رسیدگی های لازم را در این زمینه انجام دهند.

اغلب مواقع لازم است تا موکل یک سری از اطلاعات شخصی و زندگی خود را برای تسهیل در روند پرونده در اختیار وکیل قرار دهد.

حال در این صورت اگر وکلا قصد سوء استفاده داشته باشند و این اطلاعات شخصی و محرمانه را افشا کنند، موکل می تواند اقدام به طرح شکایت نماید.

در واقع موکل در وهله اول به وکیل خود اعتماد می کنند و اطلاعات لازم را با او در میان می گذارد. حال در صورت وقوع این شرایط امکان شکایت از وکیل برای موکل در نظر گرفته شده است.

خیانت به موکل یا تبانی با طرف مقابل دعوی

خیانت به موکل یکی از شایع ترین موارد شکایت از وکلا به شمار می رود که البته این مورد از سوی برخی از افراد سودجو و متخلف صورت می گیرد.

در مواردی مشاهده شده است که وکیل به جای طرفداری و دفاع از موکل خود، به او خیانت کرده و با طرف دیگر دعوی همکاری می کند. در این شرایط علاوه بر شکایت انتظامی از وکیل می توان علیه او اعلام جرم نیز کرد.

استعفای وکیل از رسیدگی به پرونده

زمانی که وکیل، وکالت پرونده ای را به طور رسمی برعهده می گیرد و با موکل قرارداد می بندد، نمی تواند از رسیدگی به پرونده امتناع ورزد.

گاهی اوقات وکیل زمانی از سمت خود استعفا می دهد که پرونده و روند دادرسی در مراحل تاثیر گذاری قرار دارد و موکل وقت کافی برای انتخاب وکیل دیگر ندارد. در این صورت موکل این حق را دارد تا از روش قانونی علیه وکیل طرح شکایت کند.

خودداری وکیل از دادن اطلاعات لازم در مورد روند رسیدگی به پرونده

وکیل این وظیفه را دارد تا موکل را در جریان رسیدگی به دعوی و پرونده مطروحه قرار دهد و اطلاعات لازم را در اختیار وی بگذارد. حال اگر از انجام این امر خودداری کند، وکیل می تواند این موضوع را به کانون وکلا یا مرجع انتظامی وکلا اطلاع داد و در این زمینه شکایت خود را مطرح کند.

دریافت حق الوکاله بیش تر از مقدار مصوب

گاهی اوقات وکلا اقدام به اخذ مبالغ هنگفتی از موکلین می کنند که خارج از شرایط و ضوابط قانونی است. در این صورت موکل این حق را دارد تا از طریق مراجع صالح شکایت خود را مطرح کند.

در صورتی که توافق خاصی در این زمینه میان وکیل و موکل حاصل نشد، ملاک در محاسبه دستمزد آیین نامه حق الوکاله وکیل می باشد.

لازم به ذکر است که دلایل شکایت از وکلا تنها به موارد فوق ختم نمی شود، بلکه شرایط و تخلفات دیگری نیز می تواند از سوی وکیل رخ دهد و موکل از او اقدام به شکایت نماید.

چه کسانی می توانند از وکیل شکایت کنند؟

برای طرح شکایت از وکیل به غیر از شاکی اشخاص دیگری هم می توانند اقدام کنند. پیش بینی این موضوع جهت نظم بخشیدن به امور وکلاست. کانون وکلا به عنوان مجموعه ای مستقل با تخطی وکلا برخورد خواهد کرد.

بر اساس قانون رئیس کانون وکلا، دادستان، رئیس شعبه اول دادگاه عمومی، رئیس شعبه اول دادگاه تجدیدنظر می توانند شکایت خود را ثبت کنند. طرح شکایت باید به صورت کتبی به دادسرا انتظامی وکلا ارسال گردد.

مقررات شکایت از وکیل

مقررات مربوط به وکلا، ترتیبی را برای رسیدگی به تخلفات وکلا برای شکایت از وکیل تعیین کرده است که هرکس شکایتی از رفتار یا اخلاق وکیلی داشته باشد، بتواند آن را پیگیری کند.

با وجود این امکان، موکل ناراضی، می تواند تصمیم در مورد اخلاق و رفتار وکیل را به مرجع صالح به رسیدگی بسپارد.

بنابراین سوء تفاهمی نباید درخصوص صحت رفتار وکلا باقی بماند. اما این سؤال بسیاری از شهروندان است که کی و کجا می توان شکایت از وکیل کرد؟

در پاسخ باید گفت؛ که تخلف هایی که وکلا به مناسبت شغل خود انجام می دهند در دادسرای انتظامی وکلا رسیدگی می شود.

هرکس شکایتی از اخلاق یا رفتار وکیلی دارد که مربوط به شغل اوست، می تواند برای  شکایت از وکیل ترتیب زیر را طی کند:

مراحل ثبت شکایت از وکیل

اگر کسی از اخلاق و رفتار وکیل دادگستری شکایتی داشته باشد، می تواند شکایت خود را به صورت کتبی یا شفاهی به کانون وکلایی که آن وکیل در آن عضو است تقدیم کند.

شکایت از طریق کانون وکلا

یکی از روش های شکایت از وکیل، مراجعه به کانون وکلا می باشد. هر شخصی که پروانه وکالت دریافت می کند و رسما وکیل محسوب می شود، عضو کانون وکلا قرار می گیرد.

این کانون تقریبا در تمام استان های کشور وجود دارد و وکلا در آن به عضویت رسمی در می آیند. در صورتی که تخلفی از وکیل سر بزند، موکل می تواند آن را به کانون وکلا گزارش دهد تا در این زمینه بررسی های لازم به عمل آید.

البته کانون وکلا سامانه ای را برای ثبت تخلفات وکلا در نظر گرفته تا شکایات و اعتراضات موکلین از طریق به ثبت برسد.

شکایت از طریق دادسرا انتظامی وکلا

روش دیگر برای اعلام شکایت از وکیل، دادسرا انتظامی وکلا است که رسیدگی به تخلفات این اشخاص را برعهده دارد. فعالیت های وکلا توسط این مرجع رسیدگی می شود و اگر مرتکب تخلفی شوند، برای آن ها پرونده تشکیل می شود.

دادسرا انتظامی وکلا یک مرجع قضایی محسوب می شود که به صورت تخصصی نحوه فعالیت وکلا را مورد پیگیری قرار می دهند.

چگونه می توان نسبت به رای صادره اعتراض کرد؟ 

چنانچه حکم دادگاه انتظامی وکلا درباره تعلیق یا عدم تعلیق باشد، یا مجازات درجه چهار به بالا باشد اجازه تجدید نظرخواهی داده می شود. با وجود موارد گفته شده وکیل و رئیس کانون وکلا می توانند در دادگاه عالی انتظامی قضات درخواست تجدیدنظرخواهی خود را به ثبت برسانند.

دادگاه عالی انتظامی قضات ممکن است رای اولیه را تایید نماید. چنانچه حکم صادره نقض شود این دادگاه مجددا با دعوی رسیدگی خواهد کرد. حکم دادگاه عالی انتظامی قضات قطعی است.

نحوه شکایت از وکیل به چه صورت است؟

وکیل ممکن است در اثنای امر وکالت مرتکب تخلفاتی شود و از این حیث به موکل خود آسیب وارد کند،موکل در صورتی که بخواهد از وکیل متخلف شکایت کند بهتر است ابتدا موجه بودن دلایل و امارات خود را بررسی نماید و سپس اقدام به شکایت علیه وکیل نماید.

اگر موکل دلایل خود را موجه تشخیص دهد باید به کانون وکلا مراجعه و اقدام به تنظیم شکایت نامه پس از ثبت شکایت در این مرجع، پرونده به دادسرای انتظامی وکلا ارسال می شود که ممکن است به صدور کیفرخواست یا قرا منع تعقیب منتهی شود.

در صورت صدور کیفرخواست دادگاه انتظامی وکلا وارد امر دادرسی می شود و در صورت اعتقاد به محکومیت و صدور حکم یکی از مجازات های مقرر در قانون را برای وکیل متخلف تعیین می‌نماید.

مراحل شکایت از وکیل

در صورتی که کسی بخواهد از وکیل متخلف شکایت نماید می بایست شکایت کتبی یا شفاهی خود را به کانون وکلایی که پروانه وکیل در آنجا صادر شده است ارائه دهد.

لازم به ذکر است که علاوه بر شاکی، رئیس کانون وکلا، رئیس شعبه اول دادگاه عمومی شهرستان، رئیس شعبه اول دادگاه تجدید نظر ودادستان می توانند تخلف وکیل را به صورت کتبی به اطلاع دادسرای انتظامی وکلا برسانند.

شکایت کتبی شاکی در دفتر کانون ثبت می شود و شکایت شفاهی در صورت مجلس نوشته شده و به امضای شاکی می رسد. این شکایت به دادسرای انتظامی وکلا و نزد دادستان انتظامی کانون ارسال می شود.

رسیدگی به تخلف وکیل در دادسرای انتظامی وکلا آغاز می شود. این دادسرا به اتهامات وکیل رسیدگی می کند و اگر آنها را وارد دانست، کیفرخواست صادر می کند و بدین ترتیب، پرونده برای رسیدگی به تخلف وکیل به دادگاه انتظامی وکلا می رود. این دادسرا اگر وکیل را بی گناه تشخیص داد، قرار منع تعقیب صادر می کند و بدین ترتیب، شکایت شاکی رد می شود. قرار منع تعقیب قابل اعتراض 10 روزه می باشد.

دادگاه انتظامی وکلا به هر طریق ممکن است شروع به رسیدگی به تخلف وکیل کند و رونوشت ادعا نامه با تقاضا را به وکیل تحت تعقیب ابلاغ می کند و اگر توضیح وکیل لازم نباشد، حکم خود را صادر می کند در غیر این صورت پس از گرفتن توضیح از وی رأی صادر می کند. دادگاه عالی انتظامی مرجع تجدیدنظر از احکام دادگاه انتظامی وکلا می باشد.

افراد برای پیگیری شکایت از وکیل باید مراحل مختلفی را پشت سر بگذارند. برخی معتقدند که شکایت از وکیل در دادسرا انتظامی وکلا امر بیهوده ای است. اما این افراد باید بدانند که وجاهت وکیل و قداست امر وکالت بسیار اهمیت دارد. بنابراین نهادهای نظارتی با پیگیری تخلفات وکیل تلاش می کنند نظم و انضباط را برقرار سازند.

به طور مثال کانون وکلا خود به طور مستقل بر اعمال وکلا نظارت خواهد داشت. چنانچه تخلفی کشف شد با وکیل خاطی برخورد می کند. دریافت مشاوره حقوقی تلفنی قبل از طرح شکایت از وکیل می تواند راهکارهای قانونی را در اختیار افراد قرار دهد.

نحوه پیگیری و رسیدگی به شکایت از وکیل 

رفتار و اعمال وکیل ممکن است اهمال کارانه باشد و موجب ورود ضرر به موکل بشود به همین دلیل قانون این حق را به موکل داده است که بتواند از وکیل متخلف شکایت بنماید.

موکل برای اینکه بتواند شکایت خود را پیگیری نماید و شکایت او مورد رسیدگی قرار گیرد ابتدا به کانون وکلا مراجعه کند و شکایت خود را به ثبت برساند. کانون وکلا شکایت ثبت شده را به دادسرای انتظامی وکلا ارسال می کند. دادسرا نسبت به موجه بودن و قابل قبول بودن ادعای شاکی اظهارنظر می کند اگر مورد قبول باشد کیفرخواست صادر می کند وگرنه قرار منع تعقیب را صادر می نماید.

با صدور کیفرخواست پرونده وارد مرحله دادرسی و رسیدگی در دادگاه انتظامی وکلا می شود. صدور کیفرخواست به معنی تخلف و محکومیت قطعی وکیل نیست و صرفا به این معنا است که امکان صحت اتهام انتسابی به وکیل وجود دارد.

بعد از وصول پرونده به دادگاه انتظامی وکلا، دادگاه رونوشتی از ادعانامه را به وکیل ابلاغ می کند. در صورتی که نیاز به حضور و توضیح وکیل باشد، وکیل  برای ادای توضیح و دفاع از خود احضار می‌شود و در غیر این صورت دادگاه بدون تشکیل جلسه رسیدگی، اقدام به صدور رای می کند.

دادگاه ممکن است وکیل را خاطی تشخیص داده و برای او مجازاتی در نظر گیرد و یا آنکه او را بی گناه دانسته و حکم برائت او را صادر کند. مجازات هایی که ممکن است برای وکیل در نظر گرفته شود براساس ماده 76 به شرح زیر هستند:

اخطار کتبی

توبیخی که همراه با درج در پرونده باشد 

توبیخی که با درج در مجله و روزنامه کانون همراه باشد 

تنزل درجه وکیل

نمونه شکایت  از وکیل

شاکی ……………………………………

وکیل شاکی: آقای …………………. وکیل پایه یک دادگستری بشماره پروانه ……………

مشتکی عنه : آقای ………….وکیل پایه یک دادگستری به شماره پروانه …………….

نشانی …………………………………………………….

دادستان محترم انتظامی کانون وکلای دادگستری مرکز

با احترام به استحضار می رساند اینجانب مراتب دادخواهی و شکایت خود را از آقای …….. وکیل پایه یک دادگستری به جهت دریافت حق الوکاله اضافی، خیانت و افشای اسرار موکل، عدم رعایت اخلاق حرفه‌ای و سوء استفاده از عدم آگاهی موکل به امور حقوقی به شرح مبسوط زیر ارائه می نماید.

امید است با بررسی‌های لازم و رسیدگی قانونی، علاوه بر صیانت از مقام بالای سایر وکلای محترم که امین موکلین خود می باشند در راستای تنبیه متخلفین از سوگند اداری و اخلاقی همچنین احقاق حقوق از دست رفته اینجانب اقدام مقتضی معمول فرمایند.

سخن پایانی

تخلفات وکلا نسبت به موکلان بر قانون گذار پوشیده نیست و موکلان متضرر می توانند با مراجعه به مراجع ذی صلاح طرح شکایت نمایند.جرایم وکلا خارج از حیطه وکالتی چون تخلف نبوده قابل طرح در مراجع قضایی می باشد.