اقتصادسنج؛ چه کنیم که دخل و خرج با هم بخواند؟ این یکی از سوالاتی است که اگر جواب درستی به آن بدهیم می‌توانیم امیدوار باشیم که بهترین راه‌های پس انداز ماهانه را هم کشف کنیم. البته گفتنی است که جستار در باب اقتصاد خانواده حتی ذهن بزرگ فیلسوف باستان یعنی ارسطو را هم به خود مشغول کرده بود.

نزدیک به 3 هزار سال پیش در میان گفته‌های حکیمان مختلف می‌توان به این نکته رسید که آن‌ها نیز ذهن‌شان درگیر چگونه به دست آوردن هنر مدیریت خانواده و چگونه اندوختن بوده است. مدیریت و اجرای برخی قانون‌ها و اصلاحات و تغییراتی در زندگی روزمره می‌تواند به خودی خود باعث هدایت ما به طرف بهترین راه‌های پس‌انداز شود.

تعیین اهداف مالی و نقشه راه منطقی

تا هدفی وجود نداشته باشد نه تلاشی برای پس انداز شکل می‌گیرد و نه نقشه راهی طراحی می‌شود. گرچه پس انداز کردن برای تک تک ما به عنوان یک ضرورت تعریف شده اما هر کدام از ما برای حرکت نیاز به اشتیاق داریم. هر کدام از اهداف ما بنا بر ساختاری که دارند نیاز به نقشه راه مختص به خود دارند.

بعضی از اهداف مانند خرید خانه و اتومبیل از اهداف بلندمدت به حساب می‌آیند که لازمه آن پس انداز و سرمایه گذاری است. پس در ذهن داشته باشیم که قبل از دستیابی به بهترین راه‌های پس‌انداز، آن چیزی که باعث رسیدن ما به اهداف مالی‌مان می‌شود این است که پس انداز خود را به سرعت تبدیل به سرمایه کنیم تا ارزش پول ما در مقابل تورم و دیگر اتفاقات اقتصادی حفظ شود.

هزینه کم‌تر از درآمد

رعایت این نکته بسیار مهم می‌تواند تا حد قابل توجهی ما را به بهترین راه پس انداز نزدیک کند. خوب است که واقع بین باشیم. قبل از هر چیز باید این اصل را در زندگی روزمره خود رعایت کنیم که درآمد ما هر چقدر هم که باشد باید هزینه‌های ما از میزان درآمدمان کم‌‎تر باشد.

بدون رعایت این اصل هیچ امکانی برای پس‌انداز کردن وجود ندارد. البته کم کردن هزینه‌ها نسبت به درآمد به این معنا نیست که در خرج و مخارج خود خساست به خرج دهیم. چرا که بیش از حد از تفریحات زدن هم آسیب‌های روحی را به بار می‌آورد که با اهداف مالی که در واقع رسیدن به رفاه و آسایش است، هیچ شباهتی ندارد.

به عنوان مثال می‌توان از قاعده 50/30/20 استفاده کرد تا چیزی از ابعاد ضروری زندگی‎‌مان از قلم نیفتد. به کیفیت تفریحات که قسمتی از درآمد ماهانه ما را در بر می‌گیرند دقت کنیم و تلاش کنیم تا هزینه تفریحاتی را در فهرست خود قرار دهیم که کم‌تر از سایر هستند.

به عنوان مثال می‌توان هزینه خرید غذای آماده و یا به اصطلاح فست فود را که کم هم نیستند از فهرست هزینه‌ها کم کنیم و به پس انداز اضافه کنیم و یا این‌که با هزینه کم‌تر به میل غذاهای سالم بپردازیم.

خرید را به تعویق بیاندازیم

بسیاری از کارهایی که انجام می‌دهیم بر اساس رفتارها و واکنش‌های ما نسبت به اطراف‌مان انجام می‌شود. به عنوان مثال، تبلیغات و دکورها و طبقه‌های رنگارنگ فروشگاه‌ها در بسیاری از موقعیت‌ها ما را مجذوب می‌کنند و کاری می‌کنند که دست در جیب‌مان کنیم و پول خرج کنیم.

بعد از خرید و گذشتن یک یا دو روز به این نتیجه می‌رسیم که اصلا نیازی به کالا و محصولی که خریده‌ایم نداشته‌ایم. یکی از روش‌هایی که بتوانیم بهینه خرج کنیم و پولی برای پس انداز کنار بگذاریم این است که از زمان دیدن یک کالا و ترغیب به خرید آن یک یا دو روز صبر کنیم.

اگر بعد از چند روز همچنان احساس نیاز به محصول موردنظر داشتیم آنگاه اقدام به خرید آن کنیم. بهتر است قانون 3 روزه را برای زمان خرید کالاها در نظر بگیریم.

قانون 3 روزه

در نگرش‌های از علم روانشناسی، این‌طور برآمده است که ناحیه‌ای از مغز ما در مواجهه با آن‌چه که می‌بینیم به صورت ناخودآگاه و بدون این‌که تحلیل و بررسی انجام دهد، واکنش نشان می‎‌دهد. همین ناحیه در زمان خریدهای هیجانی است که واکنشی ناخودآگاه دارد و ما را ترغیب به خرید می‌کند.

برای این‌که بتوان از کنش‌ها و واکنش‌های شیمیایی مغز در زمان خرید کالاهای غیرضروری جلوگیری کنیم، بهتر است 3 روز به خودمان فرصت بدهیم. به طور معمول، 72 ساعت زمان لازم است تا واکنش‌های شیمیایی فروکش کند و بتوان به طور منطقی به این نتیجه رسید که آیا همچنان به کالایی که قرار بود در لحظه بخریم نیاز داریم یا خیر. این روش می‌تواند ما را در مسیر بهترین راه پس انداز ماهانه قرار دهد.

کاهش هزینه‌های اصلی

در دسته بندی هزینه‌ها، قسمتی از مخارج ما به نیازها و خرج‌های ضروری‌مان برمی‌گردد؛ به عنوان مثال می‌توان گفت که پرداخت قبوض ماهیانه مانند برق و آب و گاز از دسته مخارج اصلی هستند. خوب شاید با خود فکر کنیم که در این قسمت از هزینه‌‎ها، دیگر کاری از دست ما ساخته نیست.

اما جالب است بدانیم که با رعایت نکاتی که همه ما به خوبی می‌دانیم، می‌‎توانیم مصرف انرژی را کم‌ کنیم و با بهینه مصرف کردن، مخارج اصلی‌مان را تا جای ممکن کم کنیم. تمام این کم کردن‌ها برای افزودن به پس انداز و انتخاب بهترین راه پس انداز ماهانه انجام می‌شود. به عنوان مثال برای روشنایی خانه‌مان از لامپ‌های LED استفاده کنیم؛ یا برای کم کردن هزینه گرمایش در فصول سرد از لباس‌های گرم استفاده کنیم.

یادداشت همه چیز

تا ننویسیم نمی‌توانیم تجسمی از آن‌چه که در یک ماه اخیر خرج می‌کنیم را به دست آوریم. به همین دلیل هم نمی‌توانیم از مخارج بی رویه خود باخبر شویم. برای دیدن ریز و درشت خرج‌های‌مان باید یادداشت روزانه را در هر ماه انجام دهیم. بسیاری از مواقع این جمله را تکرار کرده‌ایم که «هنوز هیچ خرجی نکردیم، نمی‌دانیم چطور پول‌مان تمام شد». باید همه چیز را زیرنظر داشت تا بتوان حفره‌های هدررفت پول‌مان را پیدا کنیم.

هدر رفتن هایی که دیده نمی شوند

متاسفانه می‌بینیم که در بسیاری از مواقع پول‌های پس‌انداز شده ما و اطرافیان‌مان در گوشه‌ای از یک حساب بانکی در حال خاک خوردن است و تنها درصد کمی از بازدهی به اصل پول تعلق می‌گیرد.

اگر بتوانیم در گذر زمان بهترین استفاده را از پس‌انداز خود ببریم، به معنی آن است که هزینه فرصت را در نظر گرفته‌ایم و آن را حداقل کرده‌ایم. یعنی به عنوان مثال اگر پول‌مان را به جای بانک که سود اندکی می‌پردازد، به خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری تخصیص دهیم، بازدهی بیش‌تری به دست می‌آوریم. در نظر گرفتن این موضوع می‌تواند به عایدی سرمایه‌گذاری ما کمک زیادی کند.