سهیلا حسن وند| اقتصادسنج؛ اگر شخصی که مالی به او سپرده شده است از پس دادن آن مال در موقع مطالبه ی مالک امتناع کند و یا آن مال را صرف استفاده در امری کند غیر از آنچه که مالک تعیین کرده است خیانت در امانت محقق می شود.

امانت داری

شرط امانتداری، رفتار متعارف است. کسی که مالی را اجاره می‌کند، امانتدار به حساب می‌آید. اگر از چیزی که اجاره کرده است، سوءاستفاده کند، مجرم است و مجازات می‌شود. برای مثال، اگر شخصی خانه‌ای را برای سکونت اجاره کند اما از آن برای کارهای تجاری یا درکل چیزهایی غیر از قرارداد استفاده کند، خائن به حساب می‌آید.

مفهوم خیانت در امانت چیست؟

استعمال، تصاحب، تلف یا مفقود نمودن توأم با سؤنیت مالی که از طرف مالک یا متصرف قانونی به کسی سپرده شده و بنا بر استرداد یا به مصرف معین رسانیدن آن بوده است.

خیانت در امانت چیست؟

بر اساس ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی؛ هر گاه اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته هایی از قبیل سفته و چک و قبض و نظایر آن به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یا هر کار با اجرت یا بی اجرت، به کسی داده شده و بنا براین بوده است که اشیاء مذکور، مسترد شود یا به مصرف معینی برسد و شخصی که اشیاء نزد آن بوده آن ها را به ضرر مالکین یا متصرفین آن ها استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود نماید به حبس از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.

این جرم جزیی از جرایم غیرقابل گذشت میباشد و مقید به نتیجه آنی میباشد. و میتوان به صورت فعل و ترک فعل نیز رخ داد و به معنای آن است که اگر شخصی از اموال خود را فرقی نمیکند چه به صورت منقول یا غیر منقول به صورت امانت به فرد دیگری بدهد که امین میباشد، این فرد باید مال را به صاحب آن بازگرداند و یا اینکه صرف خاصی برساند که اگر این کار را نکند یا اینکه مال تلف شود، مفقود و یا اینکه استعمال شود در این صورت به جرم خیانت در امانت محکوم میگردد.

ارکان جرم خیانت در امانت چیست؟

مفقود کردن: امین کاری کند که مال بدون آن که تلف شود از دسترس مالک اصلی خارج شده و مفقود گردد.

اتلاف: هر گونه اقدامی که از طرف فرد امین در جهت نابودی و تلف کردن مالِ امانی صورت گیرد. حال نابودی کل مال امانی باشد یا تنها بخشی از آن

تصاحب: فرد امین مالِ امانی را به مالکیت خود در آورد و یا اقدام به فروش و واگذاری آن نماید و مال را به صاحب اصلی اش بازنگرداند

استعمال: فرد امین مال را استفاده کند

چه زمانی جرم خیانت در امانت به وقوع می ‌پیوندد؟

در صورتی مالک ملک، نسبت به مطالبه اموال امانی از امین اقدام نماید و امين با سوء نیت نسبت و با قصد ضرر رساندن نسبت به استرداد اموال امانی اقدامی نکند، جرم محقق خواهد شد.

شرایط تشکیل خیانت در امانت چیست؟ 

این جرم در صورتی شکل میگیرد که سه عنصر تشکیل دهنده جرم یعنی قانونی – معنوی – مادی وجود داشته باشد.

۱_ عنصر قانونی: عنصر قانونی به معنی آن میباشد که جرم صورت گرفته است و مهمترین آن به امانت گذاشتن و سپردن مال میباشد که از طرف صاحب مال صورت میگیرد.

۲_ عنصر معنوی: در عنصر معنوی باید سوء نیت داشته باشند یعنی سوء نیت عام و سوء نیت خاص و قصد انجام دادن آن جرم و ضرر به شخص دیگر را داشته باشد.

۳_عنصر مادی: در عنصر معنوی فرقی نمیکند جرم با فعل اتفاق می افتد یا ترک فعل مانند اینکه اموالی را به ضرر مالک استفاده نماید.

تفاوت خیانت در امانت با کلاهبرداری

تفاوت خیانت در امانت با سرقت و کلاهبرداری در این میباشد که در مقوله کلاهبرداری، نتیجه کار مجرمانه ، بردن مال اشخاص یا فردی است، با شرط اینکه از ان مال بهره برداری و استفاده گردد، اما در خیانت در امانت حتی اگر مالی یا بهربرداری نیز صورت نپذیرد،  در صورتی که فقط به مالک و صاحب ان ضرری وارد شود شرط است، حتی اگر خود مجرم از مال نفعی نبرده باشد.

همچنین در کلاهبرداری مجرم می تواند به وسیله اقدامات متقلبانه و فریب و … مال شخصی را تصاحب کرده باشد، این در حالی است که در جرم خیانت در امانتشخص زیان دیده می تواند با میل و رقبت خود مال خود را در اختیار دیگری به امانت قرار داده باشد.

مجازات جرم خیانت در امانت

طبق قانون جدید، تغییراتی داشته است. بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، جرم خیانت در امانت، در زمره جرایم قابل گذشت، قرار گرفته و با تغییر در حداقل و حداکثر مجازات برخی جرایم تعزیری، مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، از 6 ماه تا سه سال، به نصف، یعنی 3 ماه تا یک و نیم سال، تقلیل یافته است. نحوه شکایت از این جرم، با مراجعه شاکی به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و پر کردن شکواییه می باشد.

نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت

جهت اعمال مجازات جرم خیانت در امانت و میزان حکم آن، طبق قانون جدید، نیاز به ارایه شکواییه از سمت شاکی، متضرر یا کسی که در حق او خیانت در امانت، صورت گرفته است دارد. نحوه شکایت از جرم خیانت در امانت، توسط شاکی این جرم، مطابق مراحل زیر می باشد:

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی 

پر کردن شکواییه، با استفاده از نمونه فرم شکواییه خیانت در امانت 

ارجاع شکواییه ثبت شده، توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، به مرجع صالح رسیدگی به این جرم 

پس از ارسال شکواییه تنظیمی، توسط دفاتر خدمات الکترونیک قضایی به دادسرا، ابتدا، طرفین را جهت صلح و سازش، به شورای حل اختلاف، ارجاع می دهند. الزامی به شرکت در این جلسات نیست و طرفین می توانند، اراده خود، مبنی بر تمایل به رسیدگی به دعوا، توسط دادسرا را به شورای حل اختلاف، اعلام نمایند.

در صورت عدم حصول صلح و سازش یا تمایل طرفین به رسیدگی به موضوع شکایت، توسط دادسرا، پرونده به دادسرا، ارجاع خواهد شد.

نحوه رسیدگی به جرم خیانت در امانت 

دادسرا، اقدام به انجام تحقیقات مقدماتی و بررسی ادله طرفین دعوا می نماید و در صورتی که طی تحقیقات، محرز شود که جرم خیانت در امانت، اتفاق افتاده، اقدام به صدور قرار جلب به دادرسی و ارسال آن برای دادستان نموده و در صورت موافقت دادستان، برای فرد متهم، کیفر خواست صادر می شود. در صورتی که ادله، کافی نباشد یا شاکی اقدام به اعلام رضایت کند، پرونده، با صدور یکی از قرار های موقوفی تعقیب یا قرار منع تعقیب، در دادسرا مختومه و بایگانی می شود.

پس از صدور کیفر خواست، پرونده، به دادگاه کیفری دو، جهت رسیدگی و صدور حکم مجازات و تعیین میزان حکم آن، طبق قانون جدید، ارسال می شود.

مدارک لازم جهت طرح شکایت خیانت در امانت

-رسید امانی مالی که مالک آن هستیم و خواستار استرداد و مطالبه آن از سوی امین هستیم.

۲-تنظیم و نگارش شکایت خیانت در امانت و اظهارنامه و مراجعه به دادسرا برای طرح دعوی.

۳-شهودی که جهت اثبات جرم خیانت در امانت باید ارائه شود.

۴-دیگر مدارک و مستنداتی که مراجع ذی نفع را نسبت به حقانیت آگاه می سازد.

آیا جرم خیانت در امانت قابل گذشت است؟

جرم خیانت در امانت تا قبل از تصویب قانون کاهش مجازات غیر قابل گذشت بود ولی با تصویب این قانون از زمره جرایم قابل گذشت اعلام شد و با گذشت شاکی در هر مرحله از رسیدگی پرونده مختومه خواهد شد.