افزایش چندباره نرخ بهره آمریکا در کنار عواملی مثل کاهش درآمد ارزی از صادرات غیرنفتی و گردشگری باعث افت ۴۰ درصدی ارزش پوند مصر، پوند لبنان و لیر ترکیه در سال ۲۰۲۲ شده است.
اقتصادسنج؛ افزایش چندباره نرخ بهره آمریکا در کنار عواملی مثل کاهش درآمد ارزی از صادرات غیرنفتی و گردشگری باعث افت ۴۰ درصدی ارزش پوند مصر، پوند لبنان و لیر ترکیه در سال ۲۰۲۲ شده است.
بسیاری از پول‌های ملی خاورمیانه تحت تاثیر تحولات داخلی و بین‌المللی در سال ۲۰۲۲ با فشار کم سابقه‌ای مواجه شدند. افزایش چند باره نرخ بهره در آمریکا که باعث رشد ارزش دلار به بالاترین رقم طی دو دهه گذشته در بازارهای جهانی شد فشار تورمی زیادی را به پول‌های ملی در دنیا و به ویژه خاورمیانه وارد آورد که تا حد زیادی به واردات انواع کالاها وابسته هستند.
کشورهای نفتی عربی در منطقه که از درآمد سرشار نفتی و جمعیت کم برخوردار هستند با عرضه دلارهای نفتی در بازار توانستند مانع ریزش ارزش پول ملی خود در این سال شوند اما در دیگر کشورها شاهد تورم فزاینده و افت قابل توجه ارزش پول ملی بوده‌ایم. به طوری که ارزش پوند مصر، پوند لبنان و لیر ترکیه در این سال بیش از ۴۰ درصد کاهش یافت. دینار عراق و شیکل رژیم صهیونیستی نیز در این سال نوسان زیادی داشته‌اند.
کاهش درآمد ارزی ناشی از صادرات کالاهای غیرنفتی، کاهش گردشگری، افت درآمد نیروی کار اعزام شده به خارج در اثر رکود فعالیت‌های اقتصادی و همچنین کاهش جریان ورود سرمایه‌های خارجی از دیگر عوامل تضعیف پول‌های ملی در خاورمیانه طی سال ۲۰۲۲ بوده است.
پوند مصر؛ ضعف بیشتر در راه است
پوند مصر تحت تاثیر مجموعه‌ای از شرایط اقتصاد کلان و ژئوپلتیک به روند نزولی خود در برابر دلار ادامه داده و در حالی که قاهره در تلاش است شروط صندوق بین‌المللی پول برای دریافت وام‌های جدید را برآورده کند انتظار می‌رود افت ارزش پوند ادامه یابد.
ارزش پوند مصر در ۴ ژانویه امسال ۸ درصد کاهش یافت که بیشترین افت یک روزه ارزش این پول در برابر دلار آمریکا بوده است. هر دلار آمریکا در این روز به ۲۶.۵ پوند رسید. بانک‌های مصری در واکنش به این سقوط نرخ بهره برای پس‌اندازهای یک ساله را به ۲۵ درصد افزایش دادند.
پول ملی مصر طی سال ۲۰۲۲ در مجموع ۴۰ درصد از ارزش خود را از دست داده و یکی از بیشترین افت ارزش‌ها را در میان پول‌های ملی کشورهای درحال توسعه در این سال داشته است.
کارشناسان انتظار دارند پول ملی مصر ۵ درصد دیگر از ارزش خود را از دست بدهد و به ۲۸ پوند در برابر هر دلار برسد.
دولت مصر امیدوار است با جذب ۱۰ میلیارد دلار کمک مستقیم خارجی از سوی صندوق بین‌المللی پول و منابع دیگر مثل سرمایه‌های ورودی از کشورهای حاشیه خلیج فارس به تقویت پوند کمک کند.
پوند لبنان؛ رکوردشکنی‌های نگران کننده
کشور لبنان با رکوردهای پی در پی در کاهش ارزش پول ملی خود در سال ۲۰۲۲ مواجه شده است به طوری که ارزش هر دلار آمریکا به رکورد ۳۸ هزار پوند رسیده است.
بحران اقتصادی افراد بسیاری را در این کشور به کام فقر کشیده و باعث کمبود کالاهای ضروری مثل آب سالم، برق و دارو شده است.
بر اساس آمار رسمی، نرخ تورم در لبنان طی ۱۱ ماهه ۲۰۲۲ به ۱۸۹.۴ درصد رسیده است. موسسه فیچ انتظار دارد لبنان پس از سودان دومین نرخ تورم بالا را در جهان طی سال ۲۰۲۲ داشته باشد.
بانک جهانی بحران اقتصادی کنونی در لبنان را وخیم‌ترین بحران اقتصادی در تاریخ مدرن این کشور دانسته است. دولت لبنان تاکنون نتوانسته است اصلاحات ساختاری و مالی مورد نظر صندوق بین‌المللی پول برای دریافت کمک ۳ میلیارد دلاری از سوی این نهاد را انجام دهد.
ارزش پول ملی لبنان در سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته است. اقتصاد لبنان پس از آن فرو ریخت که در مارس ۲۰۲۰ اعلام کرد از عهده بازپرداخت ۳۱ میلیارد دلار اوراق قرضه یورو برنمی‌آید. ارزش پوند در آن زمان در بازار سیاه ۹۰ درصد سقوط کرد.
دینار عراق؛ تحریم‌ها ضربه می‌زند
ارزش دینار عراق در پی اقدامات تحریمی آمریکا علیه این کشور و قرار دادن چندین بانک عراقی در لیست سیاه خود کاهش یافته است. این تحریم‌ها باعث کمبود اسکناس دلار در بازار عراق شده است.
هر دلار آمریکا در برابر ۱۵۸۰ دینار در خیابان‌های عراق معامله می‌شود. نرخ رسمی دلار در این کشور ۱۴۷۰ دینار است.
بانک مرکزی عراق برای اطمینان خاطر فعالان اقتصادی در این کشور تاکید کرده است کلیه نیازهای این کشور در تجارت خارجی را با قیمت رسمی ارز تامین می‌کند.
این بانک اقداماتی را برای ثبات بخشیدن به پول ملی عراق به کار بسته است که از آن جمله کاهش نرخ ارز برای سفرهای خارجی و عرضه دلار با نرخ رسمی در بازار است.
ارزش دینار طی سال‌های اخیر نوسان چندانی نداشته و طی یک سال گذشته حدود ۸ درصد کاهش داشته است اما طی هفته‌های اخیر فشار زیادی را تحمل کرده و شاهد فاصله گرفتن نرخ بازار آزاد از نرخ رسمی ارز بوده‌ایم.
شیکل رژیم صهیونیستی؛ نگرانی از تورم
ارزش شیکل رژیم صهیونیستی در سال گذشته میلادی بیش از ۱۲ درصد کاهش یافته و با توجه به رشد ۵.۳ درصدی تورم در این رژیم در ماه نوامبر انتظار نمی‌روند روند نزولی ارزش شیکل به‌زودی متوقف شود. نرخ تورم در این رژیم به بالاترین رقم طی ۱۵ سال گذشته رسیده است.
تورم قدرت خرید مصرف‌کننده‌ها را کاهش می‌دهد و باعث افت ارزش شیکل می‌شود. رئیس بانک مرکزی این رژیم اذعان کرده است که شیکل بسیار نوسانی شده و به ویژه در سه ماهه چهارم ۲۰۲۲ بی ثباتی زیادی داشته است. وی گفت برای افزایش ارزش شیکل نرخ بهره را افزایش خواهد داد. هر دلار آمریکا هم اکنون در برابر ۳.۵۲ شیکل معامله می‌شود.
لیر ترکیه؛ افت ۴۰ درصدی در سال ۲۰۲۲
ارزش لیر ترکیه در برابر دلار طی سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۰ درصد کاهش یافته است. این در حالی است که لیر ترکیه در سال ۲۰۲۱ نیز ۷۷ درصد از ارزش خود را از دست داده بود. بدین ترتیب طی دو سال ارزش پول ملی ترکیه به کمتر از نصف رسیده است.
هر دلار آمریکا هم اکنون در برابر ۱۸.۵۵ لیر معامله می‌شود. دولت قصد دارد با سیاست‌هایی ازجمله دلارزادیی از اقتصاد ترکیه و ترویج استفاده از لیره به تقویت این پول کمک کند.
بانک مرکزی ترکیه گفته است قصد دارد سهم لیر از سپرده‌های کل نظام بانکی این کشور را طی شش ماه آینده به ۶۰ درصد برساند.
اما تورم فزاینده مانعی در راه مهار کاهش ارزش لیر در ترکیه است. نرخ تورم در این کشور در سال ۲۰۲۲ به ۶۴.۳ درصد رسید که بالاترین نرخ تورم در این کشور طی ۷۵ سال گذشته است.
