براساس قانون تامین اجتماعی، مستمری بازماندگان یکی از خدمات و حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی است که در صورت فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر، به بازماندگان واجد شرایط وی، پرداخت خواهد شد که در این راستا، بازماندگان، تحت شرایطی می‌توانند مستمری دریافت کنند.
اقتصادسنج| براساس قانون تامین اجتماعی، مستمری بازماندگان یکی از خدمات و حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی است که در صورت فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر، به بازماندگان واجد شرایط وی، پرداخت خواهد شد که در این راستا، بازماندگان، تحت شرایطی می‌توانند مستمری دریافت کنند.
حسب بند «و» ماده «۳» قانون تامین اجتماعی، مستمری بازماندگان یکی از خدمات و حمایت‌های سازمان تامین اجتماعی است که در صورت فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر، به بازماندگان واجد شرایط وی، پرداخت خواهد شد که در این راستا، بازماندگان در یکی از حالات زیر استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را خواهند داشت:
ـ در صورت فوت بیمه‌شده بازنشسته (بند ۱ ماده ۸۰ قانون)
ـ در صورت فوت بیمه‌شده از کارافتاده کلی مستمری بگیر (بند ۲ ماده ۸۰ قانون)
ـ در صورت فوت بیمه‌شده‌ای که در ۱۰ سال آخر حیات خود حداقل حق‌بیمه یکسال کار، مشروط بر اینکه ظرف آخرین سال حیات حق‌بیمه ۹۰ روز کار را پرداخت کرده باشد. (اصلاحیه بند ۳ ماده ۸۰ قانون )
ـ چنانچه بیمه‌شده فاقد شرایط مقرر در این بند باشد ولی حداقل ۲۰ سال سابقه پرداخت حق‌بیمه را قبل از فوت پرداخت کرده باشد. (تبصره ۲ اصلاحیه بند ۳ ماده ۸۰ قانون )
ـ در صورتی که بیمه‌شده متوفی فاقد شرایط مقرر در این بند بوده، اما دارای سابقه پرداخت حق‌بیمه بین ۱ تا ۲۰ سال باشد. (تبصره ۳ اصلاحیه بند ۳ ماده ۸۰ قانون و قانون تعیین تکلیف تامین اجتماعی اشخاصی که ۱۰ سال و کمتر حق‌بیمه پرداخت کرده‌اند)
ـ در مواردی که بیمه‌شده در اثر حادثه ناشی از کار یا بیماری‌های حرفه‌ای فوت کند. (بند ۴ ماده ۸۰ قانون)
بازماندگان واجد شرایط که استحقاق دریافت مستمری دارند
بازماندگان واجد شرایط متوفی که استحقاق دریافت مستمری را خواهند داشت عبارتند از:
- عیال دائم بیمه‌شده متوفی
- شوهر بیمه‌شده زن متوفی
- مشروط بر اینکه اولاً تحت تکفل زن بوده و ثانیاً سن او از ۶۰ سال متجاوز باشد یا طبق نظر کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تامین اجتماعی از کارافتاده بوده و در هرحال مستمری از سازمان دریافت نکند.
- فرزند ذکور متوفی؛ به موجب مفاد بند ۲ ماده ۸۱ قانون در صورتی که سن آن کمتر از ۱۸ سال تمام بوده و یا منحصراً به تحصیل اشتغال داشته یا به علت بیماری یا نقص عضو طبق گواهی کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی قادر به کار شناخته نشود، استحقاق دریافت مستمری بازماندگان را داشته لیکن به استناد مفاد بند ۳ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده از تاریخ (لازم الاجرا شدن قانون حمایت خانواده) حداکثر سن فرزند ذکور تا ۲۰ سالگی (حداکثر ۱۹ سال تمام) تغییر و پس از آن منحصراٌ در صورت اشتغال به تحصیل در مقاطع دانشگاهی تعیین شده یا اینکه معلول از کار افتاده نیازمند شناخته شود.
- فرزند اناث متوفی در صورتی که فاقد شغل و شوهر باشد
در اجرای قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست مصوب مهرماه سال ۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی و آئین‌نامه اجرایی هیات وزیران مصوب تیرماه سال ۱۳۹۴، فرزندخوانده در حکم فرزند حقیقی بوده و از کلیه حقوق و مزایای قانونی بهره‌مند خواهد شد.
- پدر و مادر متوفی
در صورتی که اولاً تحت تکفل او بوده ثانیاً سن پدر از ۶۰ سال و سن مادر از ۵۵ سال تجاوز کرده باشد یا آنکه به تشخیص کمیسیون پزشکی موضوع ماده ۹۱ قانون تأمین اجتماعی از کار افتاده باشند و در هر حال مستمری از سازمان دریافت نکنند. لازم به ذکر است در صورت فوت مادر و پدر که هر دو بیمه‌پرداز سازمان بوده‌اند، فرزندان آنان می‌توانند با رعایت سایر شرایط از هر دو مستمری تواماً استفاده کنند.
نحوه محاسبه میزان مستمری بازماندگان
میزان مستمری بازماندگان عبارت است از ۱/۳۰ (یک سی‌ام) مزد یا حقوق متوسط بیمه‌شده ضرب در سنوات پرداخت حق‌بیمه، مشروط بر این که این مبلغ از ۵۰ درصد مزد یا حقوق متوسط ماهانه او کمتر و از صد در صد آن بیشتر نباشد. منظور از مزد یا حقوق متوسط، جمع کل مزد یا حقوق بیمه‌شده که به ماخذ آن حق‌بیمه دریافت شده، ظرف ۷۲۰ روز قبل از فوت تقسیم بر روزهای کاری ضربدرعدد ۳۰ است.
حمایت‌های قانونی سازمان تامین اجتماعی برای بازماندگان تنها منحصر به مستمری ماهیانه نیست؛ برخورداری از خدمات بهداشتی و درمانی، دریافت بن (کالابرگ)، کمک هزینه مسکن، کمک هزینه همسران متکفل فرزند، کمک هزینه اولاد و عیدی از دیگر خدماتی است که به بازماندگان بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران متوفی ارائه می‌شود.
نحوه سهمیه‌بندی مستمری بازماندگان
سهم همسر متوفی معادل ۵۰ سهم کل مستمری استحقاقی است و چنانچه بیمه‌شده مرد دارای چند همسر دائم باشد مستمری بین آنها به تساوی تقسیم خواهد شد.
سهم هر فرزند متوفی معادل ۲۵ سهم مستمری استحقاقی است و در صورتیکه فرزندان هم پدر و هم مادر خود را از دست داده باشند، سهم آنان دو برابر این میزان خواهد بود.
سهم هر یک از پدر و مادر متوفی، معادل ۲۰ سهم مستمری استحقاقی خواهد بود.
مدارک لازم برای برقراری مستمری بازماندگان
گواهی فوت بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر که از سوی سازمان ثبت احوال صادر شده باشد.
اصل و تصویر شناسنامه و کارت ملی متوفی و بازماندگان واجد شرایط
اصل و تصویر عقد نامه همسر متوفی
گواهی تحصیلی برای فرزندان پسر بالای ۱۸ سال
صورتجلسه کمیسیون پزشکی در مورد ازکارافتادگی فرزندان یا پدر و مادر و یا شوهر ( در صورت لزوم )
مدارک کفالت پدرومادر
فرم درخواست برقراری مستمری بازماندگان ( دریافت فرم )
تأئید مراتب حادثه توسط واحد اجرایی طبق ضوابط و مقررات، در صورتیکه فوت بیمه‌شده در اثر حوادث ناشی ازکار باشد.
اصل و تصویر انحصار و راثت ( ارائه این مدرک در ابتدای برقراری مستمری الزامی نیست اما باید حداکثر تا ۹ ماه پس از تاریخ فوت ارائه شود)
