اقتصادسنج | نحوه سیاستگذاری در بازار برنج در کشور در سال‌های اخیر ضربه‌های زیادی را به برنج کاران وارد کرده است تا جایی که برنج‌های رسوب شده زیادی را روی دست آنها گذاشته است و موجب شده و کار را به جایی رسانده که این قشر زحمت کش با ضرر، برنج‌های رسوب شده خود را بفروشند.

همچنین واردات برنج خارجی موجب شده تا برنج ایرانی در رقابتی نابرابر بازنده بازار عرضه و تقاضا شود و بازهم تولید آسیب ببیند. دولت خرید تضمینی انجام نمی‌دهد و اخیرا وزیر جهاد کشاورزی در صحن علنی مجلس در مورد شرط دولت برای واردات برنج گفته است؛ واردکنندگان برنج باید به همان نسبت که برنج وارد می‌کنند، برنج شمال کشور را خریداری و در فروشگاه‌های سراسر کشور توزیع کنند.

اما اسفندیار قاسم زاده، دبیر انجمن برنج مازندران، معتقد است که خرید از کشاورز آنهم توسط انجمن تامین‌کنندگان وتولیدکنندگان برنج مشکل کشاورزان و تولید را حل نمی‌کند. وی افزود: تقریبا ۵۰ درصد برنج رسوب شده در دست کشاورزان توسط تجار و بازرگانان استان‌های شمالی و شرکت‌های واردکننده جمع آوری شد و حدود ۱۰۰ هزار تن برنج رسوب شده همچنان موجود است. اما بحثی که وجود دارد این است که قیمتی که خریدند یک طرفه بود و توافقی انجام شد و کشاورز چاره‌ای جز فروش برنج به این خریداران نداشت و برنج را ابتدا کیلویی ۶۵ هزار تومان و در همین اواخر نهایتا کیلویی ۵۵ هزار تومان از کشاورز خرید انجام دادند که نشان داد این کار سرانجام خوبی ندارد.

قاسم زاده ادامه داد: الان هم تصمیمی که وزارتخانه گرفته مبنی بر اینکه که معادل برنج خارجی، برنج ایرانی توسط واردکنندگان خریداری شود، کاملا به ضرر کشاورز و تولیدکننده است. چرا که مشکل برنج ایرانی را حل نخواهد کرد و تنها راه برون رفت بحران از بازار مصرف، مدیریت درست و هوشیارانه واردات است. تولید مشخص است و نیاز کشور به واردات هم مشخص است و باید واردات ۲۰ درصد کسری داخل را جبران کند.

طبق گفته وی، سالانه حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید می‌شود و مصرف برنج در داخل کشور حدود ۳ میلیون تن است لذا باید حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ هزار تن برنج وارد کشور شود اما تنها سال گذشته حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج طبق آمار رسمی به غیر واردات از طریق ته لنجی‌ها و کوله برها انجام شد. اگر واردات سال گذشته ۶۰۰ هزار تن بود هم تولید زمین گیر نمی‌شد هم یک قیمت منطقی در بازار حاکم بود. دبیر انجمن برنج مازندران افزود: اگر امسال واردکننده بخواهد دو میلیون تن برنج وارد کند و بگوید معادل آن برنج ایرانی می‌خرم، چه توجیه اقتصادی برای کشاورز خواهد داشت؟ واردکننده برنج ایرانی را با قیمت غیرواقعی که هزینه‌های کشاورز را هم جبران نمی‌کند، می‌خرد که کاملا به ضرر کشاورز است چرا که قیمت تمام شده برای کشاورز بیش از اینها آب خورده است.

قیمت تمام شده هزینه تولید برنج هاشمی و ارقام پرمحصول از قیمت برنج سفید خارجی بیشتر است. لذا فروش برنج با قیمت فعلی سودی عاید کشاورز نمی‌کند. دبیر انجمن برنج مازندران در پاسخ به این سوال که چرا تمرکزی روی صادرات وجود ندارد، گفت: در این بخش ضعف‌های زیادی وجود دارد و باید برندسازیی در بخش صادرات انجام داد اما مشکلی که داریم این است که هزینه تمام شده برنج‌های داخلی ما بیش از قیمت‌های جهانی است و همین موجب می‌شود تا صادرات سودآوری بالایی نداشته باشد. کشاورز ما با ارز آزاد ۵۰ هزار تومانی تولید می‌کند اما برنج‌های وارداتی با ارز ترجیحی ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومانی وارد کشور می‌شوند که این یعنی نابرابری بین محصول ایرانی و خارجی. اگر واردکنندگان با ارز ۵۰ هزار تومانی برنج وارد کنند هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید چرا که رقابت برابر ایجاد می‌شود. اما الان رقابت برابر نیست. در بازار خارج هم همین موضوع صدق می‌کند و چون ما با ارز ۵۰ هزار تومانی تولید انجام می‌دهیم خیلی نمی‌توانیم در بازارهای جهانی رقابتی داشته باشیم.

وی در مورد خرید برنج ایرانی توسط سازمان‌ها و ادارات دولتی عنوان کرد: سالی که گذشت طبق یک نامه رسمی به تمام سازمان‌ها ابلاغ شد از برنج خارجی مصرف کنند اما سال جدید فقط در مصاحبه‌ها و صحن مجلس به این نکته اشاره کردند اما هنوز به مرحله اجرا نرسیده است که امیداوریم این اتفاق بیفتد.

یک میلیون برنج وارداتی دپو در انبارها موجود است

درحال‌حاضر برداشت برنج‌های طارم هاشمی و برنج‌های کیفی در مازندران شروع شده و تا مردادماه ادامه دارد. پیش‌بینی می‌کنیم امسال دو میلیون و ۳۰۰ هزار تن برداشت برنج خواهیم داشت و احتمالا ۱۰۰ هزار تن کاهش تولید خواهیم داشت.

قاسم زاده معتقد است اعلام قیمت تضمینی از سوی دولت و مدیریت منطقی واردات موجب می‌شود تا بازار مدیریت شود و عرضه و تقاضا در تعادل باشد. اگر این اتفاق بیفتد نیاز نداریم که دست واردکنندگان را ببوسیم که برنج را از ما بخرند، دولت می‌گوید ما دو و نیم همت پول به سازمان تعاون روستایی واریز کرده که برنج را از کشاورزان بخرد در حالیکه بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که کشاورزان زیادی از این تعاونی طبلکارند و پولی دریافت نکرده‌اند.

دبیر انجمن برنج مازندران گفت: اگر واردکنندگان امسال برنج وارد نکنند یک میلیون و ۸۰۰ هزار تنی که سال گذشته وارد کردند همچنان جوابگوی نیاز امسال نیز هست. چرا که یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن از آمار رسمی شان اضافه‌تر وارد کردند و الان حداقل یک میلیون تن مازاد واردات در انبارها موجود است. جوسازی هایی هم در مورد برنج خارجی در بازار انجام می‌دهند که هند برنج نمی‌دهد تا گران کنند. الان اگر در بازار رصد کنید برنج‌های کیفی فجر را در کیسه‌های برنج خارجی می‌ریزند تا به اسم برنج خارجی گران تر بفروشند و تا این اندازه تولید داخل را زمین گیر و برنج ایرانی را ناجوانمردانه تخریب کرده‌اند.

همه برنج‌های وارداتی مصرف شده است

مسیح کشاورز، دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج در پاسخ به این سوال که چرا برنجی که ابتدای شروع به طرح خرید از کشاورزان قیمت‌گذاری شد ۶۵ هزار تومان بود اما در پایان خریدها به کیلویی ۵۵ هزار تومان رسید، گفت: بارها نیز سال قبل گفتیم برنج هر چقدر بیشتر مانده باشد احتمال اینکه دچار مشکلات پروانه و شپشک شود بیشتر خواهد بود و رفع این موارد برای ما هزینه دارد، ضمن اینکه شکستگی برنج هم در قیمت‌گذاری تاثیرگذار است الان هم قیمت خرید هر کیلو برنج حدود ۶۰ هزار تومان است.

کشاورز در مورد واردات امسال هم گفت: برای واردات مشخص تخصیص ارز وجود دارد که اگر برطرف شود واردات انجام خواهد شد. سال گذشته بخش خصوصی یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج وارد کرد که همه آن مصرف شده است. از ابتدای سال هم ۴۴۰ هزار تن واردات داشتیم که به نسبت سال قبل ۲۰۰ هزار تن کمتر شده است. عده‌ای مخالف واردات برنج هستند اما واردات اتفاقا برای جلوگیری از افزایش قیمت برنج ایرانی و همچنین جلوگیری از کمبود و گرانی برنج خارجی باید انجام شود. فعلا تا چهار ماه ممنوعیت واردات داریم اما بعد از آن واردات برنج خواهیم داشت چرا که کشور سالانه به یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن برنج وارداتی نیاز دارد.

دبیر انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج کشور در خصوص اینکه برخی اقدام به فروش برنج ایرانی به اسم خارجی هستند نیز گفت: اختلاط برنج ایرانی با خارجی سفید زمانی صورت می‌گیرد که توجیه قیمتی داشته باشد یعنی فاصله برنج ایرانی با خارجی زیاد باشد اما الان این کار هیچ توجیه اقتصادی ندارد. ضمن اینکه برنج فجر خودش بالای ۵۰ هزار تومان قیمت دارد چرا باید به قیمت برنج خارجی فروخته شود.

خیلی از کشورها برنج ایرانی را نمی‌شناسند

سیداسماعیل یزدان پناه، مدیرعامل مرکز تجارت بین‌المللی و پایانه صادرات برنج کشور در خصوص صادرات برنج ایرانی گفت: ما در ۱۰ سال گذشته به طور متوسط ۴ هزار تن صادرات به کشورهایی مانند عراق، امارات، آلمان، سوئیس و کانادا داشتیم، کشورهایی که ایرانی‌ها حضور پررنگ تری دارند و برنج فاخر ایرانی را می‌پسندند. حدود یک سالی که صادرات ممنوع بود حدود ۶۰۰ تن صادرات انجام شد. اما اواخر سال گذشته صادرات برنج آزاد شد و ما هم اکنون پیگیر امر صادرات هستیم تا بتوانیم در بهترین حالت ۴ هزار تن صادرات انجام دهیم. اخیرا هم در قالب یک هیات تجاری با همراهی استاندار مازندران در روسیه مذاکراتی داشتیم تا دوباره صادرات برنج از سر گرفته شود.

یزدان پناه اظهار کرد: صادرات ما در قبال دومیلیون و ۴۰۰ هزار تنی که تولید داریم بسیار ناچیز است و شاید به ۲ دهم درصد هم نرسد اما قطعا با بازاریابی در کشورهای منطقه می‌توان صادرات برنج را افزایش داد. ما در بحث صادرات تبلیغی نکرده‌ایم و بسیاری از کشورها اصلا شناختی نسبت به برنج ایرانی ندارند درحالی که کشورهایی که برنج ما را می‌شناسند مخصوصا شورهایی که ایرانی‌ها حضور دارند خیلی طالب برنج ایرانی هستند.

وی ادامه داد: با صادرات یک کیلوگرم برنج کیفی مانند طارم و طارم هاشمی می‌توان ۲ تا ۳ برابر برنج خارجی وارد کرد.

همشهری‌آنلاین/