اقتصادسنج| حتما تاکنون نام سامانه کدال را شنیده اید اگرمی خواهید بدانید این سامانه چطور کار می کند یا چه چیزهایی در این سامانه منتشر می شود خواندن این مطلب به شما کمک می کند. اگر هم جزو فعالان اقتصادی هستید، حتما تاکنون بارها از کدال استفاده کرده اید و می دانید که تا قبل از راه اندازی سامانه کدال فضای عملکرد اقتصادی بنگاه های اقتصادی بسیار غیر شفاف بود و راه اندازی این سامانه انقلابی درافزایش شفافیت اقتصادی ایجاد کرد.

استفاده از سامانه کدال می تواند نقش زیادی در افزایش سواد مالی شهروندان داشته باشد اما ماجرا به همین جا ختم نمی شود. اقتصاد دانان متفق القولند که مسیر توسعه اقتصادی از راه افزایش شفافیت اقتصادی عبور می کند به این معنا که اگر اقتصاد شفاف نباشد نمی توان امیدی به توسعه اقتصادی داشت. در چنین شرایطی سامانه کدال در خط مقدم افزایش شفافیت اقتصادی ایران قرار دارد . این سامانه شامل انبوهی از اطلاعات مالی و اقتصادی شرکت ها است که به درد فعالان اقتصادی و همین طور عموم مردم می خورد.

حتی ممکن است شما به اطلاعات شرکتی نیاز داشته باشید که نمی دانید این اطلاعات را از کجا پیدا کنید. اینجا همان جا است که می تواند به شما کمک کند تا خیلی چیزها از شرکت ها بدانید ،یاد بگیرید و حتی سواد مالی خود را افزایش دهید.

برهمین اساس امیرطایفه ابراهیمی رئیس اداره میزهای صنعت و رتبه بندی ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار در گفت و گویی درباره نحوه عملکرد این سامانه و مسیر توسعه آن توضیح داده است که در ادامه می خوانید.

سامانه کدال از چه زمانی راه اندازی شد و تاکنون چه میزان اطلاعات مالی در این سامانه منتشر شده است؟

راه‌اندازی اولیه سامانه کدال پس از تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال ۸۶ صورت گرفت و تقریبا ۱۶ سال است که این سامانه در حال فعالیت است. طی این مدت هم نزدیک به ۴۳۰ هزار اطلاعیه از طریق سامانه کدال منتشر شده است. پیش از آن هم این اطلاعات به بازار سرمایه منتشر می‌شد؛ ولی از مبادی دیگری به صورت دستی به بازار انتقال داده می‌شد. از ابتدای تأسیس سامانه تا سال ۹۶ تعداد اطلاعاتی که در سامانه کدال منتشر شده، تقریبا نزدیک به ۱۳۸ هزار اطلاعیه است اما بعد از سال ۱۳۹۶ به دلیل اصلاح دستور العمل افشای اطلاعات که شرکت ها را ملزم به ارایه اطلاعات بیشتری می کرد حجم اطلاعات منتشر شده افزایش یافت و از سال ۱۳۹۶ تاکنون نزدیک به ۳۰۰ هزار اطلاعیه جدید منتشر شد که نشان می دهد اطلاعات منتشر شده در سامانه کدال هم از نظر تعداد و هم از نظر نوع اطلاعات رشد قابل توجهی داشته است.

تعداد شرکت ها یا ناشرانی که اطلاعاتشان را ازطریق سامانه کدال منتشر می کنند چقدر است؟

اطلاعات مالی که در سامانه کدال منتشر می شود به چند دسته تقسیم می شود و چه نوع اطلاعاتی در این سامانه منتشر می شود؟

اگر بخواهیم یک دسته‌بندی کلی داشته باشیم، اطلاعاتی که درسامانه کدال منتشر می شوند عمدتا مربوط به شرکت های بورس و زیر مجموعه آنها یا به بیان دیگر شرکت های اصلی و فرعی تقسیم بندی می شود به این معنا که بخشی از اطلاعات مالی متعلق به یک شرکت و بخشی دیگر مربوط به شرکت های زیر مجموعه همان شرکت است.

از نظر نوع این گزارش ها عموما مربوط به گزارش عملکرد ماهانه شرکت،صورت های مالی،افشای اطلاعات با اهمیت و شفاف سازی شرکت ها است.

بخش دیگری از اطلاعات هم مربوط به گزارش های هیات مدیره ، آگهی دعوت به مجامع ، افزایش سرمایه و تصمیمات مجامع عمومی است.

چه شرکت هایی عموما این اطلاعات را منتشر می کنند؟

بخشی از این اطلاعات توسط شرکت ها یا ناشرانی منتشر می شود که در بورس و فرا بورس پذیرفته شده اند و بخش دیگر شامل شرکت هایی هستند که نزد سازمان بورس ثبت شده اند اما در بورس و فرا بورس پذیرش نشده اند. در این میان شرکت های دیگری هم موظف به انتشار اطلاعاتشان در سامانه کدال هستند که نزد سازمان بورس ثبت نشده اند و عمدتا شامل شرکت های فرعی شرکت های ثبت شده نزد سازمان بورس هستند. یعنی ممکن است آن شرکت در بازار سرمایه پذیرفته نشده باشد اما چون زیر مجموعه یک شرکت بورسی است باید اطلاعاتش را در سامانه کدال منتشر کند.

علاوه بر این چهار دسته کلی، یک سری از شرکت‌ها نیز در زمره سیاست های اصل ۴۴ قرار می گیرند که در قالب نهاد های عمومی اطلاعاتشان در سامانه کدال منتشر می شود. همچنین شرکت هایی که کالاهای خود را در بورس کالا یا انرژی عرضه می کنند نیز باید اطلاعاتشان را در سامانه کدال منتشر کنند اما بخش عمده این اطلاعات شامل شرکت هایی می شود که در بورس تهران و فرا بورس پذیرفته شده اند و این شرکت ها هدف عمده سرمایه گذاران هستند.

آیا انتشار گزارش های مالی شرکت های فرعی شرکت هایی که در بورس پذیرفته می شوند الزام آور است؟

بله. ما اطلاعات تمام شرکت‌های فرعی را دریافت می کنیم، مگر آن دسته از شرکت هایی که به دلیل وضع تحریم‌ها نتوانند این اطلاعات را منتشرکنند که برای منتشر نشدن این اطلاعات باید مجوز رسمی از نهادهای امنیتی دریافت شود.

برنامه شما برای توسعه سامانه کدال در سال بعد چیست؟

دو پروژه به صورت همزمان در جریان است. یکی توسعه سامانه فعلی کدال و دیگری رونمایی از یک سامانه جدید که در آینده رونمایی خواهد شد.

برای بهبود عملکرد سامانه فعلی چه اقداماتی انجام خواهد شد؟

تقریبا ۵۲ برنامه برای توسعه سامانه فعلی کدال از قبیل اصلاح فرم های صورت های مالی، یکسان سازی عنوان و واحد محصولات در گزارش های تولید و فروش، یکسان سازی فرم تصمیمات مجمع و هیأت مدیره‌ها و یا تهیه فرم‌های جدید از جمله فرم کمیته ریسک در دست انجام است.

نحوه انتشار صورت های مالی قرار است چه تغییری کند؟ آیا بر اساس استاندارد های گزارشگری مالی بین‌المللی(ifrs) تنظیم خواهد شد؟

بله . برنامه ما این است که صورت های مالی به گونه ای منتشر شود که با استاندارد های حسابداری تطبیق داشته باشد. . این صورت‌های مالی جدید بر مبنای آخرین نسخه استانداردهای حسابداری است که قاعدتا ترجمه‌ای از استاندارد گزارش گری مالی بین المللی(ifrs) است که با قوانین ایران تطبیق داده شده است. هر استاندارد حسابداری که می‌آید، ما سعی می‌کنیم صورت‌های مالی را بر مبنای همان بروزرسانی کنیم.

گزارش های تولید و فروش چه تغییری خواهد کرد؟

قرار است در گزارش های تولید و فروش عناوین گزارش و واحد محصولات یکسان سازی شود.

به طور مثال در حال حاضر ممکن است شرکت‌ها یک محصول را با عناوین مختلف در گزارش خود درج کنند که این موضوع باعث می شود تحلیل گران نتوانند اقلام مربوط به آن گزارش را تحلیل کنند. مثلا در بحث خودرو یا مواد پتروشیمی ممکن است یک محصول با عناوین مختلفی مثل کالاهای صادراتی یا بر مبنای نوع بسته‌بندی ارائه شود که برای سرمایه‌گذاران قابلیت ردیابی ندارد. اما در فرمت جدید عناوین محصولات یکسان سازی می شود.

همچنین در نظر داریم فرم تصمیمات مجمع و هیأت مدیره‌ها را در راستای نظارت بهتر بر اجرای حاکمیت شرکتی اصلاح ‌کنیم و یک سری فرم‌های جدید از جمله فرم کمیته ریسک را برای اجرای هر چه بهتر حاکمیت شرکتی تهیه و طراحی کرده ایم. ضمن اینکه در سامانه جدید سطح دسترسی به اطلاعات نیز افزایش خواهد یافت.

سامانه جدید کدال چیست و قرار است از چه زمانی در دسترسی عموم مردم قرار بگیرد؟

در کنار توسعه سامانه فعلی ، سامانه جدیدی نیز در دست طراحی است. در سال ۱۴۰۲ اقداماتی برای پیاده‌سازی این سامانه انجام شد و قرار است در سال ۱۴۰۳ یک نسخه آزمایشی از سامانه جدید کدال رونمایی شود. بعد از طی مراحل آزمایشی و پس از آنکه مشکلات این سامانه شناسایی شد اطلاعات سامانه فعلی کدال به سامانه جدید انتقال پیدا خواهد کرد و امیدواریم سامانه جدید کدال در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ به صورت عملیاتی راه اندازی شود.

در زمان هایی که تعداد کاربران سایت کدال افزایش می یابد این سامانه از دسترس خارج می شود آیا این مشکل هم در سامانه جدید حل خواهد شد؟

اولویت اولیه در سامانه جدید این است که بتوان از نرم‌افزارها ، تکنولوژی و سیستم عامل‌های به روزتری استفاده کرد که بتوان پایداری سامانه کدال را افزایش دهد. همچنین سعی خواهیم کرد مشکلات(باگ‌ های نرم افزاری) که در سامانه فعلی کدال وجود دارد، در سامانه جدید رفع کنیم تا در زمان‌هایی که ترافیک سایت به پیک خود می رسد، این سامانه از دسترس خارج نشود.

آیا در سامانه جدید، کار برای کاربران آسان‌تر خواهد شد و سامانه کدال عمومیت بیشتری پیدا خواهد کرد؟

استفاده از سامانه کدال در حال حاضر هم آسان و راحت است. بنای اصلی سامانه کدال بر این مبنا بود که اطلاعات عملکردی صورت‌های مالی را منتشر کند تا به صورت لحظه‌ای در دسترس عموم قرار بگیرد. با این حال کسی که می‌خواهد صورت‌های مالی را مطالعه کند، باید حداقل دانش را در این مورد داشته باشد.

به نوعی می‌توان گفت که سامانه کدال یک سامانه تخصصی یا نیمه تخصصی است. به هر حال کاربران باید یک سواد اولیه مالی برای استفاده از این سامانه را داشته باشند. مثل هر سامانه‌ای که در دنیا برای این کار طراحی شده است.

اهمیت سامانه کدال برای بازار سرمایه و اقتصاد ایران چیست؟

بازار سرمایه عمدتا بر دو اصل استوار است. که اولی اطلاعات مالی شرکت‌ها و دیگری اطلاعات معاملاتی مرتبط با سهام و اوراق بهادار است. زمانی که داده‌های صورت‌های مالی منتشر می‌شود، به صورت لحظه‌ای بر قیمت اوراق بهادار و ارزش بازار شرکت‌ها اثرگذار می گذارد بنابر این به نظر من راه‌اندازی سامانه کدال یک اتفاق خوب در بازار سرمایه و اقتصاد است. انتشار هر چه بیشتر اطلاعات منجر به شفافیت بیشتر شرکت‌ها و نرخ گذاری صحیح اوراق بهادار می شود و این موضوع به سهامداران کمک می کند تا در موقعیت‌های خرید و فروش تصمیمات درستی بگیرند.

آیا محاسبه شده است که راه اندازی سامانه کدال تا چه میزان به افزایش شفافیت در بازار سرمایه کمک کرده است؟

تا جایی که من در جریان هستم، تاکنون محاسبه ای انجام نشده است؛ ولی اگر همین روند طی شده را در نظر بگیریم متوجه می شویم که راه اندازی کدال نقش بزرگی در افزایش شفافیت مالی در اقتصاد ایران داشته است.

به طور مثال در دهه ۷۰ یا ۸۰ اگر شما قصد داشتید از اطلاعات مالی شرکتی مطلع شوید یا باید به خود شرکت مراجعه می کردید یا این اطلاعات را در مجمع عمومی سالانه شرکت دریافت می کردید اما بعد از راه اندازی سامانه کدال این اطلاعات به صورت مستقیم و با کیفیت و سرعت زیاد تری در اختیار عموم قرار گرفت.

این نشان می‌دهد که سامانه کدال شفافیت را افزایش داده است. هر چند ممکن است گاهی موضوعات و تصمیمات کلانی اقتصادی وجود داشته باشد که خارج از اراده سازمان بورس و ناشران اوراق بهادار باشد و شفافیت را زیر سؤال ببرد اما در کل روند طی شده روند خیلی خوبی است و می‌توان چشم‌انداز مثبتی را دید.