اقدامات صورت گرفته براي سامان‌بخشي به بازار خودرو بدون بهره‌گيري از نظرات کارشناسي و نگاه جامعه به چالش‌هاي موجود نه تنها به بهينه‌تر شدن اوضاع کمکي نکرده بلکه آشفتگي بيشتري را موجب شده است.
اقتصادسنج؛ اقدامات صورت گرفته براي سامان‌بخشي به بازار خودرو بدون بهره‌گيري از نظرات کارشناسي و نگاه جامعه به چالش‌هاي موجود نه تنها به بهينه‌تر شدن اوضاع کمکي نکرده بلکه آشفتگي بيشتري را موجب شده است.
کارشناسان معتقدند عرضه خودرو در بورس با وجود رانت‌ها و بازارسازي‌هايي که صورت مي‌گيرد موجب ايجاد بازارسياه مدرني در بستري به نام بورس شده است که نه تنها منافع مردم را شامل نمي‌شود بلکه به منتفع شدن صاحبان اين صنعت منجر مي‌شود اين درحالي است که کارشناسان بر اين باور هستند که صنعت خودرو نياز به اصلاحات ساختاري و افزايش نظارت در اين حوزه براي بهبود نسبي نياز دارد.
پشت پرده واردات و عرضه خودرو در بورس
علي علي لو رئيس سابق کميته تحقيق و تفحص مجلس شوراي اسلامي در اين خصوص گفت: ساختار مديريت صنعت خودرو اشتباه و غلط است و از اين رو تصميمات اخذ شده در زمينه‌هاي واردات، فروش خودرو از طريق بورس نيز اشتباه است و نتيجه‌اي در بر نخواهد داشت .
او افزود: فرآيند واردات خودرو به خودي خود رويکردي مطلوب تلقي مي‌شود اما مديريت صورت گرفته در اين خصوص مناسب نيست و هيچ کمکي به تعديل قيمت و در راستاي حفظ منافع مردم شکل نگرفته است، هر چند اين معايب خيلي پيش از اجرايي شدن واردات خودرو به دولت و مسئولان ذيربط هشدار داده شده بود اما هيچ توجهي به نظرکارشناسان و دلسوزان در اين خصوص نشد، چراکه برخي منافعشان ايجاب مي‌کند که روند واردات خودرو فعلا به اين شکل باشد يا برخي از افراد هم شايد به اشتباه به تاييد روندِ فعلي امور در صنعت خودرو و تصميمات اخذ شده دراين خصوص مي‌پردازند.
علي لو اضافه کرد: هر چند واردات خودرو مي‌تواند مزاياي خوبي مانند؛ از بين رفتن انحصار، تنوع انتخاب مصرف کننده، رقابتي شدن بازار خودرو و… را به دنبال داشته باشد اما با در پيش گرفتن روش و مديريت کنوني هيچ تغييري که ايجاد نمي‌شود بلکه به رانت بيشتر و خلأ و چالش‌هاي بيشتر خواهد انجاميد، تغيير در صنعت خودرو نياز به هدفمندسازي و تغيير ساختار در اين بخش نياز دارد که نياز به همت در بخش‌هاي مختلف و حذف رانت‌هاي مختلف دارد.
ورود خودرو در بورس برخلاف اهداف کلي اين فرآيند است
اين نماينده سابق مجلس درباره ورود خودرو به بورس گفت: ورود هر کالايي به بورس با هدف تعديل قيمت و توسعه عدالت اجتماعي و حذف سوداگري و کشف قيمت‌هاي جديد و رعايت مصالح جديد مصرف کننده و توليدکننده انجام مي‌شود که با نظارت و مديريت مطلوب امکان پذير است اما فقدان نظارت در اين زمينه خروجي فرآيند ورود خودرو به بورس را معکوس ساخته است به نحوي که به محض عرضه خودرويي جديد در بورس تعدادي از افراد فعال در اين صنعت با رانت يا به شکل مستقيم بلافاصله اقدام به اعلام خودروهاي کاذب در بورس مي‌کنند و در صورت مواجهه با اعتراض با اين روند مي‌گويند خودرو با عرضه علني و مستقيم در بورس و به دليل متقاضي بسيار با قيمتي بالاتر از حد انتظار به فروش رفته است، اين در حالي است که خودِ مالکان به قيمت سازي و افزايش قيمت‌ها همزمان با عرضه خودرو اقدام مي‌کنند و در حقيقت بورس تبديل به بازار سياه مدرني در اين عرصه شده است.
سياه بازان بازار خودرو چه کساني هستند؟
رئيس سابق کميته تحقيق و تفحص مجلس صنعت خودرو توضيح داد: بسياري از کارشناسان و مسئولان تا کنون بارها نسبت به اين وضعيت به مجلس و مسئولان هشدار داده‌اند، اما گويا برخي مديران دوست ندارند که بشنوند و بازارسازي‌هاي موجود در اين زمينه را مي‌بينند، اما هيچ واکنشي نشان نمي‌دهند و در بسياري از موارد خودروهايي با ارزش مثلاً 350 هزار تومان به قيمت بيشتر به عنوان مثال حدود 450 هزار تومان در بورس به فروش مي‌رسد.
علي لو بيان کرد: صنعت خودرو در اکثر عرصه‌ها مانند بورس مردم را مجبور مي‌کند تا بين دو گزينه بد و بدتر مجبور به انتخاب شود، اين مشکلي است که در اکثر دولت‌ها تا کنون وجود داشته است و بسياري اميدوار بودند که با آمدن آقاي رئيسي اين مشکل حل شود.
توقف بازار سياه خودرو در بورس کالا
اين گزارش حاکي است؛ درست قبل از انتشار اطلاعيه عرضه خودرو در بورس کالا، به يک باره قيمت خودرو در بازار آزاد افزايش مي‌يابد و عمليات رواني براي ترغيب مشتري و متقاضيان خودرو آغاز مي‌شود. اپليکيشن‌هاي فروش خودرو نيز قيمت خودروهاي مورد نظر که قرار است در بورس کالا عرضه شود را بالاتر از نرخ معقول آگهي مي‌کنند، آنگاه رسانه‌ها و سايت‌هاي خبري آگهي عرضه خودرو در بورس کالا را منتشر کرده و خريداران نيز باتوجه به قيمت‌هاي کاذب در بازار سياه فيزيکي، وسوسه مي‌شوند تا در بورس کالا براي خريد خودرو ورود کنند.
دلالي به شيوه نوين در بازار ارز و خودرو
از همين مرحله کار بازار سياه نوين عرضه خودرو در بورس کالا آغاز مي‌شود، سود را چه کساني مي‌برند؟ خودرو ساز، بورس کالا، کارگزاري بورس، دارايي و ديگر فعالان بازار خودرو. و اما چگونه؟ خودرو به‌طور مثال مبلغ تمام شده کارخانه آن 185 ميليون تومان است، با عوارض و دارايي و ديگر پرداختي آن قيمت نهايي آن 210 ميليون تومان خواهد بود که البته تحويل آن 90 روز آينده است، اما همينجاست که بازار سنتي کار خود را کرده است و متقاضيان فريب قيمت بازار آزاد را خورده و قيمت بيش از 50 درصد از قيمت کارخانه را ثبت مي‌کنند، به طوري که به اصطلاح کشف قيمت خودرو 185 ميليون تومان بر پايه 350 ميليون تومان خود را نگه ميدارد، اما همينجا داستان بازار سياه نوين تمام نمي شود، هزينه‌هاي جانبي است که براساس مبلغ کشف قيمت معامله محاسبه و توسط خريدار بايد پرداخت شود و ادامه داستان بازار سياه نوين براي خريداران ادامه خواهد داشت تا جايي که خودرو با 60 درصد قيمت بالاتر خريداري شده و اين افزايش قيمت کشف شده نيز به حساب خودروساز مي‌رود تا 90 روز ديگر که خودرو تحويل گردد.
ضرورت مقابله با بازار سياه خودرو
اما نکته جالب داستان اينجاست؛ در بوق و کرنا مي‌کنند که خريداران خودرو نسبت به بازار آزادخودرو سود کردند حال بايد چه کسي در مقابل گردنه سوداگري عرضه خودرو بايستد و با بازار سياه نوين مقابله کند تا جيب خريداران خالي نشود، سوالي است که بايد از نمايندگان مجلس در کميسيون صنايع سوال نمود و قوه قضائيه نيز به‌طور جد بايد جلوي اين مکانيزم نادرست عرضه خودرو را هرچه سريع‌تر بگيرند و زيان خريداران نيز جبران شود.
