اقتصادسنج| جدیدترین گزارش شاخص های عدالت اجتماعی ایران از سوی مرکز آمار منتشر شد. این گزارش بیانگر آخرین اطلاعات مرتبط با وضعیت عدالت اجتماعی در ایران تا پایان سال 1400 است که در هشت حوزه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، سلامت، زیرساختی، جنسیتی و بین نسلی تبیین و ارائه شده است.

ثروتمندان از همه کمتر مالیات پرداخت می کنند

بر اساس این گزارش، در سال 1400 سرانه تولید ناخالص داخلی در کشور معادل 9 میلیون تومان بوده است و در همین سال از کل درآمدهای مالیاتی دولت، 38 درصد مربوط به مالیات اشخاص حقوقی، 38 درصد مربوط به مالیات بر کالا و خدمات، 19 درصد مالیات بر درآمد و تنها 5 درصد مربوط به مالیات بر ثروت بوده است.

روستاییان در معرض نابرابری بیشتر

در همین گزارش آمده است که هزینه های یک خانوار شهری در سال 1400 با افزایش 48.9 درصدی به 92.5 میلیون تومان و هزینه های یک خانوار روستایی با رشد 52.4 درصدی به 51.9 میلیون تومان رسیده است. علاوه بر این شاخص ضریب جینی که بیانگر نابرابری است می گوید روستاییان در معرض نابرابری بیشتری قرار داشته اند. همه اینها نشان دهنده این است که سیاست های تورم زا، بیش از همه روستاییان را هدف قرار داده است. با این حال نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15 ساله روستاییان از شهری ها نیز بیشتر است یعنی روستاییان علی رغم فعالیت بیشتر، در معرض نابرابری بیشتر قرار گرفته اند.

جدول نرخ تورم سالانه ده سال اخیر نیز نشان می دهد که در اغلب سال ها نرخ تورم بخش روستایی از شهری بیشتر بوده است.

تورم روستایی

یک چهارم شاغلان از تحصیل کردگان آموزش عالی بودند

در سال 1400 سهم جمعیت شاغل و بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان و کل بیکاران به ترتیب معادل 25.8 و 40.3 درصد بوده است. در همین سال نرخ بیکاری فارغ التحصیلان آموزش عالی در کل کشور 13.6 ، برای مردان 9.7 و برای زنان 22.8 درصد بوده است. البته اوضاع این شاخص برای روستاییان به مراتب بدتر است چراکه سهم روستاییان فارغ التحصیل آموزش عالی از کل شاغلان کشور، 7.8 درصد است.

نسبت وابستگی جمعیت که حاصل تقسیم جمعیت خارج از سن فعالیت به جمعیت واقع در سن فعالیت است، در بازه زمانی 1391 تا 1400 از 40.9 به 44 درصد رسیده است.

سهم زنان از شاغلان

در سال 1400 حدود 15 درصد از کل شاغلان کشور، زن بودند سهم زنان از مشاغل کشاورزی 15.8 درصد، از مشاغل صنعتی 11.2 درصد و از مشاغل خدماتی 17.3 درصد است که در هر سه بخش نسبت به ده سال قبل، کاهش رخ داده است.

تعداد مدیران کشور چند نفر است

تعداد کل قانون گذاران، مقامات عالی رتبه و مدیران کشور در سال 1400، ششصد و نود و هفت هزار و هفتصد و پنجاه نفر بوده که حدود 19 درصد آنان را زنان تشکیل می دهند. سهم زنان از مدیران طی ده سال اخیر 3.2 درصد رشد نشان می دهد اما نسبت به سال 1397 کاهش 1.5 درصدی رخ داده است.

وضعیت عجیب نابرابری در بخش مسکن

در سال 1400 متوسط قیمت فروش یک متر مربع زیربنای مسکونی در شهر تهران 34.4 میلیون تومان و درنقاط شهری کشور 11.8 میلیون تومان بوده است که نسبت به سال قبل به ترتیب 40.1 و 53.9 درصد افزایش نشان می‌دهد.

نسبت متوسط قیمت یک متر مربع زیربنای مسکونی در نقاط شهری به متوسط درآمد خانوار شهری در طی سالهای 1391 تا 1400 با نوسان همراه بوده است به طوری که از 4.4 درصد در سال 1396 به 10.1 درصد در سال 1400 رسیده است. در طی سالهای 1391 تا 1400 ،هزینه مسکن خانوار در مناطق شهری و روستایی کشور با نوسان همراه بوده است. در سال 1400 ،هزینه مسکن خانوار در مناطق شهری و روستایی کشور به ترتیب 35.96 و 18.54 درصد بوده است.

در بین خانوارهای شهری ایرانی 68.34 درصد صاحب منزل مسکونی، 23.16 درصد مستاجر و 8.5 درصد هم در سایر گونه های سکونت به سر می برند.

افزایش شاخص فلاکت

شاخص فلاکت حاصل جمع نرخ بیکاری و نرخ تورم است. بر اساس یکی از جداول منتشر شده از سوی مرکز آمار علی رغم کاهش نرخ بیکاری در سال های اخیر، شاهد افزایش شاخص فلاکت بوده ایم به طوریکه این شاخص از 19.3 در سال 1395 به 49.4 درصد در سال 1400 رسیده است.

همچنین سرانه تولید ناخالص داخلی از 9.7 میلیون تومان در سال 1396 به 9 میلیون تومان در سال 1400 کاهش پیدا کرده است.

 شاخص های فقر و توزیع درآمد

به گزارش جماران، بر اساس مستندات گزارش مرکز آمار، افرادی که کمتر از دو دلار در روز درآمد دارند از 0.08 درصد کل جمعیت کشور در سال 1391 به 0.72 درصد در سال 1400 افزایش پیدا کرده اند یعنی حدود 9 برابر افزایش رخ داده است! همچنین افراد با درآمد کمتر از یک دلار در روز نیز در همین فاصله زمانی 9 برابر شده اند.

از سوی دیگر نسبت هزینه های 10 درصد پرهزینه ترین بخش جمعیت کشور به 10 درصد کم هزینه ترین افراد از 10.79 در سال 1391 به 13.46 در سال 1400 افزایش پیدا کرده است.

کاهش ازدواج و افزایش طلاق

در بخش دوم گزارش که به بیان شاخص های عدالت در بعد اجتماعی پرداخته، تصریح شده است: در طی سالهای 1391 تا 1400 میزان عمومی ازدواج روند کاهشی داشته است به طوری که این میزان از 11.2 درصد در سال 1391 (به ازای هر هزار نفر جمعیت) به 6.9 درصد در سال 1400 رسیده است. همچنین در طی سال های مذکور میزان عمومی طلاق با تغییرات اندکی از میزان 0.2 درصد در سال 1391 به 2.5 درصد در سال 1400 رسیده است.

یکی از نکات جالب توجه این گزارش ثبت 9374 واقعه طلاق در سال 1400 از سوی زوج هایی است که بیش از 29 سال باهم زندگی کرده اند. بیشترین میزان ثبت طلاق هم از سوی زوج هایی بوده که بین 1 تا 5 سال باهم زندگی کرده اند.

میانگین سنی مردانی که در سال 1400 ازدواج کرده اند 27.8 سال و میانگین سنی زنانی که در همان سال ازدواج کرده اند 23.6 سال بوده است.

همچنین نرخ رشد جمعیت کشور در سال 1400 به 1.6 درصد رسیده که نسبت به سال 1395 افزایش داشته است.

افزایش چشمگیر خانوارهای تحت پوشش سازمان های حمایتی

گزارش مرکز آمار نشان می دهد که تعداد خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی نظیر کمیته امداد امام خمینی(س) و سازمان بهزیستی از 2.08 میلیون خانوار در سال 1395 به 3.46 میلیون خانوار رسیده که رقم بسیار قابل توجهی است.

همچنین تعداد زنان سرپرست خانوار تحت پوشش نهادهای حمایتی 1.46 میلیون نفر در سال 1400 رسیده است.

علاوه بر این، حدود 236 هزار کودک معلول و کودک کار تحت حمایت سازمان بهزیستی قرار دارند که نسبت به سال 1391 بیش از 4 برابر رشد داشته است.

افزایش وقوع جرایم در سال 1400

اطلاعات مندرج در گزارش مرکز آمار می گوید در سال 1400 حدود 2316 قتل، 5085 مرگ مشکوک به خودکشی و 24806 مرگ مشکوک رخ داده که در هر سه مورد با افزایش نسبت به سال قبل و افق ده ساله قبل مواجه بوده ایم.

همچنین در سال مورد اشاره 615 هزار فقره نزاع فردی و 6800 فقره نزاع دسته جمعی رخ داده که نسبت به سال قبل قدری کاهش نشان می دهد.

از سویی این گزارش به ما می گوید، آمار سرقت در کشور در حال افزایش است به گونه ای که از 545 هزار فقره وقوع سرقت در سال 1391 به 903 هزار سرقت در سال 1400 رسیده ایم. در سال 1400 حدود 445 هزار نفر به جرم سرقت دستگیر شده اند.

16 هزار کشته ناشی از تصادف در سال 1400

به گزارش جماران، در سال 1400 بیش از 16200 فوتی بر اثر تصادف در دم جان باخته اند که از این تعداد 3800 نفر در تصادف درون شهری کشته شده اند. در کل تعداد فوتی های ناشی از تصادف نسبت به سال 1391 بیش از 2600 نفر کاهش نشان می دهد.

کاهش هزینه خانواده ها برای امور فرهنگی

در بخش ابعاد فرهنگی شاخص های عدالت اجتماعی گزارش مذکور آمده است که خانوارها دیگر مانند گذشته برای امور فرهنگی شامل تفریحات، سرگرمی و خدمات فرهنگی هزینه نمی کنند. می توان گفت افزایش هزینه های ضروری زندی در سال های اخیر مهم ترین عامل کاهش این شاخص بوده است.

با این اوصاف بر اساس اطلاعات، هر خانوار شهری در سال 1400 حدود 1.6 درصد از هزینه های خالص خود را به تفریح، سرگرمی و .. اختصاص داده درحالیکه این نسبت در سال 1396 حدود 2.9 درصد بوده است.

چند درصد ایرانیان باسواد هستند؟

در سال 1400 نرخ باسوادی جمعیت 6 ساله و بیشتر 90.3 درصد بوده است که نسبت به سال قبل 0.6 واحد درصد افزایش داشته است. در همین سال شاخص مذکور برای مردان و زنان به ترتیب 93.5 و 87 درصد بوده است. در سال 1400 نرخ باسوادی افراد 15 تا 24 سال 98.6 درصد بوده که نسبت به سال قبل 0.2 واحد درصد افزایش داشته است. در همین سال شاخص مذکور برای مردان و زنان به ترتیب 98.7 و 98.5 درصد بوده است.

کاهش شدید ادامه تحصیل دانش آموزان مقطع دوم دبیرستان

در سال تحصیلی 1401-1400 پوشش واقعی تحصیلی در مقطع ابتدایی، دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم به ترتیب 97.7، 91 و 80.4درصد بوده که نسبت به سال تحصیلی قبل در دوره متوسطه اول و دوم به ترتیب 3.2 و 2.1 واحد درصد کاهش داشته است. در سال تحصیلی 1401-1400 نرخ ترک تحصیل در مقطع ابتدایی، دوره متوسطه اول و دوره متوسطه دوم به ترتیب 0.95 4.36 و 2.32 درصد بوده است.

در سال تحصیلی 1400-1401 حدود 185 هزار نفر در سنین 6 تا 11 سال، 189 هزار نفر در سنین 12 تا 14 سال و 535 هزار نفر در سنین 15 تا 17 سال به عنوان بازمانده از تحصیل دوران ابتدایی، متوسطه اول و متوسطه دوم شناسایی شده اند.

آمارها نشان می دهد که نرخ ترک تحصیل پسران و دختران تقریبا برابر است.

شکاف باسوادی بین فقرا و ثروتمندان

به گزارش جماران، بر اساس اطلاعات این گزارش ها، متوسط تعداد افراد باسواد در خانوارهای ثروتمندترین دهک شهری تقریبا 2 برابر فقیرترین دهک شهری است اما علیرغم این شکاف فاحش، طی ده ساله اخیر متوسط تعداد افراد باسواد در خانوارهای دهک اول از 1.51 به 1.61 رسیده درحالیکه این نسبت در بین خانوارهای ثروتمندترین دهک از 3.62 به 3.19 کاهش یافته است.

افزایش سهم تحصیلات پولی

از نکات مهم این گزارش رشد سهم مدارس خصوصی در 10 ساله اخیر از تعداد کل دانش آموزان است به طوریکه از 8.2 درصد در سال 1391 به 12.4 درصد در سال 1400 رسیده است.

همچنین از 3.3 میلیون دانشجوی کشور در سال تحصیلی 1400-1401 حدود 2 میلیون دانشجو با پرداخت پول به دانشگاه های آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و علمی کاربردی تحصیل کرده اند.

افزایش امید به زندگی در 10 سال اخیر

بر اساس نتایج حاصل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395 ،امید به زندگی در بدو تولد 74.2 سال و برای مردان و زنان به ترتیب معادل 72.5 و 75.5 سال بوده است. این شاخص نسبت به سال 1390 در کل کشور، 1.8 سال افزایش داشته است.

وضعیت برخورداری خانوارها از زیرساخت ها

به گزارش جماران، سهم جمعیت تحت پوشش آب لوله کشی روندی افزایشی در طی سالهای 1391 تا 1400 داشته است به طوری که از 71.7 درصد به 84.7 درصد رسیده است. البته بیش از 15 درصد جمعیت کشور همچنان فاقد آب لوله کشی هستند و نسبت جمعیت استفاده کننده از خدمات سیستم دفع فاضلاب مدیریت شده و ایمن 53 درصد است.

همچنین 74.3 روستاهای بالای 20 خانوار دارای آب آشامیدنی سالم هستند.

در حوزه گازرسانی نیز، از 23 میلیون خانوار کشور، 18.2 میلیون خانوار تحت پوشش گازرسانی قرار گرفته اند.

ضریب نفوذ تلفن همراه 92 درصد و ضریب نفوذ اینترنت در مناطق شهری 82.6 و در مناطق روستایی 65.7 درصد است.