اقتصادسنج| اکوپدیا؛ در برخی پرونده‌های طلاق، مرد توانایی مالی ندارد تا تمام مهریه خانم را به طور کامل پرداخت کند، در نتیجه با توجه به میزان مهریه زوجه و شرایط مالی مرد و البته براساس تصمیم نهایی دادگاه مهریه را به صورت قسطی پرداخت می‌کنند. شاید برایتان سوال شود قسط بندی مهریه چگونه محاسبه می‌شود؟ پس در ادامه این مطلب همراه ما باشید.

مهریه چیست؟

مهریه، حقی است که در هنگام جاری شدن عقد نکاح برای زن در نظر گرفته می شود. مهریه می تواند پول، سکه، ملک یا هر مال منقول یا غیرمنقولی باشد. در هنگام ثبت عقد نکاح در دفاتر ازدواج، نحوه پرداخت مهریه که به صورت عندالمطالبه یا این‌که عندالستطاعه باشد، مشخص می شود.به عبارتی دیگر می توان بیان کرد مهریه حقی است که همواره برعهده مرد است و باید پرداخت شود.

در هر صورت با توجه به نوع پرداخت مهریه، زن می تواند در هر زمانی که تمایل دارد، چه در زمان زندگی با مرد و چه در زمان جدایی نسبت به دریافت آن اقدام کند. البته اغلب در زمانی که زن و مرد تصمیم به جدایی می گیرند، زن برای دریافت مهریه درخواست قانونی می دهد و درصدد است که از حق خود در این مورد دفاع کند.

یک زن چگونه می‌تواند مهریه‌اش را مطالبه کند؟

برخلاف این‌که اغلب افراد تصور می‌کنند باید حتماً بعد از طلاق درخواست مهریه از جانب زن داده شود، باید بگوییم که این‌گونه نیست. یک زن می‌تواند هر زمان که خواست، در طی زندگی مشترک خود، اقدام به مطالبه مهریه‌اش از مرد کند و حتماً نیازی به جدایی و وجود اختلاف میان زوجین برای مطالبه مهریه نیست.

به طور کلی اموالی که مرد در اختیار دارد، می‌تواند به عنوان مهریه به زن تعلق بگیرد و این‌ها جزء اموال و استطاعت مالی مرد به شمار می‌روند. بنابراین اگر زنی مهریه‌اش را از شوهرش طلب کند و اموال مرد به اندازه مهریه او باشد، با حکم دادگاه این اموال و دارایی‌ها قابل توقیف هستند تا از منبع آن‌ها، مهریه زن پرداخت شود.

شرایط قسطی کردن مهریه

بر اساس ماده 65 قانون اجرای احکام مدنی، شرایط قسطی کردن مهریه شامل موارد زیر است :

۱) منزل مسکونی که در شأن محکوم علیه در حالت اعسار او باشد.

۲) اثاث و اسباب مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم علیه و افراد تحت تکفل یا خانواده وی لازم است.

۳) آذوقه موجود در منزل، به قدر احتیاج محکوم علیه و افراد تحت تکفل وی، برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می شود.

۴) کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق ، متناسب با شان آن ها.

۵) وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن ها و افراد تحت تکفل شان ضروری است.

۶) تلفن مورد نیاز مدیون.

۷) مبلغی که در ضمن عقد اجاره ، به موجر پرداخت می‌شود ، مشروط بر این‌که پرداخت اجاره بها ، بدون آن ، موجب عسر و حرج و سختی برای محکوم علیه گردد و ملک اجاره ای ، مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شان او نباشد.

حدود اقساط مهریه

تا پیش از سال 1400 قانون جدیدی در خصوص محدود شدن مطالبه مهریه به 110 سکه تصویب شد، اما باید بگوییم که اغلب مردم در این خصوص اشتباه فکر می کنند چرا که آن ها فکر می‌کنند که دیگر مهریه بیش از 110 سکه قابل وصول نیست و مهریه سالی یک سکه است. طبق این قانون مرد اگر 110 سکه یا اقساط آن را پرداخت نکند می توان برای او حکم جلب گرفت و بیشتر از 110 سکه نیز به شرط دارا بودن زوج قابل مطالبه است.

یکی از پرتکرار ترین سوالاتی که افراد در ذهن خود دارند این است که مهریه به چه طریقی قسط بندی می شود؟ افزایش بی رویه قیمت سکه باعث شد تا حتی قانون 110 سکه نیز تاثیر چندانی در راستای حبس زدایی نداشته باشد. به همین دلیل پیشنهاد دیگری در دست بررسی قرار گرفته تا میزان حداقل سکه هایی که به موجب آن حکم جلب و نهایتاً زندانی شدن زوج را در پی داشت به 14 سکه کاهش پیدا کند.

به نظر می رسد در آینده ای نه چندان دور شاهد تصویب این قانون نیز باشیم. به هرحال به نظر می رسد در کنار قانون تعدیل مهریه باید منتظر قوانین جدیدتر همانند قانون فوق و محدود شدن مطالبه مهریه به 14 سکه نیز باشیم.

قسط بندی مهریه چگونه توسط دادگاه انجام می‌شود؟

اگر زنی برای مطالبه مهریه‌اش به دادگاه مراجعه کند، سه حالت به وجود می‌آید:

حالت اول

مرد توان مالی پرداخت مهریه را دارد و باید آن را بپردازد.

حالت دوم

این است که مرد می‌تواند بخشی از مهریه را پرداخت کند و بنابراین بخشی از مهریه پرداخت شده و مابقی قسط بندی می‌شود.

حالت سوم

مرد توان پرداخت مهریه را ندارد. بنابراین قسط بندی مهریه در حالت دوم و سوم به وجود می‌آید.

در واقع زمانی مهریه توسط دادگاه قسط بندی می‌شود که بعد از انجام استعلامات مختلف، مشخص گردد که مرد توان پرداخت نداشته و به اصطلاح معسر است. می‌توان در یک تعریف ساده گفت که معسر کسی است که قدرت مالی و یا دارایی‌های لازم برای پرداخت دین خود را ندارد و برای پرداخت بدهی خود اقدام به قسط بندی آن می‌نماید.

مراحل قسطی کردن مهریه

برای قسطی کردن مهریه نیاز حتمی به مراجعه به دادگاه نیست. شما می توانید از طریق توافق و سازش با زوجه ی خود به این امر بپردازید که مزیت این امر در سهولت و صرفه جویی در وقت است. اما ممکن است که زوجه ی شما از طریق دادگاه اقدام به درخواست مهریه ی خویش کرده باشد. در این صورت شما باید به فکر نحوه ی پرداخت مهریه و تقسیط مهریه باشید.

ممکن است تصور کنید که برای این کار نیازی به وکیل قسطی کردن مهریه ندارید. اما چنین نیست و شما از طریق وکیل مذکور علاوه بر کسب اطلاعات لازم می توانید نحوه ی پرداخت مهریه را تا حد بسیار زیادی به نفع خود کنید. اگر مهریه ای که ملزم به پرداخت آن هستید در مقادیر بالا باشد حضور وکیل مذکور بیش از پیش اهمیت پیدا می کند زیرا اگر قسطی کردن مهریه به درستی و مطابق شرایط شما صورت نگیرد ، شما در آینده متحمل فشار مالی می شوید.

پس از درخواست همسر شما مبنی بر دریافت مهریه، شما باید اقدام به دریافت حکم اعسار کنید. این حکم ممکن است در صورت کافی نبودن مدارک اثبات اعسار رد شود. منظور از دریافت حکم اعسار دریافت حکمی است که نشان دهنده ی ناتوانی مرد در پرداخت مهریه به صورت یک جا است. برای دریافت حکم اعسار دادگاه به شغل مرد ، میزان درآمد ماهانه ی او، و سایر مال و اموال او نظر دارد و پس از برسی آن‌ها در صورت منطبق بودن شرایط مالی با قانون برای دریافت حکم اعسار ، این حکم صادر می شود.

مدارک لازم جهت ارائه دادخواست اعسار از مهریه

برای تقسیط یا قسط‌بندی شدن مهریه، مرد در ابتدا باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند و دادخواست خود را تقدیم کند. برای تقدیم دادخواست اعسار از پرداخت مهریه، باید کلیه ی مدارکی که نشان‌دهنده ناتوانی مالی مرد است ارائه شود.این مدارک عبارتند از:

۱_ استشهادیه (شهادت کتبی دو نفر)

۲_ دادنامه محکومیت بر پرداخت مهریه

۳_ کارت ملی

۴_ صورت کلیه اموال منقول و غیرمنقول و میزان وجوه نقد در حساب‌های بانکی که هنگام ثبت دادخواست اعسار این موارد الزامی نیست و بدون ارائه این مدارک دادخواست قابل ثبت است .

نکات مهم قسط بندی مهریه در طلاق توافقی

۱) اگر پرداخت تعدادی از  اقساط مهریه به بعد از طلاق موکول شده باشد، ازدواج مجدد زوجه مانع استحقاق دریافت مهریه قبلی او نیست.

۲) در مهریه ۱۱۰ عدد سکه یا معادل ریالی آن، ضمانت اجرای جلب در صورت نپرداختن آن وجود دارد. بنابراین اگر اقساط مهریه ۱۱۰ سکه که بعد از طلاق توافقی اقساط آن پرداخت نشود زوجه می تواند اقدام قانونی کند.

۳) امکان ممنوع الخروج کردن زوج توسط زوجه بعد از طلاق توافقی در صورتی که اقساط مهریه را پرداخت نکند وجود خواهد داشت.

۴) معمولا در دادگاه، تغییر اقساط سکه توافق شده بین زوجین را در صورت ادعای زوج مبنی بر عدم توانایی پرداخت یا دادخواست تعدیل اقساط نمی پذیرند اگرچه موارد نقض آن هم دیده شده است.

۵) پس از صادر شدن رای طلاق توافقی، زن و شوهر متقاضی طلاق می توانند توافق کند که برای اقساط مهریه قبوض اقساطی توسط دفتر طلاق صادر شود.

۶)  به دلیل نپرداختن اقساط مهریه بالای ۱۱۰ سکه امکان جلب‌ همسر سابق وجود ندارد حتی اگر توافق کرده باشند. بلکه در صورت نپرداختن، زوجه می تواند اموال او را توقیف کند و یا اگر کارمند باشد یک چهارم یا یک سوم حقوق را توقیف کند.

اعتراض به قسط بندی مهریه

اعتراض به قسط بندی مهریه از جانب دو طرف می تواند صورت بگیرد. زوجه می‌تواند به درخواست و صدور حکم اعسار اعتراض کند و با ارائه ی مدارک جدید و معتبر توان‌مندی مالی مرد را اثبات کند. همچنین مرد می تواند در صورت رد شدن درخواست حکم اعسار و قسطی کردن مهریه، درخواست تجدید نظر کند. همچنین در ادامه در صورتی که نحوه قسطی کردن مهریه از نظر شما نامناسب باشد می‌توانید درخواست تجدید نظر کنید و مجددا این امر، هم از جانب زوج و هم زوجه می‌تواند مطرح شود. برای مثال اگر قسط بندی مهریه به صورتی بود که مرد برای پرداخت آن به سختی بیوفتد ، می‌تواند درخواست تجدید نظر کند. همچنین اگر زن قسطی کردن مهریه و یا مقدار اقساط را ناعادلانه ببیند می‌تواند اقدام به اعتراض کند. شما می توانید این امر را از طریق وکیل قسطی کردن مهریه انجام و اقدام به پیگیری آن کنید.

مجازات عدم پرداخت اقساط مهریه چیست؟

اگر پرداخت مهریه از سوی مرد صورت نگیرد با درخواست زن، مرد بازداشت خواهد شد. به همین دلیل است که مرد باید ماه به ماه و در تاریخی مشخص بدهی خود را پرداخت کند در غیر این صورت اگر در پرداخت بدهی تاخیری رخ دهد اجرای احکام معمولا تا ۱۰ روز حکم جلب صادر نمی‌کند؛ اما در قبال دریافت مهریه آن هم با تاخیر به میزان قیمت سکه در همان روز یک‌ بیستم از مرد جریمه می‌گیرد. بعد از گذشت ۱۰ روز نیز در صورتی که زن تقاضای جلب همسرش را مطرح کند، پرونده اجرای احکام به شعبه رسیدگی‌ کننده ارسال و با بررسی پرونده توسط قاضی و موافقت او، اجرای احکام نیز دوباره حکم جلب تازه‌ای صادر می‌کند.