اقتصادسنج| اکوپدیا؛ امروزه سوغات خراسان را خیلی ها می شناسند. گردشگرانی که به زیارت هشتمین امام شیعیان می روند، معمولا دست خالی از این دیار تاریخی و مذهبی کشور برنمی‌گردند و سفر خود را متبرک به سوغات خراسان ایران می‌کنند. حتی اگر این سوغات، مهری کوچک یا تسبیح و حتی مقداری نخودچی و کشمش باشد. اگر مسافر خراسان شدید و به دنبال سوغات ارزان و زیاد برای دوستان و آشنایان هستید، نان رضوی می‌تواند گزینه خوبی باشد. در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا شما را با سوغات شهر مشهد آشنا کنیم.

سوغات غیر خوراکی و صنایع دستی مشهد

اول از همه در لیست سوغات خراسان سراغ محصولاتی می‌رویم که به‌عنوان صنایع دستی مشهد معروف هستند. مواردی که گاهی میان خوراکی‌های خوشمزه این شهر گم می‌شوند.

فیروزه نیشابور

در حوالی شهر مشهد و درست در اطراف شهر نیشابور، معادنی وجود دارد که محل استخراج فیروزه است و قدمت آن به بیش از ۲۰۰۰ سال باز می‌گردد. فیروزه این سوغات مشهدی توسط هنرمندان و سنگ‌تراشان شکل داده می‌شود. امروزه هنر دست این عزیزان را در اشکالی مانند زیورآلات، ظروف‌های مزین شده به فیروزه، تابلوهای نفیس و تسبیح می‌توانید بیابید.

هم‌چنین می‌توانید این سنگ‌ نفیس را به صورت تراش خورده یا نخورده تهیه کنید. پیش از خرید این سوغات مشهد باید بدانید که فیروزه بر اساس نوع معدن، رنگ و طیف آن دسته‌بندی می‌شود. هر چه در سنگ فیروزه طیف و رگه‌های آبی تیره و سبز وجود داشته باشد، فیروزه از ارزش بیشتری برخوردار است.

انگشتر

یکی از جذاب‌ترین سوغات خراسان انگشتر است که مغازه‌های زیادی را می‌توانید در سراسر مشهد ببینید که انگشترهای مختلف را می‌فروشند. انگشتر‌هایی که با سنگ‌های قیمتی تزئین می‌شوند و جنس آن‌ها معمولا از نقره است. به همین دلیل است که در داخل حرم هم افراد زیادی این انگشترها را متبرک می‌کنند و به عنوان سوغات برای عزیزان خود می‌برند.

رکاب انگشترها، در اندازه و طرح‌های مختلفی تولید می‌شوند که بهترین مرکز فروش آن بازار رضا است که طرح مورد نظر شما را هم روی سنگ حکاکی می‌کنند. فیروزه، عقیق، یاقوت، شرف شمس، زمرد، در نجف و حدید، رایج‌ترین سنگ‌هایی هستند که روی رکاب انگشترها سوار می‌شوند.

سایر زیورآلات زنانه و مردانه

یکی دیگر از جذاب‌ترین سوغات مشهد، زیورآلات است که هم برای آقایان و هم برای بانوان طراحی شده است.

علاوه بر انگشتر برای آقایان انواع دستبند چرم ساده و با پلاک، انواع زنجیره‌های نقره هم سوغاتی‌های زیبایی هستند که می‌توانید از مشهد بخرید.

زیورآلات زنانه هم به جرات لقب بهترین سوغات مشهد را برای خانم‌ها به خود اختصاص می‌دهند. در واقع مشهد به نقره‌هایش معروف است و تمامی زیورآلات نقره مثل گردنبند، دستبند، گوشواره و انگشترهای نقره در مراکز خرید و فروشگاه‌های مشهد به سادگی پیدا می‌شوند.

تسبیح

در شهرهای مذهبی ایران، تسبیح یکی از بیش‌ترین کالاهایی است که در فروشگاه‌های مختلف می‌توانید آن را پیدا کنید. تسبیح‌هایی که از جنس‌های مختلف تولید می‌شود و با قیمت‌های مختلف می‌توانید انواع آن را بخرید.

_ تسبیح‌های سنگی (فیروزه، یشم و عقیق)

_ تسبیح شاه مقصود

_ کهربا

_ یُسر

_ سندلوس

یکی از شیک‌ترین سوغاتی‌های مشهد تسبیح‌هایی است که از جنس سنگ‌های قیمتی تولید می‌شود و گزینه مناسبی برای آقایان محسوب می‌شود.

گلیم و قالی

عشایر منطقه خراسان و کشورهای نزدیک مشهد از زمان‌های قدیم برای پوشاندن زمین، دیواره و سقف چادر گلیم یا قالی می‌بافتند. الان گلیم‌‌ها بیشتر جنبه تزئینی دارند و حتی انواع گران‌قیمت آن را به دیوارهای خانه آویزان می‌کنند. گلیم‌ها انواع مختلف با طرح‌های متنوع دارند. در مشهد با همان بافت گلیم انواع کیف هم دوخته می‌شود.

دیگ سنگی یا هرکاره

هرکاره نام نوعی ظرف سنگی است که با تراشکاری و قلم‌زنی نوعی سنگ ساخته می‌شود. ظرف مخصوص پخت دیزی و ظرف‌های ساییدن مواد غذایی خشک مثل هاون از انواع متداول‌اند. نوع بدون طرح و نقش که ارزان‌تر است برای آشپزی مناسب است و با توجه‌ به سنگی‌بودن آن، غذا با گرمای ملایم پخته می‌شود. انواع لعاب‌ کاری‌ شده و قلم‌کاری‌ شده هم دکوری و زینتی‌اند.

عطریات

استفاده از رایحه در دین اسلام توصیه شده و لذا بسیاری از زائران پیش از مشرف شدن به حرم مطهر حضرت رضا(ع) از این‌گونه عطریات استفاده می‌کنند.  فروشگاه‌ها و مغازه‌هایی که این نوع فرآورده را عرضه می‌‌ کنند با چیدمان بسیار زیبای ویترین‌ها در رنگ‌های مختلف، عطرهایی با رایحه‌های گوناگون از گل سنجد، کبری، گل مریم، گل نرگس، بهار نارنج، الهام‌بخش، زعفران، گل یخ، یاس سفید ارايه می‌کنند که عطر حرم، عطر گل محمدی و یاس از بهترین عطریات مذهبی به شمار می رود.  فروشگاه های عطر فروشی در همه خیابان‌های اطراف حرم پراکنده‌اند اما بیشتر آن‌ها در بزرگ ترین بازار منطقه موسوم به بازار رضا متمرکزند.

سفره صلوات

تولید پرچم‌های مذهبی از جمله هنرهایی است که به دلیل وجود مضجع پاک و مطهر حضرت رضا(ع) در مشهد دارای اهمیت فراوانی است. این‌گونه پرچم‌ها به عنوان سوغاتی متبرک توسط زائران، هیئت‌های مذهبی استان‌ها و شهرهای دیگر و کشورهای مسلمان نظیر عربستان، کویت، هندوستان و پاکستان خریداری می‌شود تا در ایام سوگواری و دیگر مراسم مذهبی از آن استفاده شود. پرچم‌های مذهبی بر روی پارچه جیر به رنگ‌های سبز و سیاه تولید شده و دارای انواع بزرگ دو چوبه، باریک و تابلویی است که نوع متوسط آن به سفره صلوات معروف است.

چرم مشهد

قطعا نام چرم مشهد به گوشتان خریده است. یکی از بهترین سوغاتی‌های مشهد که طرفداران بسیاری دارد. انواع محصولات چرمی با کیفیت مطلوب همچون کیف، کفش، دستبند و … را هم می‌توانید در مراکز خرید تهیه کنید و هم به نمایندگی‌های چرم مشهد سر بزنید.

تابلوهای نفیس و جام چهل کلید

این تابلوهای ارزش‌مند بیشتر از جنس نقره هستند و طرح‌های اسلیمی، آیه‌های قرآن و اسم‌های مطهر بر آن‌ها نقش بسته‌اند و می‌توانند یک گزینه خوب برای تهیه سوغات مشهد باشند.

جام چهل کلید هم یک ظرف طلایی تزئینی است که چهل سوراخ در لبه داخلی آن قرار دارد و به هر یک از آن‌ها یک مربع فلزی که روی آن بسم الله دارد، آویزان شده است. بر روی بدنه خارجی ظرف هم نام 14 معصوم به چشم می‌خورد.

پوستین

پوستین همان پوست گوسفند یا سایر حیوانات است که با فراوری و دوخت از آن محصولاتی مثل کلاه، پالتو، پادری و … می‌سازند. این روزها ساخت پوستین کم شده است و طرفدار زیادی ندارد. در بعضی مناطق خراسان هنوز هم روستاییان پوستین می‌سازند. اگر علاقه به این نوع صنایع دستی دارید باید با پرس‌و‌جو فروشندگان آن را پیدا کنید.

سوغات خوراکی مشهد

از سنگ‌‌ها و لوازم تزئینی که بگذریم می‌رسیم به خوردنی‌ها. امکان ندارد کسی به خراسان سفر کند و حداقل یکی از خوردنی‌های سوغات مشهد را که معرفی می‌کنیم نخرد.

خشکبار، برگه آلو و میوه خشک

خشکبارها از جمله تنقلاتی است که از دیر زمان در فرهنگ و ذائقه ایرانی وجود داشته و از ارزش غذايی فراوانی نیز برخوردار است. بخشی از تنوع سوغات شهر مشهد به خشکبار اختصاص یافته که می‌توان از آلو بخارا، آلوچه، لواشک، برگه هلو، انجیر خشک، توت خشک، نخود و کشمش و انواع تخمه نام برد. شهرستان طرقبه و شاندیز به عنوان یکی از مراکز سیاحتی و ییلاقی مشهد به ویژه بازار بزرگ بعثت در طرقبه یکی از مراکز فروش و عرضه این محصولات است.

زعفران

زعفران این طلای سرخ به‌عنوان یکی از گران‌بهاترین سوغاتی‌های مشهد شناخته می‌شود. ایرانیان ضمن صدور زعفران به بسیاری از نقاط جهان باستان، خواص آن را به یونانی‌ها، رومی‌ها، چینی‌ها و اقوام سامی از جمله عرب‌ها معرفی کردند و شیوه زراعت آن را در سده‌های اول تا چهارم هجری به امت‌های اسلامی اطراف مدیترانه آموختند.

زعفران از قدیم به‌عنوان یکی از کالاهای مهم صادراتی و کشاورزی ایران بوده است و امروز هم زعفران ایران به بسیاری از کشورهای دنیا صادر می‌شود. در کشور ایران، خراسان بیشترین سهم را در تولید زعفران دارد، این محصول در بخش‌های مرکز و جنوب استان خراسان کشت می‌شود. مشهد یکی از مهم‌ترین شهرهای ایران در عرضه زعفران است و زعفران نیمی از کشور از مشهد تامین می‌شود.

زرشک

با کمی گشت‌وگذار در اطراف حرم زرشک و زعفران را در اکثر مغازه‌ها می‌بینید. شهرستان قائنات در خراسان جنوبی مرغوب‌ترین زرشک را در کل کشور دارد که مشهد به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین شهرهای عرضه آن محسوب می‌شود. این میوه در مدل دانه اناری و پفکی موجود است. اگر دنبال تهیه سوغاتی خوب و البته خوشمزه هستید، خرید زرشک و زعفران را فراموش نکنید.

نقل، نبات، سوهان

نبات محصولی است که از بلورهای شیره قند با روش‌های خاصی به دست می‌آید و در دو نوع شاخه و کاسه‌‌ای به بازار عرضه می‌شود. نقل نیز بنا به سلایق مختلف در انواع گردويی، بادام زمینی، بادام درختی، گلاب، ‌گشنیزی و زعفرانی تولید می‌شود. شکلات زنجفیلی نیز در میان سوغات مشهد خواهان بسیاری دارد و در کنار این گونه شیرینی‌جات، کاک رضوی به عنوان سوغات مخصوص شهر مشهد نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

ادویه هفت قلم

از جمله مواردی که زائران به عنوان سوغات از بازارهای مشهد مقدس به شهرهای خود، نوعی از ادویه موسوم به «هفت قلم» است که بیشتر در آبگوشت، خورشت و دیگر غذاهای ایرانی استفاده می‌شود. این ادویه مخلوطی است از دارچین، سماق، گلپر، زنجفیل، فلفل سیاه، فلفل قرمز، زردچوبه که در مراکز عرضه آن به طرز زیبايی به رنگ‌های مختلف در کنار هم دیده می‌شود و از انواع دیگر آن می‌توان به ادویه پلويی و ادویه هجده رنگ اشاره کرد.

ترشی مشهدی

ترشی مشهدی یا همان سالاد مشهدی ترکیبی خوشمزه از گوجه‌فرنگی، گل‌کلم‌، هویج، کرفس، سبزیجات معطر و انواع ادویه است. تفاوت اصلی این ترشی با انواع دیگر در جوشاندن آب گوجه همراه با سرکه است که مزه و طعمی متفاوت در ترکیب نهایی می‌دهد.

جیلی بیلی 

جیلی بیلی برای خیلی ها نا آشنا بود، البته فقط تا چند سال پیش، امروزه طرفداران بسیاری پیدا کرده و تبدیل به یکی از خوراکی ها و سوغات های خوش مزه‌ی مشهد شده است.

سهیلا حسن وند|