اقتصادسنج | نوسانات اقتصادی شدید و تورم افسارگسیخته در سال‌های اخیر سبب شده که بسیاری از مردم برای حفظ ارزش پول خود به ذخیره اسکناس دلار اقدام کنند. به طوری که به گفته محمدرضا پورابراهیمی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، بیش از 20 میلیارد دلار از منابع ارزی کشور به صورت اسکناس در نزد مردم نگهداری می‌شود.

با این حال مدت‌هاست که بانک مرکزی در تلاش است این اسکناس‌ها را به شبکه بانکی کشور بازگرداند و در این راستا اقدامات گوناگونی را انجام داده که فراهم کردن امکان تبدیل ارزهای خانگی به سپرده ارزی در بانک‌ها یکی از این اقدامات است.

البته سپرده ارزی موضوع جدیدی در شبکه بانکی ایران به شمار نمی‌رود. با این وجود به نظر می‌رسد که بانک مرکزی قصد دارد با تعیین شرایطی جدید برای این حساب‌ها، کارشکنی‌هایی که پیش‌تر در موضوع این سپرده‌های ارزی انجام شده بود را جبران کند.

تجربه تلخ سپرده ارزی با بدقولی بانک‌ها

سال 89 بود که بانک مرکزی برای جذب منابع ارزی از سپرده ارزی رونمایی کرد. طبق گفته محمود بهمنی، رئیس کل وقت بانک مرکزی، قرار بود که این حساب‌ها سود دلاری برای مشتریان داشته باشند و سپرده‌گذاران بتوانند در هر زمان که اراده کنند، اصل و سود خود را به صورت اسکناس دلار دریافت کنند.

با این حال بدقولی‌هایی که در این سال‌ها صورت گرفت، سپرده‌گذاری ارز را به تجربه‌ای تلخ بدل کرد. چراکه نه تنها سود این حساب‌ها به صورت ریالی پرداخت شد، بلکه نرخ سود پرداخت شده نیز کمتر از سود تعیین شده بود.

تغییر قوانین حساب‌های ارزی در سال 97

در سال 97 هم بانک مرکزی با تغییر قوانین مربوط به سپرده ارزی، بار دیگر سعی کرد که این منابع را وارد چرخه اقتصادی کند. به طوری که بانک‌ها موظف شدند که بر اساس مقررات بین‌المللی به حساب‌های ارزی سود پرداخت کنند. همچنین بانک‌ها باید اصل و سود سپرده را در قالب اسکناس دلار یا سایر ارزهای جهان‌روا به سپرده‌گذار بازگردانند و بازگشت کل یا بخشی از پول به صورت ریالی ممنوع است.

سود سپرده ارزی در بانک‌ها چقدر است؟

در حال حاضر میزان سودی که بانک‌ها به سپرده‌های ارزی پرداخت می‌کنند، متفاوت است. بر اساس گزارش خبرنگار صداوسیما، بانک صنعت و معدن به طور سالانه 3.5 درصد سود به سپرده‌های ارزی می‌دهد.

بانک‌های شهر، صادرات، ملی، رفاه کارگران، اقتصاد نوین، دی، کشاورزی، پارسیان، پاسارگاد، سامان، کارآفرین و سپه نیز بین یک تا دو درصد سود به سپرده‌های ارزی پرداخت می‌کنند.

با این حال بانک‌های سینا، گردشگری، خاورمیانه، مسکن و پست بانک، سودی به این سپرده‌ها نمی‌دهند.

از سوی دیگر، بانک ایران زمین، موسسه اعتباری ملل و موسسه اعتباری نور، فاقد مجوز فعالیت ارزی بوده و بانک‌های توسعه صادرات، مهر ایران و رسالت اعلام کرده‌اند که تمایلی به فعالیت ارزی ندارند.اعتماد؛ پاشنه آشیل سیاست‌های بانکی
به نظر می‌رسد که سپرده‌های ارزی نیز مانند دیگر برنامه‌های بانک مرکزی با چالش بزرگی به نام فقدان اعتماد عمومی مواجه است. تجربه‌های تلخ اعتماد به شبکه بانکی در گذشته، مردم را از مشارکت در سیاست‌گذاری‌های بانک مرکزی دور می‌کند.

از سوی دیگر، این روزها بسیاری از بانک‌ها، حتی برای پرداخت سپرده‌های ریالی مردم به صورت اسکناس ریال بهانه‌تراشی می‌کنند. در این شرایط، مردم چطور می‌توانند انتظار داشته باشند که بانک‌ها سپرده ارزی آنها را به موقع و به صورت دلاری پس دهند؟

این بی‌اعتمادی در استقبال نه چندان قابل قبول مردم در عرضه اوراق ارزی و سکه که در سال گذشته انجام شد نیز محسوس بود. بنابراین اگر شرایط به همین منوال پیش برود، بعید است که مردم دلارهای خود را در بانک‌ها سپرده ‌کنند.