اقتصادسنج| سقف برداشت از خودپردازها از سال 1387 در مبلغ 200 هزار تومان ثابت مانده و با وجود تورم شدید در این مدت افزایش پیدا نکرده است. با این حال این مبلغ نیاز مردم را برطرف نمی‌کند.

با نزدیک شدن به ایام پیاده‌روی اربعین، بانک مرکزی با ابلاغ بخشنامه‌ای به شبکه بانکی، سقف برداشت از خودپردازهای سیار و ثابت را در استان‌های مرزی آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، خوزستان و کلیه نقاط مرزی با کشور عراق را از یکم تا بیست و پنجم شهریور ماه به 500 هزار تومان افزایش داد.

افزایش سقف برداشت از خودپردازهای استان‌های مرزی در اربعین سال گذشته نیز اتفاق افتاد و در ایام نوروز نیز این سقف در کل کشور افزایش می‌یابد. این در حالیست که با وجود درخواست‌های بسیار مردم، کارشناسان و حتی مدیران بانکی برای افزایش سقف برداشت از خودپردازها، این سقف از سال 1387 به این سو تغییری نکرده و بانک مرکزی بر تثبیت آن اصرار دارد.

200 هزار تومان سال 87 معادل پنج میلیون و 900 هزار تومان امسال

یکی از مهم‌ترین استدلال‌هایی که برای لزوم افزایش سقف برداشت از خودپردازها مطرح می‌شود، این است که این مبلغ با توجه به نرخ بالای تورم ایران در سال‌های اخیر تعدیل نشده است. مطابق آمار بانک مرکزی، شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) در شهریور ماه سال 1387 که رقم ۲۰۰ هزار تومان به عنوان سقف برداشت از خودپردازها تعیین شد، معادل 27 واحد بود که این شاخص در پایان سال 1401 به 794.3 واحد رسیده است.

بنابراین اگر مبلغ 200 هزار تومانی سقف برداشت روزانه از خودپردازها را با تورم تعدیل کنیم، این سقف باید در سال جاری حدود پنج میلیون و 900 هزار تومان باشد.

افزایش مشکلات با اصرار کسبه برای دریافت پول نقد

از سوی دیگر، سیاست‌های مالیاتی جدید مثل مالیات بستن بر تراکنش‌ دستگاه‌های کارتخوان سبب شده که بسیاری از کسبه از مشتریان خود، تقاضای پول نقد داشته باشند. این در حالیست که با توجه به رشد قیمت‌ها، سقف برداشت 200 هزار تومانی اسکناس برای پاسخ به این نیاز کافی نیست.

خودپردازها در کشورهای دیگر چقدر اسکناس می‌دهند؟

بررسی سقف برداشت از عابربانک در برخی کشورهای دیگر، حاکی از اختلاف بسیار زیاد این مبلغ در ایران و کشورهای بررسی شده است.

آمریکایی‌ها می‌توانند بسته به نوع حساب‌های خود و بانکی که در آن سپرده‌گذاری کرده‌اند، روزانه 500 تا پنج هزار دلار از خودپردازها دریافت کنند. این میزان در بانک‌های بریتانیا نیز از 300 تا هزار پوند است.

سقف برداشت از بانک‌های ترکیه نیز هزار و 500 دلار است که البته مشتریان می‌توانند با پرداخت حق کمیسیون، این مبلغ را افزایش دهند.

چرا سقف برداشت از خودپردازها افزایش پیدا نمی‌کند؟

یکی از دلایلی که در سال‌های اخیر برای ثبات سقف برداشت از خودپردازها مطرح شده، اثر این موضوع بر افزایش گردش پول نقد در اقتصاد و استهلاک اسکناس‌هاست. این اسکناس‌های کهنه دیگر نمی‌توانند در دستگاه‌های خودپرداز قرار بگیرند و به همین دلیل باید با اسکناس‌های جدید جایگزین شوند؛ موضوعی که برای بانک مرکزی هزینه‌زاست.

به علاوه، برخی معتقدند که دولت علاقه‌ای ندارد که این سقف را افزایش دهد تا استفاده از تراکنش‌های گوناگون از جمله کارتخوان‌ها افزایش یابد و بتواند از این تراکنش‌ها مالیات بگیرد.

مشکل ظرفیت محدود عابربانک‌ها

از طرف دیگر ظرفیت دستگاه‌های خودپرداز محدود بوده و میزان مشخصی اسکناس در هر یک از دستگاه‌های عابربانک جای می‌گیرد؛ حال اگر سقف برداشت از خودپردازها افزایش یابد، موجودی آن‌ها زودتر از قبل تمام می‌شود و بانک‌ها باید به طور مداوم آن‌ها را شارژ کنند. این موضوع علاوه بر اینکه هزینه‌هایی را بر بانک تحمیل می‌کند، از نظر امنیتی نیز سبب ایجاد مشکلاتی می‌شود؛ چراکه توان نیروی انتظامی برای تامین امنیت شارژ مجدد این عابربانک‌ها را نیز باید درنظر گرفت.

مشکل تکراری کمبود اسکناس در خودپردازها

یکی از نکاتی که باید در نظر گرفت این است که همین حالا که سقف برداشت افزایش پیدا نکرده است نیز بسیاری از خودپردازها، اسکناس کافی برای تامین نیاز مردم ندارند.

اگر این روزها به هر دلیلی به وجه نقد نیاز داشته باشید و بخواهید که از طریق خودپردازهای بانکی از حساب‌های جاری خود برداشت کنید، به احتمال زیاد دچار مشکل خواهید شد. حتی اگر بخواهید از باجه‌های بانکی، مبلغ موردنیاز خود را تامین کنید هم بانک‌ها معمولا شما را به خودپردازهایی هدایت می‌کنند که خالی از وجه نقد هستند.

مدیران بانک‌ها برای این موضوع بهانه‌های متفاوتی می‌تراشند و مسئولان بانک مرکزی نیز زیر بار این مشکل نمی‌روند و کمبود اسکناس در خودپردازها را مقطعی و گذرا می‌دانند. حال در این شرایط، اگر سقف برداشت از خودپردازها افزایش یابد، دریافت اسکناس از آن‌ها دشوارتر خواهد شد.

البته موضوعاتی از این دست نباید بهانه‌ای برای افزایش پیدا نکردن سقف برداشت باشد و بهتر است بانک مرکزی با تامین زیرساخت‌ها و تمهیدات لازم، سقف برداشت از خودپردازها را برای رفاه حال مردم بالاتر ببرد.