تصمیم سه کشور اروپایی انتظار می‌رود که فرآیند بازگشت قطعنامه‌های تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران موسوم به مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک، با نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد آغاز شود. اروپایی‌ها یک ماه به ایران فرصت داده‌اند تا در چارچوبی دیپلماتیک برخی از خواسته‌های آنها را برآورده کند تا سه کشور اروپایی نیز برای فرصت دادن به دیپلماسی بیشتر بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل متحد را به تاخیر بیاندازند.
اقتصادسنج| با تصمیم سه کشور اروپایی انتظار می‌رود که فرآیند بازگشت قطعنامه‌های تحریم شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران موسوم به مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک، با نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد آغاز شود. اروپایی‌ها یک ماه به ایران فرصت داده‌اند تا در چارچوبی دیپلماتیک برخی از خواسته‌های آنها را برآورده کند تا سه کشور اروپایی نیز برای فرصت دادن به دیپلماسی بیشتر بازگشت قطعنامه‌های سازمان ملل متحد را به تاخیر بیاندازند.
بر اساس گزارش روز چهارشنبه رویترز سه کشور اروپایی روز پنجشنبه با نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد فرآیند اسنپ‌بک یا پس‌گشت را آغاز می‌کنند.
هر چند اروپایی‌های اعلام کرده‌اند که این فرآیند را قطعا آغاز می‌کنند، اما به صورت مشروط اعلام آمادگی کرده‌اند که بازگشت قطعنامه‌ها را به تاخیر بیاندازند.
فرآیند اسنپ‌بک یکی از مکانیسم‌های پیش‌بینی شده در برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد است که به کشورها متعاهد برجام اجازه می‌دهد با طرح شکایت از نقض اساسی برجام توسط ایران در یک فرآیند حقوقی ۶ قطعنامه تحریمی شورای امنیت را که بر اثر برجام تعلیق شده‌بود، مجددا اجرایی کنند.
طرح شکایت اروپا به شورای امنیت سازمان ملل متحد، آغاز یک دعوای حقوقی در شورای امنیت خواهد بود. از یک طرف به گفته کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزیر امور خارجه «اروپایی‌ها از لحاظ حقوقی در موقعیتی نیستند که بخواهند مکانیزم اسنپ‌بک را فعال کنند و هیچ مبنای حقوقی برای چنین اقدامی وجود ندارد» و از طرف دیگر کشورهای اروپایی بر حق خود مبنی بر استفاده از اسنپ‌بک تاکید دارند.
ارسال نامه اروپایی‌ها به شورای امنیت، به طور قطع با واکنش ایران مواجه خواهد شد. ایران ابتدا تلاش خواهد کرد که با استفاده از فرآیندهای رویه‌ای شورای امنیت، حق اروپا برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه را به چالش بکشد و با رای‌گیری رویه‌ای در جلسه شورای امنیت خواهان خارج شدن این نامه از دستور کار شود.
با این حال به نظر می‌رسد که چشم‌انداز روشنی برای خارج شدن فرآیند از دستور کار شورای امنیت وجود نداشته‌باشد و ایران رای کافی برای جلوگیری از فعال‌سازی فرآیند به دست نیاورد.
از زمان فعال شدن فرآیند در شورای امنیت تا زمان بازگشت ۶ قطعنامه پیشین (رخداد پس‌گشت) شورای امنیت ۳۰ روز برای بررسی این موضوع فرصت دارد.
در نتیجه به نظر می‌رسد که بر خلاف خواست اروپا، در طول مهلت ۳۰ روزه شورای امنیت برای بررسی مکانیسم پس‌گشت یا اسنپ‌بک، امکان تعامل ایران با آژانس افزایش پیدا نمی‌کند و ایران بر خلاف خواست اروپا نه تنها همکاری‌های خود را با آژانس بیشتر نخواهد کرد، بلکه این همکاری را کاهش خواهد داد.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ فرآیند پس‌گشت یا اسنپ‌بک یک فرآیند خودکار است و اگر پس از ۳۰ روز شورای امنیت به تصمیمی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ یا تعیین تکلیف ۶ قطعنامه پیشین نرسد، به صورت خودکار شش قطعنامه پیشین شورای امنیت مجددا برقرار خواهند شد.
روسیه و چین با هدف فرصت دادن بیشتر به دیپلماسی، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را آماده کرده‌اند که بر اساس آن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به مدت ۶ ماه تمدید شود و بازگشت قطعنامه‌های پیشین تا ماه آوریل به تاخیر بیافتد.
هنوز مشخص نیست که چنین قطعنامه‌ای تا چه اندازه شانس نجات از وتوی آمریکا، فرانسه و بریتانیا داشته‌باشد. اختلاف‌های اساسی میان روسیه و چین با غرب باعث شده‌است تا در توانایی این دو عضو دائم شورای امنیت برای قانع کردن سه عضو غربی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ تردیدهای زیادی وجود داشته‌باشد.
شروط اروپایی‌ها برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ چیست؟
از نظر اروپایی‌ها تمدید بدون قید و شرط قطعنامه ۲۲۳۱ امکان‌پذیر نیست و باید ایران گام‌های مشخصی را در مهلت ۳۰ روزه فرآیند اسنپ‌بک بردارد تا اروپایی‌ها اجازه تمدید قطعنامه را بدهند.
بر اساس آنچه از محتوای گزارش‌های منتشر شده توسط رسانه‌های غربی برداشت می‌شود، خواست اروپایی‌ها این است که ایران در طول ۳۰ روز بحث در شورای امنیت به توافقی جامع با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بازگشت بازرسان به ایران برسد.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه خبر داد که بازرسان آژانس به ایران بازگشته‌اند، اما به گفته کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه ایران این بازرسان فقط برای نظارت بر فرآیند بارگذاری سوخت نیروگاه هسته‌ای بوشهر در ایران هستند و اجازه بازرسی از هیچ تاسیسات دیگری را ندارند.
گروسی گفته‌است که آژانس فرآیند بازرسی گزینشی را قبول ندارد و ایران باید اجازه بازرسی از تمام تاسیسات هسته‌ای خود از جمله تاسیسات آسیب دیده را بدهد.
بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ فرآیند پس‌گشت یا اسنپ‌بک یک فرآیند خودکار است و اگر پس از ۳۰ روز شورای امنیت به تصمیمی برای تمدید قطعنامه ۲۲۳۱ یا تعیین تکلیف ۶ قطعنامه پیشین نرسد، به صورت خودکار شش قطعنامه پیشین شورای امنیت مجددا برقرار خواهند شد.
بر اساس قانون تعلیق همکاری‌های ایران با آژانس، که توسط مجلس شورای اسلامی و پس از جنگ ۱۲ روزه تصویب شد، مقرر شده‌است که هرگونه تصمیم برای همکاری با آژانس با مجوز موردی از سوی شورای عالی امنیت ملی صورت بگیرد.
اروپایی‌ها تاکید دارند که در طول فرآیند ۳۰ روزه بررسی مکانیسم پس‌گشت در شورای امنیت، ایران نه تنها باید اجازه بازرسی از تمام تاسیسات خود را به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بدهد، بلکه سرنوشت تمامی اورانیوم غنی‌شده ذخیره شده در ایران پیش از جنگ ۱۲ روزه را نیز مشخص کند و محل نگهداری آنها و میزان باقی مانده از این اورانیوم غنی‌شده به ویژه اورانیوم غنی‌شده سطح بالا در سطح ۶۰ درصد را روشن کند.
به همین دلیل به نظر نمی‌رسد که سه کشور اروپایی و آمریکا آمادگی داشته‌باشند که در حال حاضر به پیش‌نویس قطعنامه روسیه و چین برای تمدید بی‌قید و شرط قطعنامه ۲۲۳۱ رای بدهند و احتمالا تلاش خواهند کرد که ایران را وادار به همکاری بیشتر با آژانس کنند.
واکنش ایران چیست؟
غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه اعلام کرده‌است که در مذاکرات سه‌شنبه با سه کشور اروپایی به آنها اعلام کرده‌است که می‌توانند میان مسیر تقابلی و تعاملی یکی را انتخاب کنند. به گفته غریب‌آبادی، درخواست مکانیسم اسنپ‌بک و نامه به شورای امنیت از سوی سه کشور اروپایی انتخاب مسیر تقابلی است و ایران پاسخ به آن برنامه‌هایی در نظر گرفته‌است.
غریب‌آبادی تصریح کرد که فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک به معنای توقف در مذاکرات جاری میان ایران و آژانس برای تدوین ساز و کار جدید همکاری با بازرسان است.
در نتیجه به نظر می‌رسد که بر خلاف خواست اروپا، در طول مهلت ۳۰ روزه شورای امنیت برای بررسی مکانیسم پس‌گشت یا اسنپ‌بک، امکان تعامل ایران با آژانس افزایش پیدا نمی‌کند و ایران بر خلاف خواست اروپا نه تنها همکاری‌های خود را با آژانس بیشتر نخواهد کرد، بلکه این همکاری را کاهش خواهد داد.
آنچنان که از شرایط کنونی و شروط ایران و اروپا برای یکدیگر به نظر می‌رسد، بعید است که در طول یک ماه پیش رو توافقی میان ایران و اروپا برای تعویق مکانیسم ماشه صورت بگیرد و در فقدان آمادگی ایران برای همکاری بیشتر با بازرسان آژانس به احتمال بسیار زیاد ۶ قطعنامه پیشین شورای امنیت علیه ایران در پایان مهلت ۳۰ روزه بررسی فرآیند اسنپ‌بک یا پس‌گشت مجددا اعمال خواهند شد و امیدی به تعویق این فرآیند وجود ندارد.
خبرآنلاین/
