اینترنت در این دو روز در حالی از دسترس کاربران خارج شد که طبق وعده قبلی وزیر ارتباطات قرار بود در زمان برگزاری کنکور، تنها اینترنت همراه در مراکز برگزاری این آزمون قطع باشد، اما داده‌های نت‌بلاکس نشان می‌دهد که برای جلوگیری از تقلب در کنکور اینترنت همراه کشور برای نزدیک به سه ساعت به صورت کامل قطع بوده است.
اقتصادسنج |روز ۲۹ و ۳۰ دی‌ماه همان‌طور که انتظار می‌رفت اینترنت همراه برای سه ساعت به صورت کامل از دسترس خارج شد. بهانه‌اش هم تأمین امنیت مرحله اول کنکور بود و پیشگیری از لو رفتن سوالات حساس آزمونی که امروز سرنوشت بسیاری را در دست خود دارد. اینترنت در این دو روز در حالی از دسترس کاربران خارج شد که طبق وعده قبلی وزیر ارتباطات قرار بود در زمان برگزاری کنکور، تنها اینترنت همراه در مراکز برگزاری این آزمون قطع باشد، اما داده‌های نت‌بلاکس نشان می‌دهد که برای جلوگیری از تقلب در کنکور اینترنت همراه کشور برای نزدیک به سه ساعت به صورت کامل قطع بوده است.
همچنین این قطعی به بهانه امنیت برگزاری کنکور در حالی صورت گرفت که طبق ادعای وب‌سایت اقتصادآنلاین سوالات کنکور لحظاتی بعد از شروع این آزمون در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و هر آنچه که در روز پایانی دی ماه کاربران را به چالش واداشته بود، بی‌نتیجه به پایان رسید.
اما داستان قطعی اینترنت فقط چالش کاربران نبود. بسیاری از صنایع و کسبوکارهای آنلاین به سبب عدم دسترسی به آنچه که باید در روال عادی زندگی و کسب‌و‌کارشان در اختیار داشته باشند، دچار دردسرهای زیادی شدند. از کاهش فروش کسبوکارهای آنلاین بگیر تا دردسر صدور و تأیید نسخه‌های الکترونیکی.
چالش بیمه‌گزاران نسخه به دست
اگر قرار بر نمایش یک سناریوی از پیش تعیین‌شده باشد نیاز است که از قبل همه با هشدار و اخطار از پیامدهای آن آگاه شوند؛ روالی که نظام بیمه سلامت یک روز قبل از قطعی اینترنت در پیش گرفت و به همه بیمه‌گزاران خود اعلام کرد که در دو روز قطعی اینترنت – موضوعی که قرار بر انجام آن نبود- همه نسخه‌های کاغذی بیماران نیز پذیرفته خواهند شد.
نسخه‌‌نویسی الکترونیک و الزام حذف نسخ کاغذی؛ طرحی که از ابتدای دی ماه ۱۴۰۰ در کشور اجرا و بنا شد تا به یکپارچگی اطلاعات، جلوگیری از تجویز داروهای اشتباه، سقف‌گذاری ارائه خدمات، جلوگیری از هم‌پوشانی‌های بیمه‌ای و … کمک کرده و در نهایت بازوی مهمی برای اجرای کامل پرونده الکترونیک سلامت و پزشک خانواده باشد، اما همچنان چالش‌هایی بر سر راه این طرح وجود دارد؛ چالش‌هایی از جنس مشکلات زیرساختی که قطعی اینترنت قطعاً امروز یکی از بزرگ‌ترین مشکلات آن است.
قطع شدن اینترنت و محدوسازی آن از روزهای پایانی شهریورماه کم دردسر برای بیمه‌گزاران و بازنشستگان نداشت که قطع کامل آن در ساعات ابتدایی روز ۵شنبه – که عمده‌ترین امور درمانی در این روز انجام میشود – مشکلات فراوانی برای بیمه‌گزاران به وجود آورد.
۵شنبه صبح اینترنت قطع شد و بعد از سه ساعت دوباره به حالت اول خودش برگشت اما شنبه صبح بود و کلی بیمار نسخه کاغذی به دست که باید برای گرفتن خسارت درمان خود راه به راه کریدورهای طولانی و شلوغ را طی کنند و برای تهیه دارو و … به ثبت الکترونیکی نسخه‌های کاغذی خود رو بیاورند؛ آن هم در صنعتی که تحول دیجیتال و بهبود تجربه مشتری را شعار اول و آخر خودش قرار داده است.
قطعی اینترنت بر سنهاب تأثیر ندارد
طبق آنچه که مرکز فناوری اطلاعات بیمه مرکزی می‌گوید قطعی اینترنت هیچ گونه تأثیری بر روند ارتباط سامانه سنهاب با ستاد مرکزی شرکتهای بیمه نخواهد داشت چرا که در بخش استعلامات ارتباط بین بیمه مرکزی و شرکتهای بیمه خارج از اینترنت و در بستر مجزا و ویژه‌ای صورت می‌گیرد و قطعی اینترنت موثر بر استعلامات از سنهاب نیست.
به گزارش مرکز فناوری اطلاعات بیمه مرکزی ارتباط سنهاب با شرکتهای بیمه در بستری غیرمبتنی بر اینترنت و در شبکه‌ای اختصاصی مبتنی بر MPLS انجام می‌گیرد.
MPLS یا Multiprotocol Label Switching تکنیکی است برای تراکنش داده‌ها که سرعت ارسال داده‌ها را افزایش داده و قابلیت کنترل برای ترافیک شبکه را داراست. از طریق این پروتکل مسیر داده‌ها به وسیله برچسب‌هایی که ابتدای هر داده نشانه‌گذاری میشود، هدایت می‌شوند.
با MPLS، داده‌ها به جای نیاز به جستجوهای پیچیده در جــدول مسیریابی در هـر توقف، از طریق یک مسیر با استفاده از برچسب‌ها هدایت می‌شوند. این پروتکل قابلیت پیاده‌سازی بر روی تمامی سرویس‌های مبتنی بر IP و ATM را داراست.
در شبکه‌های سنتی مبتنی بر IP، انتقال داده‌ها به صورت نقطه به نقطه بوده و باید تمامی ترافیک این نقطه‌ها را به صورت پله پله طی کرده تا به مقصد برسند. اما پروتکل MPLS، به هر بسته برچسبی اختصاص داده میشود و سپس از طریق جدول از پیش‌تعریف‌شده مسیرها، ترافیک داده‌ها به مقصدهای مورد نیاز هدایت میشود.
با این اوصاف در زمان قطعی اینترنت ارتباط ستاد شرکتهای بیمه با بیمه مرکزی همچنان برقرار بوده است اما قطعا تعدادی از شبکه فروش در بستر اینترنت به ستاد شرکت وصل هستند که در صورت قطعی اینترنت دچار مشکلات فراوانی بوده‌اند، مهم‌ترین آنها کارگزاری‌های آنلاین و سایت‌های فروش و مقایسه آنلاین بیمه که روزهای پایانی هفته و سال برایشان حکم وقت اضافه را دارد.
عدم توجه تصمیم‌گیرندگان به لایه‌های اقتصادی کشور
کاهش ۴۸ درصدی ترافیک ورودی و کاهش ۴۵ درصدی فروش در روزهای پایانی هفته؛ این اتفاقی است که فشردن دگمه خاموشی اینترنت برای شرکتی مانند ازکی رقم زده است، چرا که عمده‌ترین میزان فروش اگریگیتورهای بیمه معمولاً در روزهای پنج‌شنبه و جمعه اتفاق می‌افتد و در این میان تأثیر قطعی اینترنت به صورت کامل محسوس نمایان در این دو روز نمایان شد.
حامد ولی‌پوری، مدیر عامل ازکی از تأثیر عمیق تصمیم‌گیری‌های نسنجیده لایه حاکمیت بر کسبوکارهای اینترنتی می‌گوید و از فاجعه‌ای که ممکن است این گونه تصمیم‌گیری‌های عجولانه در آینده برای آنها به همراه داشته باشد.
او عدم توجه به تأثیر تصمیم‌گیری‌ها در لایه‌های اقتصادی و کسب‌و‌کارها را از مواردی می‌داند که امروز در کشور به چالش بزرگی تبدیل شده است. ولی‌پوری در این باره توضیح می‌دهد: «عدم توجه به تأثیر تصمیمات عجولانه در کشور به لایه های کسب‌و‌کاری یا از عدم دانش کافی برای بررسی ابعاد آن برمی‌آید یا این که نظر ذینفعان به اندازه کافی در فرایند تصمیم‌گیری لحاظ نمی‌شود. ما ردپای این تصمیم‌گیری‌های عجولانه را در یک سال اخیر به دفعات دیده‌ایم.
به نظر من اگر کمی به عقب برگردیم – به دورانی که بحث طرح صیانت مطرح شد- خود آن طرح نیز همراه با ابهامات و نگرانی‌های بسیاری بود طوری که به موضوع مهاجرت نیروها دامن زد و انگیزه رفتن خیلی‌ها را فراهم کرد. بعد هم موضوع ناآرامی‌هایی که در کشور به وجود آمد و روشی که برای مدیریت این ناآرامی‌ها استفاده شد، همگی روی کسب‌و‌کارها تأثیر مستقیم و جدی گذاشت. در گزارش‌های آماری کسب‌و کارها این تأثیر را می‌توان به خوبی لمس کرد.»
مدیرعامل ازکی موج تعدیل نیروهایی که خصوصا روی کسب و کارهای تجارت الکترونیکی اتفاق افتاد، از آسیب‌هایی جدی می‌داند که به بدنه این کسب و کارها وارد شده است: «این موضوع برای کسب و کارها و چشم‌انداز فعالیت آنها بسیار نگران‌کننده به نظر می‌رسد. اگر به روش تصمیم گیری‌ها دقت شود از آینده‌ای که باید برای خودمان متصور باشیم نمی‌توانیم اطمینان داشته باشیم.»
او قابلیت اطمینان‌پذیری و پیش‌بینی را یکی از مهم‌ترین پارامترها برای دوام یک کسب و کار تلقی می‌کند که با توجه به تصمیم‌گیری های شتابزده نمی‌توان هیچ انتظاری از آن داشت.
ولی‌پوری در رابطه با تأثیر قطعی دو روزه اینترنت در پایان هفته بر کسب و کار فروش بیمه ازکی می‌گوید: «قطعی اینترنت به روزهای آخر ماه منتهی شد و معمولا کسب و کارها به سبب حجم بالای پرداختی‌ها در این دوران روی جریان درآمدی در این بازه حساب باز می‌کنند. کما این که در ماه‌های پایانی سال هستیم و هر روز آن برای کسب و کارها می‌تواند اهمیت داشته باشد. همین مسئله باعث شد تا ما در یک بازه سه ساعت در دو روز با کاهش ۴۵ درصد فروش روبهرو باشیم.»
به عقیده ولی‌پوری اصلی‌ترین کاری که یک تصمیم‌گیرنده باید به آن توجه داشته باشد لحاظ کردن نفع و مضرات آن تصمیم است یعنی رویکرد زیان و فایده است که باید مورد توجه قرار بگیرد. به گفته او شاید یک تصمیم در برهه‌ای خاص بتواند امنیت آزمونی حساس را تأمین کند اما عوارض جانبی آن به قدری زیاد است که نمی‌توان به آن فکر کرد.
او در این باره می‌گوید: «آنچه امروز بیش از هر چیزی مهم است موضوع آینده است. این که این مدل تصمیم‌گیری‌ها و این مدل نگاه کردن به مسايل چقدر ممکن است یک کسب و کار را تحت تاثیر قرار بدهد و من به عنوان کسی که باید از کسب و کارم مراقبت و حراست کنم فضا را به شدت نگران‌کننده می‌بینم. همه اینها شواهدی است که خبر از یک اتفاق بزرگ می‌دهد و این برای ما به شدت نگران‌کننده است.»
اقتصاد دانش‌بنیان؛ قربانی بزرگ قطعی اینترنت
محمدرضا فرحی، مدیرعامل بیمه بازار تأثیر قطعی اینترنت بر کسبوکارهای آنلاین را در ابعاد مختلفی می‌بیند. او در توضیح حجم خسارت‌های احتمالی به ضررهای وارده به دو جنبه عمومی و اختصاصی اشاره می‌کند و می‌گوید: «خسارت‌های عمومی خسارت‌هایی هستند که به سبب اختلال در زیرساخت‌ها ایجاد می‌شوند. درست است که هاست خیلی از وب‌سایت‌های ایرانی در سرورهای داخلی و زیرساخت‌های داخلی است اما ما برای خیلی از فعالیت‌ها نیازمند زیرساخت‌های بین‌المللی هستیم که ممکن است کاربر نهایی نیز نیاز به این زیرساخت‌ها را متوجه نشود مثلاً برای امنیت انتقال داده یا امنیت وب‌سایت و یا برای خیلی از فعالیت‌های بازاریابی مانند گوگل ادز و … طبیعتاً وقتی این ساختارها با اختلالات فراوان روبهرو هستند باعث میشود در فانل جذب کاربر، در همان ابتدای قیف ورود کاربران تازهُ اختلال ایجاد شود و طبیعتاً این آسیبی جدی برای کسب و کار ما خواهد بود.»
فرحی در ادامه به آسیب‌های اختصاصی اشاره می‌کند و می‌گوید: «از سوی دیگر مسئله آسیب‌های اختصاصی را داریم که بسته به ارزش پیشنهادی یک کسب و کار متفاوت است، مثلا کسب‌و‌کارهایی که فروش کالاهای لوکس را به عهده دارند و در پایین هرم مازلو نیستند، بیشتر از دیگران آسیب می‌بینند؛ مثل خرید تجهیزات الکترونیکی به سبب نوسان نرخ ارز یا کالاهای پوشاک و مد یا بازار شرکتهای مرتبط با تبلیغات دیجیتال.»
به گفته او شرکت‌هایی که در زمینه تبلیغات دیجیتال فعالیت دارند، در زمان محدودیت‌های اینترنتی بین ۳۵ تا ۸۰ درصد افت داشتند.
فرحی بیمه را جز خدماتی می‌داند که در زمان قطعی اینترنت در گروه آسیب‌های عمومی جای می‌گیرد چرا که بیمه حتی در شرایط اضطرار هم باید تهیه شود؛ چه آن دسته بیمه‌های اجباری مثل بیمه شخص ثالث و چه بیمه‌هایی مانند بیمه بدنه که از عدم ثبات و اطمینان کاربران برمی‌آید.
به گفته مدیرعامل بیمه بازار افت فروش ناشی از عوامل اختصاصی در بیمه در اگریگیتورهای آنلاین بیمه کم بوده است اما افت عمومی که ناشی از اختلال زیرساخت‌هاست برای تمامی بیمه‌گران وجود داشت. او در این باره با اشاره به حساسیت موضوع و میزان خسارت‌هایی که محدودیت‌های اینترنتی وارد کرده است، گفت: «این موضوع بسیار آسیب‌زننده است چرا که کسب و کارها به خصوص استارتاپ‌ها در ایران که با تعداد اندک سرمایه‌گذار روبهرو هستند و استارتاپ‌ها وسعت منابع مالی چندانی ندارند و به همین دلیل خیلی اوقات پیش‌بینی‌های مالی خیلی دقیق و حساب‌شده صورت می‌گیرد و هر گونه شوکی می‌تواند یک استارتاپ را دچار مشکلات زیادی کند. حتی یک افت ۱۰ تا ۲۰ درصدی می‌تواند بسیاری از محاسبات را به هم بریزد. شاید حتی بعضی از کسب‌و‌کارها به سمت تعدیل پیش بروند.»
فرحی بزرگ‌ترین چشمداشت امروز کسبوکارهای آنلاین را حضور عقلانیت در لایه‌های تصمیم‌گیرنده نظارت می‌داند بلکه به این ترتیب بتوان برای دورنمایی روشن برنامه‌ریزی داشت.
به گفته مدیرعامل بیمه بازار این شرکت در دو روز پایانی هفته گذشته نزدیک به ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش فروش داشته است که برای کسبوکارهای فروش آنلاین در این برهه از زمان رقم قابل ملاحظه‌ای تلقی میشود. فرحی در این باره می‌گوید: «تأثیر قطعی اینترنت را نباید فقط در لایه فروش بیمه که باید در سطحی کلان‌تر از نگاهمان بررسی کنیم. موضوع مهم این است که کل اقتصاد دیجیتال کشور در این دو روز به بحران رسید. منظور از اقتصاد دیجیتال فقط آی‌تی و آی‌تی‌سی نیست و خیلی از کسب و کارهای دیگر که سوار بر ابزارها و پلتفرم‌های دیجیتال هستند، در این دو روز با ضربه سنگینی روبهرو بوده اند.»
به عقیده محمدرضا فرحی شاید بتوان قطعی موردی اینترنت را تاب آورد اما تعدد و تکرار این موضوع به بهانه‌های مختلف هیچ نتیجه‌ای ندارد جز دل کندن افراد از دل بستن به راه انداختن کسبوکارهای دانش بنیان در کشور.
بیمه/
