اقتصادسنج؛ سود خالص شرکت‌ آرامکوی عربستان در سال ۲۰۲۱، (توجه کنید که «سود» و نه فروش) بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار بود و ارزش سهامش در بورس نیویورک، به حدود ۲۳۰۰ میلیارد دلار بالغ می شد.

طی چند هفته گذشته، گزارش مالی سال ۲۰۲۲ شرکت آرامکو منتشر شد که حکایت از افزایش درآمد به ۳۲۶ میلیارد دلار و رشد چشمگیر «سود خالص» آن به رقم ۱۶۱ میلیارد دلار داشت، یعنی حدود ۱۳.۵میلیارد دلار سود در ماه!

توجه کنید که فقط «سود» همین یک شرکت سعودی طی سال ۲۰۲۱ اندکی کمتر از نصف تولید ناخالص داخلی GDP کشور عزیز ما و در سال ۲۰۲۲ حدود ۶۰ درصد آن بود. (تولید ناخالص داخلی GDP ایران در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بالغ بر ۲۵۰ میلیارد دلار و ۲۷۰ میلیارد دلار بوده است).

سری به عراق نیز بزنیم. طبق گزارش‌های منتشر شده، درآمد نفتی عراق که در سال ۲۰۲۱ حدود ۷۵ میلیارد دلار بود. در سال ۲۰۲۲ از مرز ۱۱۵ میلیارد دلار عبور کرده یعنی به‌طور متوسط ماهانه ۹.۵ میلیارد دلار که بالاترین درآمد نفتی چهار سال اخیر این کشور محسوب می‌شود.

رقم دقیق درآمد صادرات نفت کشورمان درسال۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ از زبان مسوولان مرتبط مشحص نیست. منابع رسمی خارجی به رقم حدود ۳۸.۷میلیارد دلار برای سال ۲۰۲۱ و پیش بینی رقم ۵۸ میلیارد دلار برای سال ۲۰۲۲ اشاره دارند. یعنی درآمد ماهیانه۴.۸ میلیارد دلار! برابر با تقریباً نصف فروش نفت عراق یا حدود ثلث سود خالص شرکت آرامکو!!

در باب ضرورت سرمایه‌گذاری در صنعت نفت حسب اظهار وزیر محترم نفت و نیز مدیرعامل محترم شرکت ملی نفت ایران، نیاز به ۱۶۰ میلیارد دلار (شامل ۸۹ میلیارد دلار در بخش نفت و ۷۱ میلیارد دلار دربخش گاز) است.

کشورهای دیگر منطقه مانند، قطر، امارات، عراق و عربستان سعودی برنامه‌های بلندپروازانه‌ای را در حوزه‌های گوناگون و به ویژه در بخش انرژی در دست اجرا دارند. مثلاً قطر مصمم به اجرای برنامه افزایش تولید و صادرات ال ان جی LNG از ۷۷ به ۱۲۶ میلیون تن در سال تا ۲۰۲۷ است. یا امارات تصمیم به سرمایه‌گذاری ۳۳ میلیارد دلاری در حوزه انرژی‌های پاک و همچنین توسعه گردشگری دارد، عراق برنامه افزایش ظرفیت تولید و صادرات نفت و درعین حال توسعه بنادر خود (از جمله بندر الفاو به ظرفیت ۷.۵ میلیون تی‌ای یو کانتینر در سال) را دارد اجرا می‌کند و در نظر دارد تا سال ۲۰۴۰ بیش از ۲۳۰ میلیارد دلار برای مقابله با بحران خشکسالی سرمایه‌گذاری نماید.

سعودی‌ها تولید نفت خود را به ۱۱ میلیون بشکه نفت در روز رسانده‌اند و هنوز اشتهای افزایش را در سر می‌پرورانند. به‌علاوه مگا پروژه‌هایی مانند احداث ابرشهر هوشمند نئوم NEOM Smart Giga City با ظرفیت اسکان ۹ میلیون نفر موسوم به The Line در منطقه تبوک و در امتداد ساحل دریای سرخ به‌طول ۱۷۰ کیلومتر با سرمایه‌گذاری حدود ۱۰۰۰ میلیارد دلاری را آغاز کرده‌اند. به‌علاوه عربستان، استقرار سوپرکامپیوتر جدیدی (قوار-۱) را در دستور کار توسعه خود قرار داده است.

منابع لازم برای سرمایه‌گذاری در این برنامه‌ها را از کجا تأمین می‌کنند؟ آیا دولت‌های کشورهای یادشده به تنهایی قادر به تجهیز منابع مالی کلان هستند؟ پاسخ روشن و قاطع به این سوال،«نه» است. پس چگونه می‌توانند این ابر پروژه‌ها را به ثمر برسانند؟ دولت‌ها می‌توانند با استراتژی جلب اعتماد و تصمیمات درست، زمینه سرمایه‌گذاری را فراهم نمایند.

مدل مورد عمل کشورهای موفق، یک فصل مشترک دارد و آن عبارت از این‌ است که سهم عمده منابع را از بازارهای مالی و سرمایه بین‌المللی تجهیز می کنند. بازارهای مالی مهمی مانند: نیویورک، توکیو، سنگاپور، شانگهای، لندن و هنگ‌کنگ بستر لازم برای طراحی مدل مناسب فاینانس و جذب منابع است.

سافت بانک Soft Bank ژاپن یک نمونه برجسته است که به تنهایی بخش قابل‌توجهی از ابر پروژه نئوم عربستان (حدود ۱۰۰ میلیارد دلار) را تأمین می کند یا شرط قطری‌ها برای شرکت‌های بین‌المللی برنده قراردادهای توسعه میدان‌های گاز و ایجاد زیرساخت‌های صادرات LNG، فاینانس پروژه‌های مزبور توسط شرکت‌های برنده می‌باشد. البته صندوق‌های ثروت ملی موسوم به SWF و PIF (شبیه صندوق توسعه ملی در ایران)، در تحقق این نوع برنامه‌ها مشارکت داشته و با روش‌های اهرم مالی، به تجهیز منابع ارزی کمک می‌کنند. سرمایه‌گذاری‌های مشترک با بخش خصوصی داخلی و خارجی نیز از جمله روش‌های دیگر تأمین مالی پروژه‌ها است.