اقتصادسنج | جواد اوجی، وزیر نفت، اواخر اسفند سال 1401 با اشاره به دستیابی دولت سیزدهم به صادرات روزانه یک میلیون و 500 هزار بشکه نفت گفت: درآمد حاصل از فروش نفت ایران نسبت به سال گذشته در 11 ماه (از ابتدای سال 1401 تا پایان بهمن ماه) ۱۴ میلیارد دلار محاسبه می‌شود که به صورت کامل وصول شده است.

گذشته از آنکه ارزش و وزن صادراتی مورد ادعای وزیر نفت صحیح است یا خیر؟ با اعمال یک ضرب و تقسیم ساده بین این اعداد و تعداد روزهای ۱۱ ماه (با احتساب روزهای تعطیل) می‌توان دریافت در روزهایی که نفت در محدوده ۸۰ تا ۱۰۰ دلار معامله می‌شد، دولت ایران به‌طور میانگین نفت کشور را با نرخ ۵۷ دلار به حراج گذاشته بود.

همچنین در حالی مسئولان دولت از وصول کامل درآمدهای نفتی صحبت به میان می‌آورند که بازار ارز کشور به‌ویژه در روزهای پایانی سال گذشته با تنش‌های فراوانی مواجه شد و کانال ۶۰ هزار تومان را هم به خود دید. اما آیا اگر ۱۴ میلیارد دلار منبع کافی برای مدیریت بازار، حداقل در آخرین ماه سال گذشته نبود؟
البته آنطور که از اظهارات تیم اقتصادی دولت مشخص است، آن‌ها نرخ دلار را همان ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان می‌دانند و اعتقادی به نرخ خرید و فروش بازار آزاد ندارند.

درآمدهای نفتی وصول شده‌اند؟

مهدی پازوکی، کارشناس مسائل اقتصادی، درباره وصول درآمدهای نفتی و تاثیر آن بر نوسانات بازار ارز در کشور به تجارت‌نیوز گفت: یکی از دلایل افزایش قیمت دلار محدودیت واردات ارز از طریق کانال‌های غیربانکی است. بنابراین وقتی سخت‌گیری‌ها علیه کالاهای صادراتی کشور نظیر نفت تشدید شود قاعدتا ارزآوری غیررسمی محدودتر و دلار گران‌تر می‌شود. با این اوصاف به نظر می‌رسد یا درآمدها وصول نشده یا پرداخت آن به صورت دلاری نبوده است.

در بازه زمانی 11 ماهه که نفت ایران با قیمت 57 دلار به فروش می‌رسید بیشترین نرخ فروش برای نفت برنت تحت تاثیر بهبود تقاضا در آسیا به 103 دلار رسید. همچنین شاخص کمترین نرخ برای این محصول تحت تاثیر ورشکستگی‌ بانک‌های آمریکایی ۷۰ دلار در هر بشکه معامله می‌شد.

در هفته‌های اخیر قیت نفت برنت در بازار جهانی در محدوده 80 تا ۸۵ نوسان داشت. بر همین اساس بلومبرگ به تازگی گزارشی منتشر کرد که با استناد به داده‌های شرکت‌های کشتی‌رانی نرخ فروش نفت ایران برای ماه آینده به چین را 12 دلار کمتراز نفت شاخص برنت اعلام کرده است.

این در حالی است که روسیه برای نفت شاخص اورال خود که بسیار شبیه به نوع نفت تولیدی ایران است، بیشتر از ۱۰ دلار تخفیف نمی‌دهد.

اگر گزارش بلومبرگ را مبنا قرار دهیم، وضعیت تا حدودی بهتر می‌شود و نفت ایران با نرخ 70 دلار به دست مشتریان می‌رسد. رقمی که مشابه شاخص کمترین نرخ برای طلای سیاه در سال 1401 به حساب می‌آید.

البته این اولین باری نیست که ایران برای عرضه نفت خود به چین و هند تخفیف‌های چشم‌گیری می‌دهد. در گذشته نیز انستیو خاورمیانه که در حوزه‌های انرژی، امنیت، دفاع و بانکداری فعالیت می‌کند از صادرات نفت ایران به چین با ۳۰ درصد تخفیف حکایت کرد.

حال با توجه به ادعای دولت مبنی بر صادرات روزانه یک میلیون و 400 هزار بشکه نفت پیش‌بینی می‌شود ایران در ماه آینده با احتساب هشت روز تعطیلی و قیمت 70 دلاری بیش از دو میلیارد دلار درآمد داشته باشد.

در واقع ایران با فروش نفت خود ماهانه زیان یا به عبارت بهتر عدم‌النفع بیش از ۳۰۰ میلیون دلاری را متحمل می‌شود.

البته اگر بخواهیم به آمار وزیر نفت و قیمت ۵۷ دلاری استناد کنیم، چنین زیانی به بیش از یک میلیارد دلار می‌رسد.

شاید تمام این زیان‌ها که به مردم و اقتصاد کشور تحمیل می‌شود، ریشه در تعلل دولت برای احیای روابط بین‌الملل داشته باشد.

متحمل شدن چنین زیانی برای ایران در حالی رقم خورده است که اگر برجام به اجرا در می‌آمد نه‌تنها رقم فروش هر بشکه نفت افزایش پیدا می‌کرد، بلکه وصول درآمدهای نفتی به سادگی رقم می‌خورد.

عربستانی که اخیراً ایران با ایران وارد فاز جدید روابط دوستانه شده، از قبل بهبود روابط بین‌المللی خود بیشترین سود را از منابع نفت می‌برد.

به گزارش اویل پرایس درآمد حاصل از صادرات نفت عربستان سعودی در سال 2022 بالغ بر 326 میلیارد دلار برآورد شده است. رقمی که بیشترین حجم فروش نفت این کشور در دوره ولیعهد محمد بن سلمان به حساب می‌آید.

این در حالی است که درآمد تقریبی ایران در همین بازه زمانی  تنها 14 میلیارد دلار بشکه بوده است. مابه‌التفاوت درآمد حال از نفت دو کشور 23 برابر برآورد می‌شود. اما آیا ایران هم می‌تواند به چنین درآمدهایی دست یابد؟