یکی از دلایل انجام طلاق صوری معاف شدن فرزند پسر از خدمت سربازی است.
اقتصادسنج | با نگاهی به آمار‌های منتشر شده توسط سازمان ثبت احوال می‌بینیم که در فصل بهار نزدیک به ۸۰ هزار مورد ازدواج و حدود ۳۸ هزار طلاق در کشور ثبت شده است.
بر اساس همین آمار، اتفاق کم‌سابقه‌ای در ایران رخ داده و در ١٢ استان کشور به ازای هر دو ازدواج حداقل یک طلاق ثبت شده یعنی معادل ۵۰ درصد ازداج‌ها منجر به طلاق شده است.
البته این آمار در استان یزد بهتر است به گونه‌ای که به گفته مدیرکل ثبت احوال استان یزد، به ازای پنج هزار و ۹۶۶ واقعه ازدواج در سال گذشته، دو هزار و ۲۳۲ واقعه طلاق به ثبت رسیده و بر این اساس میزان عمومی ازدواج در این سال به ازای هر هزار نفر پنج واقعه و میزان عمومی طلاق دو واقعه به ازای هر هزار نفر بوده است.
محمد علی مکرمی با اشاره به اینکه میانگین سن ازدواج در خانم‌های یزدی ۲۴ سال و آقایان ۲۹ سال است، افزود: میانگین سن ازدواج در خانم‌ها هم میانگین سن ازدواج ۲۴ و نیم است که نسبت به سال ۱۴۰۰ به میزان سه سال و در آقایان نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن ۲ و چهار دهم درصد افزایش داشته است.
وی با بیان اینکه میانگین سن طلاق در آقایان تقریبا ۳۸ سال و در میان خانم‌ها ۳۳ سال است، ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ در هر شبانه روز ۶.۱ مورد طلاق و در هر سه ساعت یک مورد طلاق در استان به ثبت رسیده است.
به اعتقاد برخی کارشناسان، بخشی از دلایل رشد آمار‌های طلاق، گسترش طلاق‌های صوری است که عمدتا به دلیل نامناسب شدن وضعیت اقتصادی مردم، گرانی هزینه زندگی و دشواری‌های معیشتی صورت می‌گیرد، اما افرادی که مرتکب این اقدام شده‌اند و آن را در جهت حمایت از خانواده خود ارزیابی می‌کنند نمی‌دانند این عمل می‌تواند زنگ خطری جدی برای بنیان خانواده و در برخی مواقع ادامه مجدد زندگی خانوادگی آن‌ها محسوب می‌شود.
طلاق صوری نوع از طلاق است که با توافق زوجین و با هدف غیر از جدایی انجام می‌شود. در این روش از طلاق زن و مرد برای رسیدن به هدفی مانند دریافت حقوق مستمری پدر دختر یا معافیت فرزندشان از خدمات سربازی برای طلاق اقدام می‌کنند؛ اما با وجود جدایی همچنان با هم در ارتباط هستند و زوجیت خودشان را ادامه می‌دهند.
برخی از انواع رایج این نوع طلاق در ایران عبارتند از:
معافیت از سربازی فرزندان
والدین برای معافیت فرزندشان از هم جدا شده‌اند و پس از معافیت او برای ازدواج مجدد اقدام کرده‌اند، یا اینکه با جاری کردن صیغه ۹۹ ساله مجدداً به هم محرم شده‌اند.
این نوع طلاق را افرادی که در سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا خدمت کرده و فعالیت دارند بخوبی مشاهده کرده و عمدتا با آن درگیر هستند.
طبق قانون، اگر اثبات شود که طلاق صوری والدین، برای معافیت فرزند پسر از خدمت سربازی انجام گرفته، آن شخص به خدمت سربازی فرستاده می‌شود و کارت معافیت وی باطل می‌گردد.
همچنین در مورد معافیت فرزندان، علاوه بر ارائه سند طلاق، باید مدت ۳۰ ماه از ثبت طلاق در محضر گذشته باشد تا کارت معافیت دائم صادر شود و در طول این مدت، معافیت مشمولان، بصورت موقتی است و اگر اثبات شود طلاق صوری بوده، کارت معافیت ایشان باطل و به خدمت سربازی معرفی خواهند شد.
طلاق صوری جهت استفاده از مزایای مستمری (معروف به طلاق تامین اجتماعی)
طبق قانون، در صورتی که پدر فوت کند و دخترش مجرد باشد و شغل نداشته یا دختر جدا شده باشد و نتوانسته باشد مشغول به کار شود، فردی که پدرش فوت شده می‌تواند همچنان حقوق مستمری او را دریافت کند.
در واقع طبق ماده ۸۳ قانون تامین اجتماعی، دختران بازمانده از متوفی تحت پوشش تامین اجتماعی، تا زمانی که همسر و شغلی نداشته باشند، می‌توانند مستمری والد بیمه شده را دریافت کنند، اما در صورت ازدواج رسمی (غیر از عقد موقت) از فهرست مستمری‌بگیران مرتبط با بیمه شده متوفی حذف خواهند شد.
در صورتی که زوجین با هدف دریافت مستمری پدر دختر از هم جدا شده باشند و پس از طلاق مرد به همسرش رجوع کند، لازم است که زوج رجوع از طلاق را ثبت کند، در غیر این صورت بنا بر قانون با تخلف او برخورد خواهد شد.
سازمان‌های حمایتی و بیمه گر همچون تأمین اجتماعی هر ساله با این نوع طلاق و تبعات آن درگیر هستند و هر ساله تعداد زیادی از آن را کشف می‌کنند.
دریافت وام‌های ازدواج
دریافت وام ازدواج، زوج‌هایی را که چند سالی از عقد آن‌ها گذشته به برخی از محضرخانه‌ها سوق می‌دهد و فرآیند انجام این کار هم به این صورت است که زوج‌ها با مراجعه به این محضرخانه‌ها، طلاق صوری می‌گیرند و بعد از ثبت طلاق دوباره محضرخانه عقد رسمی را برای آن‌ها خوانده و تاریخ عقد جدید به بانک اعلام می‌شود و متقاضی می‌تواند وام خود را از بانک دریافت کند.
در واقع این زوج‌ها با کنار هم گذاشتن هزینه‌ها طلاق صوری و ازدواج مجدد و از سوی دیگر مبلغ وام ازدواج، برای این اتفاق نامبارک که هم به افزایش آمار‌های طلاق اضافه می‌کند کمک کرده و هم یک کار غیرقانونی را خودشان و دفتر ازدواج و طلاق انجام می‌دهند.
سفر خارج و مهاجرت بویژه برای زنان
گاهی مشکلات درون خانواده و فشار آن‌ها به زوج‌ها، بستری را فراهم می‌آورد تا افراد به صورت ظاهری و صوری از هم طلاق بگیرند و سپس با مهاجرت به کشور‌های خارجی یا شهر‌های دیگر، در آنجا دوباره با هم به صورت غیرقانونی زندگی کنند.
در واقع در این بخش، یکی از دلایل طلاق صوری بحث مهاجرت به شمار می‌رود و افراد برای اینکه از کشور خارج شوند با یک شخص خارجی به صورت صوری ازدواج می‌کنند.
برای نمونه برخی از کشور‌ها به نامزد فردی که پاسپورت و اقامت آن کشور را دارد و ۲ تابعیتی هستند، ویزا می‌دهند، اما برای افرادی که ازدواج کرده‌اند، قانون‌های سختی دارند.
به طور کلی برپایه مطالعات انجام شده، مهم‌ترین و اصلی‌ترین دلیل برای بحث طلاق صوری در این قسمت، دور زدن قوانین رسمی و گاهی آداب و رسوم است.
برای استفاده از طرح‌های حمایتی نهاد‌هایی مانند کمیته امداد و سازمان بهزیستی به عنوان سرپرست خانواده و یا بانوان بی سرپرست جامعه مشمول دریافت خدمات حمایتی کمیته امداد خانواده‌هایی با سرپرست زن هستند و هفت گروه را شامل می‌شوند که فوت شوهر، خانواده‌هایی که متارکه کرده یا مفقود و متواری باشند، خانواده مطلقه نیازمند، خانواده‌هایی که همسر در زندان بوده یا مطابق حکم محاکم قضایی فاقد صلاحیت باشد، خانواده‌های همسر سرباز بی‌بضاعت و دختران مجرد خودسرپرست از آن جمله است.
یک سردفتر ازدواج و طلاق در یزد گفت: موارد مراجعه برای گرفتن طلاق صوری به دلایلی همچون کفالت جهت معافیت سربازی، دریافت حقوق والدین توسط خانم‌ها و دریافت سرپرستی خانواده جهت استفاده از تسهیلات کمیته امداد و بهزیستی زیاد است.
وی افزود: سال‌ها قبل خانمی که پدرش از کارمندان وزارت نفت بود برای طلاق صوری مراجعه کرد و بعد از چند سال، علاوه بر دریافت حقوق بالای پدر، همچنان با همسرش در یک خانه زندگی می‌کند.
در این شرایط، عده‌ای به دنبال برجسته کردن موضوع طلاق بویژه طلاق سلبریتی‌ها هستند تا به این وسیله، دنبال‌کنندگان و تعداد بازدیدکنندگان صفحه‌شان بالا برود و در نهایت با افزایش تبلیغات بیشتر به سود و درآمد بیشتر برسند؛ بنابراین با توصیفاتی که درباره طلاق‌های صوری گفته شد، داستان طلاقی که در صفحات مجازی مطرح می‌شود متفاوت‌تر از چهره واقعی طلاق است و باید در این خصوص شفاف سازی لازم صورت گیرد.
اما نکته پایانی و مهم برخی از عواقب قانونی و احکام طلاق صوری است که مرتکبین این جرم باید به آن توجه داشته باشند.
برای طلاق صوری حکم ثابت و مشخصی در قانون ارائه نشده، اما طبق ماده ۲۱۸ قانون مدنی، انجام هرگونه معامله‌ای برای فرار از دین که به صورت صوری انجام شده باشد باطل است.
همچنین ماده ۱۱۳۶ قانون مدنی، طلاق دهنده باید عادل، بالغ و مختار باشد؛ بنابراین انجام طلاق صوری برای برخورداری از برخی از منافع باعث عدم تأیید آن می‌شود.
در واقع در صورتی که طلاق صوری بین زوجین انجام شده باشد، به لحاظ قانونی طلاق باطل است و پذیرفته نخواهد بود؛ بنابراین استناد زوجین به آن طبق قانون امکان‌پذیر نیست.
