جلال شهبازی؛ به گزارش اقتصادسنج، « رکود اقتصادی » چیست؟در این سال ها به دفعات زیاد مفهوم «رکود اقتصادی» را شنیده ایم.  رکود اقتصادی دلایل زیادی دارد که به دنبال خود پیامدهای وخیمی بر اقتصاد هر کشور دارد. طی سال های اخیر بیماری کرونا رکود اقتصادی را به همه کشور های دنیا نزدیک کرده است. حال اگر علاقه دارید که با مفهوم رکود اقتصادی آشنا شوید، در این مطلب همراه ما باشید.

شرایط اقتصادی چیست؟

شرایط اقتصادی شامل سه وضعیت کلی می باشد: رونق، خنثی و رکود.

رونق اقتصادی به معنای تولیدی بیش از تقاضای داخلی است که منجر به افزایش صادرات، کاهش نرخ بیکاری «با توجه به تولید مناسب» و نهایتا افزایش ذخایر ارزی دولت می‌شود. که معمولا این کشورها را با نام کشورهای توسعه یافته می شناسند.

حالت خنثی به معنای برابری تولید با تقاضای موجود است که به تنهایی باعث ثبات فعلی وضعیت کشور می‌شود و بقای آن را تضمین می‌کند. این شرایط شامل کشورهای می باشد که در حال توسعه اند اما همچنان با مشکلات دسته و پنجه نرم می کنند.

اما رکود اقتصادی که مسئله اصلی این بحث است نقطه عکس رونق اقتصادی است و به تضعیف اقتصاد داخلی یک کشور اشاره می‌کند.

رکود اقتصادی چیست؟

رکود اقتصادی شرایطی است که اقتصاد یک کشور در دو دوره سه‌ماهه پیاپی رشد منفی داشته باشد. رکود به بخش‌های مختلفی مانند تولیدات صنعتی، اشتغال‌زایی، ساختمان‌سازی و بورس تأثیر می‌گذارد. رکود باعث می‌شود، رشد اقتصادی متوقف شود و آمارهایی نظیر تولید ناخالص داخلی در دوران رکود هرسال نسبت به سال قبل با کاهش چشم‌گیری مواجه می‌شود.

در چنین شرایطی اغلب؛ تقاضای داخلی بیشتر است اما پتانسیل تولید با کاهش روبه‌رو می‌شود که تبعات آن گرانی، بیکاری و انحلال بعضی شرکت‌ها در بازارهای سرمایه خواهد بود.کاهش دستمزدها و افزایش نرخ بیکاری از مهم‌ترین نتایج و پیامدهای رکود اقتصادی است.

رکود اقتصادی سال 1929 فاجعه بارترین و ویرانگرترین بحران و شناخته شده ترین سقوط بازار سهام در تاریخ اقتصاد آمریکا و جهان بود.

دلایل ایجاد رکود اقتصادی

رکود اقتصادی می تواند دلایل اقتصادی بی نهایت و حتی ریشه های اجتماعی یا سیاسی داشته باشد یا حتی عوامل ایجاد شده توسط متغیرهای اقتصاد جهانی، عدم تعادل در عرضه و تقاضا، کاهش عرضه و تقاضا در نتیجه سیاست های پولی انقباضی، نوسانات نرخ بهره و تورم، گرفتن وام در دوران رونق اقتصادی است. این روزها می توان گفت  با در نظر گرفتن دنیا با بیماری منحوس کرونا در عرصه بین الملل رکود اقتصادی به همه کشورهای دنیا پیش از پیش نزدیک شده است.

در ادامه دلایل ایجاد رکود اقتصادی را معرفی می‌کنیم

عدم تعادل میان عرضه و تقاضا

عدم تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار، نوسان‌های نرخ بهره و تورم، کم‌شدن میزان تولید داخلی، تحریم‌های اقتصادی، ازدست‌رفتن اعتماد جامعه به اقتصاد، سقوط بازار سهام و  بی ثباتی ارزش پول ملی و ارز

وقتی که در بازار داخلی عدم تعادل میان عرضه و تقاضا از کنترل خارج شود زنگ خطر رکود اقتصادی به صدا درمی‌آید . وقتی ارتباط متعادلی میان تقاضای مردم یک جامعه و تولیدات نباشد، احتمال رکود اقتصادی در آن جامعه بیشتر می‌شود. در این برهه از زمان میان کالاهایی که مردم قصد خرید دارند و خدماتی که توسط تولیدکنندگان ارائه می‌شود و قیمت آنها ناسازگاری وجود دارد.

رابطه نرخ بهره و رکود اقتصادی

نرخ بهره موجب بالارفتن هزینه‌های تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌شود. در نهایت سرعت رشد اقتصاد کم می‌شود. در مقابل پایین بودن این نرخ یعنی شرکت‌ها می‌توانند وام زیادی را دریافت کنند و از این مبالغ برای سرمایه‌گذاری خود استفاده کنند. نوسان‌های نرخ بهره و تورم نشان‌دهنده سلامت اقتصادی یک جامعه است.

رابطه تولید و رکود اقتصادی

کاهش تولید و پیامدهای ناشی از آن موجب رکود اقتصادی می‌شود. کم‌شدن میزان تولید می‌تواند دلایلی بسیاری نظیر تحریم‌های اقتصادی، کم‌شدن میزان تقاضا در بازار، ضعف مدیریت و واحدهای تولیدی باشد. کاهش تولید همان گونه که اشاره شد پیامدهای زیادی را به همراه دارد که بر بازار سرمایه نیز اثرگذار است.

رابطه تحریم و رکود اقتصادی

تحریم‌ها به دلایل مختلفی از سوی ابرقدرت‌ها بر کشورهای دیگر تحمیل می‌شوند که در نهایت در آن کشور رکود اقتصادی رخ می‌دهد. در کشور خودمان می‌توانیم آثار این تحریم‌ها بر اقتصاد را ببینیم و در تمام این سال‌هایی که کشور دچار رکود اقتصادی شده‌است، تحریم‌ها اصلی‌ترین عامل ایجاد آن هستند.

برخی از افراد از رکود اقتصادی می‌ترسند به همین دلیل سرمایه‌گذاری و میزان مصرف خود را کم می‌کنند. انجام چنین کارهایی موجب بیشتر شدن رکود اقتصادی می‌شود. در نهایت تولیدکننده‌ها باید هزینه‌های خود را کم کنند تا بتوانند برای عبور از این دوران منابع مالی موردنیاز خود را در اختیار داشته باشند. این مسئله باعث ایجاد یک دور باطل در جامعه می‌شود.

رابطه جهش نرخ ارز و رکود اقتصادی

جهش نرخ ارز موجب بالارفتن هزینه‌های تولید می‌شود و از این طریق موجب ایجاد و گسترش رکود اقتصادی در جامعه می‌شود. همچنین بی‌ثبات بودن نرخ ارز؛ با ازبین‌بردن اطمینان در بازار رکود اقتصادی را تشدید می‌کند. تحریم‌های اقتصادی یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌ثباتی نرخ ارز هستند و همان گونه که گفتیم عواملی که رکود اقتصادی را در یک جامعه ایجاد می‌کنند ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند.

رابطه بازار سهام و رکود اقتصادی

بازار سهام، بازتاب‌دهنده وضعیت اقتصادی هر جامعه‌ای است. سقوط این بازار نیز نشان‌دهنده کم‌شدن اعتماد سرمایه‌گذاران به اقتصاد کشور است. در برخی از مواقع سقوط بازار سهام و نوسانات آن خبر از یک رکود اقتصادی در آینده را می‌دهد.

در زمانی که رکود اقتصادی رخ می‌دهد، درآمدها کم می‌شود و عده‌ای ممکن است کار خود را از دست بدهند. بهتر است به‌اندازه مخارج 3 تا 6 ماه پس‌انداز داشته باشیم تا در این زمان بتوانیم مخارج خود را پرداخت کنیم و با آرامش بیشتری زندگی کنیم.  تخم‌مرغ‌های خود را درون یک سبد قرار ندهید. این مثل را بارها شنیده‌ایم و می‌توانیم در بازار سرمایه نیز از آن استفاده کنیم. رکود رشد منفی اقتصاد یک جامعه است که با کاهش رشد تولید ناخالص ملی همراه است. دلایلی زیادی وجود دارد که موجب رخ‌دادن رکود اقتصادی در یک جامعه می‌شود که نمی‌توان آن را کنترل کرد. تنها کاری که از دست ما برمی‌آید، سرمایه‌گذاری در دارایی‌های است که به هنگام طوفان رکود اقتصادی بتوانیم جان سالم به در ببریم.