اقتصادسنج؛ صادرات ایران سیر نزولی به خود گرفته و آنچه این اوضاع را رقم زده مجموعه‌ای از ضعف سیاست‌های داخلی دولتمردان و ناآگاهی تاجران ایرانی از استانداردها و اصول جهانی تجارت است.

صادرات ایران به دلایلی که ریشه در ضعف سیاست‌های داخلی و ناآگاهی از نوآوری‌های تجاری دارد، روز به روز در حال کاهش است. نمودار زیر برگرفته از وب‌سایت بانک جهانی ارزش صادرات کالا و خدمات ایران را به صورت درصدی از تولید ناخالص داخلی نشان می‌دهد. بازه زمانی نمودار سال‌های 2001 تا 2021 میلادی است.

منحنی روی نمودار این واقعیت را به تصویر می‌کشد که پس از سال 2018 میلادی ارزش صادرات ایران با شیب تند پایین آمده و همچنان نسبت به سال‌های دو دهه گذشته نزولی است.

استانداردهای جهانی رعایت نمی‌شود

مهرداد عباد، عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، درباره عوامل تاثیرگذار بر کاهش صا‌درات ایران گفت: تحریم‌ها و کوچک بودن بازار ایران نسبت به بازار جهانی موضوعاتی است که از تمایل به تجار‌ت با ایران می‌کاهد. از سوی دیگر ضعف‌های ایران هم اسباب تضعیف صادر‌ات را فراهم آورد. از جمله بسته‌بندی محصولات، کیفیت مطلوب و رعایت‌نکردن استانداردهای جهانی که باعث از دست رفتن شماری از بازارها شده است.

او ادامه داد: مصداق عملکرد ضعیف ایران در حوزه صادرات، تجارت زعفران و فرش است. در تجارت کالاهای مصرفی از جمله اقلام خوراکی، بسته‌بندی، قیمت و کیفیت سه عامل مهم است و به دلیل ضعف عملکرد ایران در این حوزه زعفران ایران که توسط خارجی‌ها به صورت فله خریداری می‌شود با برندی غیرایرانی در بازارهای جهانی به معامله می‌رسد.

عباد همچنین به ضعف سیاست‌های صاد‌راتی پرداخت و در این باره توضیح داد: به طور مثال روش بازگشت ارز حاصل از صادرات در دو سال گذشته ده‌ها بار تغییر و آسیب برآمده از تمام این اتفاقات تجا‌رت ایران را ضعیف کرده است.

او اضافه کرد: نظام صادر‌ات ایران نیاز به تمرکز بر صاد‌رات پایدار و مستمر کالاهای محدود و در اختیار گرفتن همیشگی بازارهای آنها دارد، در حالی که اکنون با صادرات مقطعی پیش می‌رود. انواع محصولات غذایی و مشتقات گازی این ظرفیت را دارد که توسط بخش خصوصی صادر شود.

این عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران همچنین تصریح کرد: شرکت‌های عراقی و اماراتی وقتی به همکاری با شرکت‌های آمریکایی روی می‌آورند در تجارت با ایران محافظه‌کار می‌شوند. در این بین ارتباط شرکت‌های ترکیه‌ای با ایران همچنان به قوت خود باقی است که بسیاری از ایرانی‌ها به واسطه ترکیه به اروپا صادرات دارند و این واسطه بودن ترکیه منبع درآمد چشمگیری برای آن‌ها ایجاد کرده است. همچنین شمار گردشگران و سرمایه‌گذاران ایرانی در ترکیه به اندازه‌ای بالاست که ترکیه در ارتباط با ایران محافظه‌کارانه‌تر از عراق و امارات برخورد می‌کند تا گردش مالی که در ارتباط با ایرانی‌ها دارد حفظ شود.

صادرات ایران در سراشیبی سقوط

تولید مبتنی بر صادرات ایران رو به ضعف و در مقابل آن تولید مبتنی بر واردات‌ رو به قوت است و این امر جریان حاکم بر تولید کشور در چهار سال گذشته بوده است.

داده‌های موجود حکایت از این واقعیت دارد که به دلایلی که توسط مهرداد عباد بیان شد، صادرات ایران در سراشیبی سقوط قرار گرفته است.