اقتصادسنج| اکوپدیا؛ ماسوله با نمای زیبای خانه های پلکانی اش شناخته می‌شود، در ماسوله سقف هر خانه، حیاط خانه دیگر است. خانه هایی به رنگ زرد که بالکن هایش پر از گل های شمعدانی است و اطرافش را جنگل های سرسبز و کوه‌های بلند و آبشار های زیبا فرا گرفته اند وهمین باعث شده است یکی از دیدنی های ماسوله باشد. ماسوله یکی از زیباترین مناطق ایران برای دور شدن از خستگی های روزمره و آرامش گرفتن در دل طبیعت است. اقامت در ماسوله حسی شبیه سفر در زمان و زندگی در دل طبیعت یک قرن پیش در یک روستای تاریخی است که در هیچ کجای دیگر نمی‌توانید مشابه آن را تجربه کنید.

تاریخچه ماسوله

ماسوله، منطقه‌ای مسکونی با قدمتی از ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ سال است. ماسوله قدیم که با نام «کهنه ماسوله» نیز شناخته می‌شود، در فاصله پنج کیلومتری غرب جاده ماسوله به خلخال و ۶ کیلومتری شمال غرب شهر فعلی ماسوله قرار گرفته است و سکونتگاه اولیه و قدیمی اهالی این شهر بوده است. نخستین کاوش‌های باستانی در این محوطه توسط هیئت پژوهشکده باستان‌شناسی سازمان میراث فرهنگی استان گیلان از شهرستان فومن در شهریور ماه ۱۳۷۴ انجام شد.

ماسوله کجاست؟

شهر ماسوله در جنوب غربی استان گیلان و در فاصله ۶۰ کیلومتری شهر رشت در بخش سردار جنگل فومن واقع شده است. ماسوله با شهر فومن تنها ۳۵ کیلومتر و با شهر ماکلوان، حدود ۲۰ کیلومتر فاصله دارد. این شهر از سمت شمال به شهرستان ماسال، از سمت جنوب به طارم علیا در استان زنجان، از سمت شرق به جلگه شهر فومن و از سمت غرب به شهرستان خلخال در استان اردبیل می‌رسد. فاصله مرکز ماسوله تا مرز استان زنجان حدود ۲ کیلومتر و تا محدوده استان اردبیل یعنی منطقه گیلوان، حدود ۱۰ کیلومتر است.

معماری ماسوله

معماری بافت و ترکیب سنتی منازل ماسوله آن چیزی است که امروز بیش از هر چیز دیگر توجه جهانگردان و گردشگران داخلی را به خود جلب می کند،باید بدانید خانه های ماسوله در دو طبقه است در خانه در مجموع از دو قسمت تشکیل شده است:

قسمت زمستانی 

قسمت زمستانی منازل در زبان محلی به سومه معروف است. در عقب خانه اتاق کوچکی که نور چندانی برخوردار نیست سوم به وجود آمده است تنها یک نقطه نورگیر در آن به چشم می خورد که لون نام دارد در وسط این اتاق کوره ای تعبیه شده است که از آن در آشپزی و تهیه غذا و هم‌چنین تامین گرما استفاده می شود دور تا دور اتاق نیز طاقچه هایی که ظروف گوناگون چینی و مسی در روی آن جای می گیرد ساخته شده است.

قسمت تابستانی

قسمت تابستانی یا به اصطلاح اتاق پیشخوان پنجره های اروسی چوبی و بالارو دارد این پنجره ها دارای گره های چینی هندسی است و با شیشه های زیبا و رنگی رنگی تزیین می شود. علاوه بر پیشخوان در بعضی از خانه ها، اتاقکی بر بام منزل وجود دارد که به زبان محلی به آن “برج” گفته می شود. مشخصه این اتاق این است که فقط در تابستان کاربرد دارد در اتاق پیشخوان طاقچه های جانبی به چشم می خورد،بام هر منزل در ماسوله متمایل به کوه ساخته می شود و قسمت پیشین منازل بر عقب آن مسلط است.

زمینه درب منازل و پشت بام ها هر جفت‌شان به عنوان پیاده رو استفاده می شوند.در زمان حکومت زندیه بافت معماری ماسوله تشکیل شده و خیابان های کوچک و پله های زیاد اجازه گذر و عبور موتور ها را نیز نمی دهد.

ماسوله برای چه نوع سفرهایی مناسب است؟

اکثر ما ایرانی‌ها به یک نوع سفر علاقه داریم؛ سفر گروهی یا خانوادگی با خودرو شخصی، خوردن ناهار در مقصد و بعد برگشت به محل اقامت؛ اما همه به این نوع سفر علاقه ندارند و خیلی وقت‌ها سفر یک روزه برای مقصدهای جذاب کافی نیست. ما پیشنهاد می‌کنیم برای برنامه‌ریزی دیدن جاهای دیدنی ماسوله انواع دیگر سفر مثل موارد زیر را در نظر بگیرد:

_ اقامت چند روزه و گردش در تمام جاهای دیدنی ماسوله

_ کوه‌نوردی و صعود به قله‌ها

_ بازدید از ماسوله و بعد از آن سفر به زنجان یا اردبیل

_ شرکت در جشن‌ها یا مراسم‌های مذهبی

درباره جشن‌‌ها تقویم مشخصی وجود ندارد و به طور معمول برگزار کننده‌های تور ماسوله از قبل اطلاع‌رسانی می‌کنند.

غذای ستنی ماسوله

نوبت رسید به معرفی غذای سنتی ماسوله که میرزا قاسمی نام دارد میرزا قاسمی یکی از غذاهای لذیذی است که در شمال ایران مخصوص شهره ماسوله طبخ می شود قدمت این غذا به سال 1860 میلادی و بازگشت قاسم خان والی از سن پترزبورگ بازمی گردد. غذایی که امروز ما به اسم میرزاقاسمی آن را می شناسیم از ابداعات قاسم خان است وی ذوق آشپزی بسیاری داشت به همین دلیل این غذا به نام وی نام گذاری شد.

جاهای دیدنی ماسوله

خانه‌های ماسوله و سبک معماری آن‌ها جذاب‌ترین بخش ماسوله است. خانه‌هایی سنتی، پنجره‌های چوبی، گلدان‌هاش شمعدانی چیده شده در ایوان‌ها زیبایی خاص ماسوله است. برای آشنایی با سایر جاذبه‌های گردشگری ماسوله همراه ما باشید

پارک جنگلی 

این پارک زیبا یکی از مهم‌ترین سایت های ایرانگردی و جهانگردی در استان و حتی میان کشورهای خاور میانه است. ویژگی های سنتی بناهای ماسوله به طرز زیبا و با اصول مهندسی سنتی و معماری خاص به سمت کوهپایه بنا شده و چشم انداز آن‌ها به صورت پلکانی از کوه به دره و وضعیت منحصر به فرد آن سالانه، پذیرای مشتاقان بیشماری است. در پارک جنگلیِ ماسوله انواع درختانِ راش، مَمرز، توسکا، فندق، درخت آزاد و درختچه ها و گیاهان علفی و دارویی وجود دارد. شرایط اقلیمی و امکانات رفاهی، زمینه ای فراهم آورده تا این منطقه، پذیرای خیل عظیمی از گردشگران باشد.

آبشار کوشم

ماسوله آبشارها و چشمه های متعددی دارد که با در نظر گرفتن زمان سفرتان ارزش یک بار دیدن و لذت بردن را دارد، یکی از همین آبشارها که در نزدیکی روستا است و دسترسی راحت تری نیز دارد آبشار کوشم است که با یک پیاده روی سبک و در حدود یک ساعت می توان به این آبشار رسید.آبشار کوشم در امتداد رودخانه و در احاطه درختان سرسبز و انبوه جنگل قرار گرفته است و محوطه ایی مناسب برای وقت گذراندن می باشد.

امام‌ زاده عون بن محمد

ماسوله علاوه بر جاهای دیدنی و تاریخی، اماکن زیارتی نیز دارد. امام‌زاده عون‌بن‌محمد از جمله این بناهای زیارتی است که به قرن دوم یا سوم هجری تعلق دارد؛ بقعه‌ای هشت ضلعی که کتیبه کنده‌کاری شده روی سنگ قبر آن متعلق به سال ۹۶۹ هجری‌قمری است. هم‌چنین اسناد به دست آمده از این بقعه، نشان می‌دهد که این امام‌زاده نوه امیرالمونین، یعنی فرزند «محمد حنیفه»، پسر امام علی (ع) است.

موزه مردم شناسی ماسوله

به همت فرهاد شرفی موزه مردم شناسی شهر ماسوله در مدخل ورودی شهر تاریخی ماسوله ایجاد شد. در داخل موزه ماسوله در سه بخش، مجموعه ای از اشیای مربوط به فرهنگ مردم ماسوله به نمایش گذاشته شده است. بخش اول اسناد و وسایل مربوط به صد سال اخیر منطقه ماسوله و اطراف آن است. بخش دوم و وسایل مربوط به دو قرن اخیر منطقه ماسوله و روستاهای اطراف آن است و بخش سوم نیز وسایل 14 قرن اخیر قرار داده شده است، این اشیاء عبارت از وسایل زندگی مردم و روستاهای اطراف آن که جنس وسایل از چوب، سنگ، شیشه، چرم و کاغذ و … است.

موزه حیات وحش

اگر به دنیای حیوانات و آشنایی با آن ها علاقه مند هستید، می توانید در میان دیدنی های ماسوله به سراغ موزه حیات وحش بروید. این موزه مجموعه ای از حیوانات تاکسیدرمی شده را در خود جای داده که این جانوران متعلق به جنگل ها، تالاب ها و کوهستان های مناطق اطراف است و بازدیدکنندگان می توانند با مراجعه به موزه حیات وحش ماسوله از آن ها دیدن کنند. این موزه در منزل شخصی آقای شاهپور اخوان قرار گرفته که یکی از خانه های پلکانی این شهر تاریخی است.

حیواناتی که در موزه حیات وحش ماسوله قرار دارند شامل 80 گونه حیوان است که آقای شاهپور اخوان آن ها را جمع آوری و تاکسیدرمی کرده است. این حیوانات شامل کبک، گراز، راسو، سنقر تالابی، سمور آبی، عقاب، گورکن، غازهای وحشی، گربه وحشی، قرقاول و… می شوند. یکی از دیدنی ترین حیواناتی که در این موزه قرار دارد و آن را یکی از با ارزش ترین حیوانات تاکسیدرمی شده به حساب می آورند، یک خرس قهوه ای بزرگ است که وزن آن به 800 کیلوگرم می رسد.

موزه میراث فرهنگی

یکی دیگر از موزه های ماسوله که جزء جاذبه های گردشگری ماسوله به شمار می رود، موزه میراث فرهنگی است که از دوران پهلوی در این شهر تاریخی به یادگار مانده است. موزه میراث فرهنگی ماسوله موزه ای کوچک در محله کشه سر است و با نام خانه درزی نیز شناخته می شود. بنای این خانه تاریخی از مصالحی همچون گل، خشت و چوب ساخته شده است.

اشیائی که در این موزه وجود دارند شامل ابزار حرفه های سنتی و اسناد مدارکی هستند که به نهضت جنگل مربوط می باشند و قدمت آن ها به دوران قاجار باز می گردد. بنای این موزه تاریخی به عنوان اثر ملی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

چشمه آب معدنی علی زاخونی

یکی از جاذبه های طبیعی شهر زیبای ماسوله، چشمه آب معدنی علی زاخونی است که با نام چشمه زمزمه هم شناخته می شود و از زیباترین جاذبه های گردشگری ماسوله محسوب می شود. از آن‌جایی که در این چشمه مقدار زیادی بیکربنات وجود داشته و به معدن آن نزدیک است، دارای رنگ نارنجی است و همین موضوع باعث طعم آن تلخ و بدمزه باشد. اما بر اساس گفته هایی از اهالی ماسوله، نوشیدن آب این چشمه برای درمان بسیاری از بیماری ها، نظیر بیماری های گوارشی بسیار مفید است.

بر همین اساس اهالی منطقه مقداری شکر را با آب چشمه مخلوط کرده و میل می کنند. چرا که معتقدند جهت درمان و بهبود بیماری های گوارشی و ریوی مفید است. در حال حاضر لوله ای به قطر 8 سانتی متر برای این چشمه تعبیه کرده اند و آب چشمه توسط آن از حوضچه تخلیه می شود. این چشمه در کنار رودخانه ماسوله رودخان یا رود خلشتریا قرار دارد و جزء مناطق دیدنی ماسوله به شمار می رود.

خانه های پلکانی

همان‌طور که می دانیم، ماسوله شهری پلکانی بوده و دارای بافتی سنتی و تاریخی است خانه های پلکانی به این صورت هستند که سقف یک خانه به عنوان حیاط خانه دیگر استفاده می شود. این خانه دارای قدمت طولانی هستند به صورتی که قدمت برخی از آن ها به بیش از 90 سال می رسد. خانه های پلکانی به عنوان جذاب ترین و دیدنی ترین جاذبه های دیدنی ماسوله به شمار می روند و هر گردشگری که به این شهر سفر می کند، این خانه ها دارای بیشترین جذابیت برای آن ها هستند.

یکی از جالب توجه ترین ویژگی خانه های پلکانی ماسوله این است که برای نمای بیرونی آن ها از رنگ زرد یا رسی استفاده شده تا اگر هوای شهر مه آلود بود، مردم بتوانند به راحتی خانه ها را پیدا کنند. از همین رو اهالی شهر جهت حفظ ظاهر خانه هایشان، هر سال گل زرد برای نمای خانه و گل کبود رنگ برای سقف خانه ها استفاده می کنند. هم‌چنین این گل ها را از کناره رودخانه ماسوله رودخان تهیه می کنند. برای زیبایی هر چه بیشتر خانه ها از گلدان های زیبای شمعدانی استفاده می کنند و نمای خانه بسیار تماشایی می شوند. هم‌چنین خانه های پلکانی در میان مکان های دیدنی ماسوله بهترین سوژه ها برای عکاسی به شمار می روند.

آبشار لارچشمه

آبشار لارچشمه آبشاری با ارتفاع 6 متر است که در میان جنگل های سرسبز که آن ها نیز از جاذبه های گردشگری ماسوله هستند جای گرفته است. در قسمت پایین این آبشار، چندین حوضچه کوچک وجود دارند. در اطراف این آبشار، امکانات تفریحی و رفاهی هم‌چون قهوه خانه، رستوران و استراحت‌گاه وجود دارد که همین باعث شده افراد زیادی برای گردش در میان مناطق دیدنی ماسوله آن را انتخاب می کنند و به سراغ آن می روند.

آبشار تریشوم

یکی از جاذبه های گردشگری ماسوله آبشار تریشوم است که با نام تروشوم نیز شناخته می شود. این آبشار جزء آبشارهای پرآب و خروشان ماسوله به شمار می رود. هنگامی که به تماشای آن می روید، به قدری زیباست که شما را محو خود خواهد کرد. آبشار توریشوم از دامنه های قله تریشوم جاری شده و ارتفاع قله به 2 هزار و 850 متر می رسد. این قله جزء ارتفاعات ماسوله محسوب می شود و هنگامی که برای بازدید از این آبشار راهی شده اید، در طول مسیر چشمه های زیبای متعددی وجود دارند که مسیر را برایتان بسیار جذاب خواهند کرد.

منبع سرچشمه این آبشار، قله تریشوم بوده و تقریبا در تمام طول سال آب آبشار خنک و سرد است و در تابستان ها به عنوان یکی از بهترین مقاصد گردشگری در میان مناطق دیدنی ماسوله به شمار می رود. حوضچه های اطراف آبشار تروشوم وجود دارند که در فصل های بهار به علت آب شدن برف روی کوه ها، سطح آب آن ها بالا می آید.

آبشار خرم بو

یکی از زیباترین آبشارهای شهر ماسوله که دارای چشم اندازی شبیه به بهشت است، آبشار خرم بو نام دارد. این آبشار به عنوان یکی از بکرترین و جذاب ترین مکان های دیدنی ماسوله به شمار می رود که تا به امروز نسبت به دیگر جاهای دیدنی ماسوله کمتر شناخته شده است. مسیری که برای دسترسی به آبشار خرم بو طی کنید، کمی دشوار بوده و نیاز به کوهنوردی دارد.

در زبان تالشی این آبشار را با نام خَربو تلفظ می کنند. ارتفاع این آبشار به 20 متر می رسد و از آن‌جایی که مسیر جاده ای برای آن تعبیه نشده از اصلی ترین دلایل بکر ماندن آن منطقه به شمار می رود. لذا اگر به کوهنوردی و طبیعت گردی علاقه زیادی دارید، می توانید در سفر به ماسوله و گشت و گذار در میان دیدنی های ماسوله این آبشار را انتخاب کنید و به سراغ آن بروید.

ییلاق للندیز

در میان دیدنی های ماسوله ییلاقی وجود دارد که نسبت به دیگر ییلاق های این شهر در میان گردشگران کمتر شناخته شده و همین باعث بکر ماندن طبیعت آن شده است. این منطقه زیبا با نام ییلاق للندیز شناخته می شود و لازم به ذکر است که مسیر دسترسی به آن فاقد جاده ماشین رو است. از آن‌جایی که ییلاق للندیز جزء مناطق کمتر شناخته شده است، هیچ گونه امکانات تفریحی و رفاهی برای آن در نظر گرفته نشده است.

بسیاری از چوپانان مناطق اطراف، گله دام های خود را برای چرا به این منطقه می آورند. یکی از دیدنی های ییلاق للندیز، یک چشمه آب است که در طبیعت آن قرار دارد. اگر در میان دیدنی های ماسوله به دنبال طبیعتی هستید که بتوانید در آرامش آن غرق شوید و از شلوغی ها و هیاهوی شهری دور شوید، به سراغ این ییلاق دیدنی و آرامش بخش بروید. بهتر است برای دسترسی به این ییلاق از راهنماهای محلی کمک بگیرید. برای رسیدن به آن نیز حدود 2 ساعت پیاده روی نیاز است.

ییلاق آندره

یکی از جاهای دیدنی ماسوله که در فاصله 5 کیلومتری از این روستا قرار دارد ییلاق آندره است و گردشگران زیادی آن را به عنوان مقصد گردشگری خود انتخاب می کنند. ییلاق آندره یکی از بخش های سردار جنگل فومن محسوب می شود و در مرز میان گیلان و زنجان، در جاده ماسوله خلخال واقع شده است. این ییلاق زیبا و تماشایی، جاذبه های بکر و دیدنی را در خود جای داده و همین موضوع باعث شده گردشگران زیادی آن را از میان دیدنی های ماسوله انتخاب کنند و به سراغ آن بروند و از طبیعت آن بهره مند شوند.

بازار ماسوله

بازارهای سنتی شهرهای شمالی یکی از بهترین جاذبه های گردشگری آن ها به شمار می روند. ماسوله نیز از این قاعده مستثنی نبوده و یکی از اصلی ترین جاهای دیدنی ماسوله، بازار آن است. بازار ماسوله از 4 بخش مجزا از هم تشکیل شده که سطح پایین یک طبقه ای آن متعلق به مغازه ها و سطح بالای آن دو طبقه ای است.

این بازار کوهستانی بوده و کافه و رستوران هایی را در خود جای داده که گردشگران زیادی برای صرف وعده غذایی یا میان وعده به سراغ آن ها می روند. در این بازار انواع محصولات نظیر ترشی های لذیذ و رنگی، انواع مرباها، لواشک های ترش و خوشمزه خانگی، کیف های گلیمی، انواع عروسک های رنگارنگ کاموایی، ظروف مسی، آینه های زیبای کار شده، صنایع دستی و… وجود دارند که می توانید از آن ها به عنوان سوغاتی شهر ماسوله تهیه کنید.

سوغات شهر ماسوله

بازار شهر ماسوله، یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری این شهر است که می‌توان در آن انواع سوغاتی از جمله چموش، گلیم، محصولات حصیری، شال و جوراب، صنایع چوبی و فلزی، لباس‌های محلی و شیرینی اگردک، عروسک‌های کوچک رنگارنگ کاموایی، دستکش و روفرشی (نوعی جوراب ساق کوتاه) نخی و پشمی، لیف حمام، جوراب ساق کوتاه و بلند، کلاه پشمی و غیره را خریداری کرد.

رب انار، لواشک، گلپر، اگردک و خوراکی‌های هیجان‌انگیز دیگر نیز از جمله سوغاتی‌های شهر ماسوله هستند.

سخن پایانی

یکی از بهترین لحظات زندگی قطعا سفر کردن و گذراندن زمان خارج از محیط روزمره زندگی است. سفر و تماشای جاهای دیدنی ماسوله با توجه به موقعیت مکانی روستا در خطه سرسبز گیلان، بی شک حسی شبیه به جان دوباره گرفتن است. طبیعت بکر، سفر به دل یک روستای قدیمی، آب و هوای پاک، دوری از ازدحام زندگی شهری همه و همه انرژی مثبتی است که از این سفر به شما خواهد رسید. این نقاشی زیبای خداوند را ببینید با مردمانش هم صحبت شوید تا داستان های روستا را از زبان شیرین آنان دوباره بشنوید.

سهیلا حسن وند|