تخریب خانه‌های تاریخی شیراز که بهمن‌ماه سال گذشته متوقف شده بود، چراغ خاموش آغاز شد. محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید: »حدود ۱۰ بنا را در یک ماه اخیر تخلیه کرده‌اند. به صورت دستی و با کارگر در حال تخریب خانه‌ها هستند. با بلوک و سیمان ورودی این ساختمان‌ها را مسدود کرده‌اند. بیشتر این خانه‌ها متعلق به دوره قاجار و تعدادی هم مربوط به دوره زندیه است.»
اقتصادسنج| تخریب خانه‌های تاریخی شیراز آغاز شد. این بار نه با لودر که با کلنگ به جان خانه‌ها افتاده‌اند. بهمن‌ماه سال گذشته شهرداری عملیات تخریب خانه‌های اطراف حرم شاهچراغ را آغاز کرد اما پس از رسانه‌ای شدن موضوع، لودرهایی که برای تخریب خانه‌ها آنجا بودند خاموش و عملیات متوقف شد.
حالا بار دیگر عملیات تخریب بافت تاریخی شیراز آغاز شده است، این بار به صورت دستی و چراغ خاموش سراغ سازه‌های تاریخی استان فارس رفته‌اند. پنجره برخی از خانه‌ها را جدا کرده‌اند و ورودی برخی از ساختمان‌ها را سیمان گرفته‌اند.
با وجود تائید مردم منطقه و انتشار تصاویر تخریب خانه‌ها باز هم مقامات مسئول ماجرا را تکذیب می‌کنند. البته کم نیستند ماجراهایی که تکذیب شدند و کمی بعد تائید و اجرایی شدند. حالا هم نوبت به بناهایی رسیده است که بیش از یک قرن از ساخت آنها می‌گذرد. تخریب این بناها برای اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ انجام می‌شود.
محمدمهدی کلانتری، دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز جزئیاتی از عملیات تخریب می‌دهد.
تخریب خانه‌های دوره قاجار و زندیه
او می‌گوید: «اداره کل راه و شهرسازی استان فارس متولی این طرح و تخریب‌هاست. این اداره از اردیبهشت ۱۴۰۱ تملک بناها را آغاز کرد. حدود ۳۰ بنا را تاکنون تملک کرده‌اند.»
کلانتری ادامه می‌دهد: «بهمن‌ماه سال گذشته برای تخریب خانه‌ها اخطار داده بودند، ماجرا را اطلاع‌رسانی کردیم. بعد از بازتاب خبر، مسئولان تکذیب کردند و عملیات هم متوقف شد.»
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز توضیح می‌دهد: «از اردیبهشت‌ماه امسال بار دیگر برای تخلیه خانه‌های تاریخی اقدام کردند. حدود ۱۰ بنا را در همین یک ماه اخیر تخلیه کرده‌اند. به صورت دستی و با کارگر در حال تخریب خانه‌ها هستند. با بلوک و سیمان ورودی این ساختمان‌ها را مسدود کرده‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «لودر در منطقه نیاورده‌اند که حساسیت ایجاد نشود. برای همین به صورت دستی و زیرپوستی عملیات را شروع کردند. شبانه در و پنجره‌های بناها را باز کردند و بردند.»
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید: «این بناها بسیار باارزش است. بیشتر این بناها متعلق به دوره قاجار و تعدادی از بناها هم مربوط به دوره زندیه است. بافت بکر و دست‌نخورده‌ای هستند.»
کلانتری می‌گوید: «تعدادی از بناها هم مربوط به دوره پهلوی اول است؛ حالا با اغماض برخی از بناهای مربوط به پهلوی اول را می‌توان میراثی محسوب نکنیم، ولی سایر بناها همه ارزشمند و مهم هستند.»
سیمان گرفتن ورودی خانه‌های تاریخی استان فارس، خرداد ۱۴۰۲
در ابتدا صحبت از طرح مشاور وزارت راه بود. طرحی که به کمیسیون ماده پنج استان فارس می‌رود و تغییراتی در آن ایجاد می‌شود. به پیشنهاد پژوهشگاه میراث فرهنگی یک خط روی طرح مشاور انداخته شد. این خط پیشنهادی ۱۰۰ پلاک را تخریبی عنوان می‌کند. آنطور که کلانتری می‌گوید از این ۱۰۰ پلاک، ۳۵ پلاک تاریخی است که پنج پلاک آن ثبت ملی شده است.
اما آنچه اکنون در حال تملک و تخریب است، فراتر از طرح مصوب است. دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز در این مورد می‌گوید: «نکته مهم این است که تملک و تخریب بناهای اخیر بالاتر از خط پیشنهادی پژوهشگاه میراث فرهنگی است. به عبارتی بیش از آنچه حتی خودشان تصویب کرده‌ند، در حال تخریب است.»
سیمان گرفتن ورودی خانه‌ها و تکذیب میراث فرهنگی
اما نقش وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در این طرح و عملیات چیست؟ کلانتری در این مورد به تجارت‌نیوز می‌گوید: «طبق معمول میراث فرهنگی در این ماجرا سکوت و ترک فعل کرده است. وقتی هم خبر تخریب خانه‌ها منتشر شد، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس آن را تکذیب کرده و گفته است که فقط یک خانه آن هم به دلیل خالی بودن خانه به سرقت رفته است.»
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید: «در پاسخ ابتدا باید گفت تا اردیبهشت‌ماه افرادی در این خانه‌ها زندگی می‌کردند. اگر افراد را بیرون نمی‌کردند، خانه‌ای هم خالی نمی‌شد که کسی بتواند از آنجا سرقت کند. دوم اینکه یک خانه نبوده ۱۰ پلاک داریم که ورودی آنها سیمانی شده است. تصاویر آن را هم داریم.»
او ادامه می‌دهد: «میراث فرهنگی با سکوت و ترک فعل، عملا در تخریب بناها مشارکت می‌کند. پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری هم که خط تخریب پیشنهاد داده است. به عبارتی پازلی برای تخریب بناها چیده شده است.»
اشاره کلانتری درباره تکذیب میراث فرهنگی، اظهاراتی است که موید محسن نژاد، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان فارس است.
محسن‌نژاد گفت: «تنها یک خانه آن هم به دلیل خالی از سکنه بودن مورد سرقت قرار گرفته است. در و پنجره‌های این خانه که روبه‌روی مسجد جامع عتیق شیراز واقع شده، به سرقت رفته است.»
محسن‌نژاد همچنین گفت: «این مسئله‌ای است که بارها پیش آمده است. در بسیاری از مواردی که خانه خالی از سکنه می‌شود، برخی اقدام به سرقت در و پنجره‌ها می‌کنند. تاکید میی‌کنم که خانه‌ای تخریب نشده و خبر تخریب ۱۵ پلاک از خانه‌های تاریخی درست نیست.»
نقش اداره راه و شهرسازی در تخریب بناهای تاریخی
دبیر پویش ملی نجات بافت تاریخی شیراز می‌گوید: «اداره کل راه و شهرسازی استان فارس هم پاسخی به ما نمی‌دهد. بهمن‌ماه سال گذشته فقط در جلسه‌ای، مدیرکل این اداره گفت که ما تفویض اختیار داشتیم و طبق آن، خط پیشنهادی را مصوب کردیم.»
کلانتری توضیح می‌دهد: «اما تصمیمات این اداره که زیر نظر وزارت راه و شهرسازی فعالیت می‌کند، متفاوت از تصمیمات با متفاوت است. وزارت راه و شهرسازی مخالف این تخریب است. هم وزیر قبلی یعنی رستم قاسمی، هم مهرداد بذرپاش، وزیر فعلی راه و شهرسازی در این مورد نامه زده‌اند. اما اداره کل استانی چنین اقداماتی دارد، بدون اینکه به نظر وزیر توجهی داشته باشد.»
