اقتصادسنج؛ برررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی ایران در گزارشی تحت عنوان «تورم دی 1401» به بررسی روند ماهانه افزایش شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور طی سه سال اخیر در مقایسه با ماه قبل و ماه مشابه سال قبل اقدام کرده است. در ضمن، بخشی از این گزارش به عوامل دخیل و تعیین کننده در تورم دی ماه 1401 اختصاص دارد.

در پایان هم، پیش‌بینی تورم سال 1401 در قالب سه سناریو ارائه شده است.

بررسی تورم دی ماه 1401

در گزارش اتاق بازرگانی ایران با محوریت بررسی وضعیت تورم سال جاری عنوان شده که در دی ماه سال 1401، بر خلاف ماه قبل، روند افزایشی تورم ماهانه با سرعتی بالا مجددا آغاز شد؛ به نحوی که تورم ماهانه به حدود 4.33 درصد رسید.

تورم نقطه به نقطه دی 1401 (رشد شاخص کل قیمت نسبت به دی ماه سال قبل)، حدود 51.3 درصد و طی دوازده ماه منتهی به آذر ماه نیز 46.3 درصد اعلام شده است.

نرخ تورم سالانه برای خانوارهای شهری در این ماه نیز برابر با 45.5 درصد و برای خانوارهای روستایی با حدود 5 واحد درصد بیشتر حدود 50 درصد است.

عوامل دخیل در تورم/ رشد شاخص نسبت به ماه قبل

عوامل اثرگذار بر افزایش 4.33 درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات خانوارهای کشور در دی ماه 1401 در مقایسه با آذرماه همین سال، مشارکت 3.5 واحد درصدی گروه کالایی و 0.8 واحد درصدی گروه خدمات است.

بر اساس تفکیک گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشارکت‌کننده در تورم فوق، افزایش شاخص بهای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با سهم 1.63 واحد درصد، گروه حمل و نقل با سهم 1.29 واحد درصد، مسکن با سهم 0.58 واحد درصد، بهداشت  درمان با سهم 0.23 واحد درصد، پوشاک و کفش با سهم 0.16 واحد درصد و در مجموع با سهم حدود 3.89 واحد درصدی، یعنی برابر با 89 درصد سهم از افزایش شاخص کل هستند.

برخلاف دو ماه قبل که از مشارکت گروه کالایی خوراکی و آشامیدنی در تورم ماهانه کاسته و حتی در آذر ماه منفی شده بود، در دی ماه مجددا شاخص بهای گروه خوراکی و آشامیدنی با افزایش چهار درصدی طی یک ماه، نقش فزاینده را در تورم ماهانه داشت. عوامل مهم در افزایش شاخص گروه مزبور، افزایش 11.7 درصدی بهای سبزیجات، 5.4 درصدی بهای گروه گوشت قرمز و ماکیان و رشد 5.1 درصدی گروه میوه و خشکبار نسبت به ماه قبل بوده است.

شاخص بهای گروه انرژی (آب، برق و سوخت) در دی 1401 نسبت به ماه قبدل، حددود یک درصد کاهش داشته و میزان مشارکت این گروه در تورم ماهانه دی، منفی و حدود 0.02 واحد درصد بوده است.

از منظر طبقه‌ بندی کالایی بر حسب ماندگاری، در دی ماه 1401 بیشترین افزایش شاخص بهای کالایی نسبت به ماه قبل مربوط به گروه کالاهای بادوام با رقم 14.5 درصد بوده است.

مشارکت دو گروه کالایی بادوام و بی‌دوام در تغییرات ماهانه شاخص کل به ترتیب برابر با 1.34 و 1.93 درصد و مشارکت گروه کالاهای کم‌ دوام فقط 0.22 واحد درصد است.

سه عامل اثرگذار بر افزایش 51.3 درصدی شاخص بهای کالاها و خدمات خانوار کشور در دی ماه 1401 در مقایسه با ماه مشابه سال قبل، مشارکت 1.37 واحددرصدی گروه کالایی و 14.2 واحد درصدی گروه خدمات بوده است.

بر اساس تفکیک گروه‌های عمده، مهم‌ترین عوامل مشارکت‌ کننده در تورم فوق، افزایش شاخص بهای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها با سهم 24.6 واحد درصد مسکن (شامل اجاره و خدمات تعمیر مسکن) به سهم 8.8 واحد درصد، حمل و نقل با سهم حدود 5.6 واحد درصد، بهداشت و درمان با سهم 3.1 واحد درصد، پوشاک و کفش با سهم 2.6 واحد درصد و در مجموع با سهم حدود 44.63 واحد درصدی، یعنی برابر با 87 درصد سهم از افزایش شاخص کل هستند.

در ماه مورد بررسی، دو گروه با کمترین افزایش شاخص بها در مقایسه با ماه مشابه سال قبل، گروه دخانیات و گروه ارتباطات هستند. شاخص بهای دخانیات در دی 1401 نسبت به ماه مشابه سال قبل، حدود 33 درصد افزایش داشته است. میزان مشارکت این گروه در تورم نقطه‌ای دی ماه، حدود 0.3 واحد درصد است. افزایش شاخص بهای مصرف‌کننده مربوط به گروه خدماتی ارتباطات در این ماه در مقایسه با دی ماه سال قبل نیز برابر با 12.9 درصد و کمترین مشارکت در تورم نقطه به نقطه این ماه نیز متعلق به این گروه و با سهم 0.18 واحد درصدی است.

در میان اقلام خوراکی و آشامیدنی سه گروه کالایی شامل؛ نان و غلات، گوشت قرمز و ماکیان و روغن‌ها و چربی‌ها در مجموع با مشارکت 14.3 واحد درصدی، حدود 58 درصد از مشارکت 24.6 واحد درصدی گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها را در تورم ماه مورد بررسی تشکیل داده‌اند.

از منظر طبقه‌بندی کالایی برحسب ماندگاری، بیشترین مشارکت در تورم دی 1401 مربوط به گروه کالاهای بی‌دوام با حدود 29.24 واحد درصد سهم است.

 پیش‌بینی تورم سال 1401

تورم ایران طی دو سال 1395 و 1396 تک‌رقمی بوده که از سال 1397، مجددا دورقمی، و روند افزایشی آن آغاز شد؛ به نحوی که در سال 1400 به 40.2 درصد رسید.

متوسط تورم ماهانه طی ده ماهه نخست سال 1401 حدود 3.9 درصد، طی فصل اول همین سال 6.4 درصد، طی فصل دوم سال حدود 2.9 درصد و طی فصل سوم نیز حدود 2.3 درصد بوده است.

طی ده ماهه ابتدایی سال 1401، کمترین تورم ماهانه متعلق به ماه آذر و برابر با 1.92 درصد و بالاترین تورم ماهانه نیز مربوط به خرداد و برابر با 12.2 درصد بوده است.

با فرض اعمال سه سناریوی استمرار تورم ماهانه 1 ، 2 و 3 درصد طی دو ماه پایانی سال 1401، تورم کل در پایان سال جاری برای هریک از موارد مزبور به ترتیب برابر با 48.4 درصد و 49.3 درصد برآورد می‌شود که حداقل هشت واحد درصد از تورم سال قبل بالاتر خواهد بود.