قیمت خودرو طی شش ماهه‌ی دی تا پایان خرداد فراز و فرود زیادی را تجربه کرد. پس از یک زمستان پر تب و تاب و جهش نرخ‌ها، بهار این بازار زردرنگ شد و علاوه بر ریزش کم‌سابقه قیمت ها، خزان معاملات نیز فرا رسید.
اقتصادسنج؛ قیمت خودرو طی شش ماهه‌ی دی تا پایان خرداد فراز و فرود زیادی را تجربه کرد. پس از یک زمستان پر تب و تاب و جهش نرخ‌ها، بهار بازار خودروها زردرنگ شد و علاوه بر ریزش کم‌سابقه قیمت ها، خزان معاملات نیز فرا رسید.
مقایسه قیمت خودرو در بهار 1402 و مقایسه آن با سه‌ماهه‌ی زمستان 1401 نشان از رکود قیمتی و معاملاتی اکثر محصولات در اولین فصل امسال دارد. بررسی نوسان قیمتی دوره‌ی شش ماهه مورد اشاره نشان می‌دهد تنوری که در بازار خودرو طی سردترین روزهای سال گذشته روشن شده بود حالا تبدیل به یک یخبندان شده است.
در بازار نه‌تنها دیگر خریداری پیدا نمی‌شود، بلکه کسانی هم که قصد فروش خودروی خود را داشتند در این مدت نااامید شده‌اند و فروشنده چندانی هم در بازار به چشم نمی‌خورد. آن‌هایی هم در چنین موقعیتی در بازار حضور دارند زیان را پذیرفته‌اند و برای تبدیل محصول خود به سرمایه چاره‌ای جز پذیرفتن شکست در چانه‌زنی‌ها و ارائه تخفیف‌های سنگین ندارند.
این روند باعث شد تا در بهار 1402 قیمت خودرو در اکثر محصولات تولیدی و مونتاژی بین 20 تا 30 درصد ریزش را تجربه کند.
آغاز عصر یخبندان بازار خودرو در اردیبهشت
کارنامه با داده‌‌کاوی بیش از چهار میلیون آگهی فروش خودرو و به اتکای ده‌ها هزار معامله‌ای که در آن‌ها حضور داشته شاخص‌های قیمت، عرضه و تقاضای بازار خودرو در شش ماه گذشته را محاسبه کرده تا وضعیت بازار خودرو در بهار ۱۴۰۲ را در مقایسه با زمستان ۱۴۰۱ مشخص سازد.
برای مقایسه بهتر وضعیت بازار در بهار ۱۴۰۲ و زمستان ۱۴۰۱، مبدا محاسبه شاخص قیمت و شاخص تقاضا فروردین ۱۴۰۲ درنظر گرفته شده است.
بر اساس این گزارش، قیمت خودرو در سال گذشته، به‌ویژه در زمستان با افزایش شدیدی مواجه شد و معادل ۸۳ واحد درصد رشد پیدا کرد. همان‌طور که در نمودار زیر هم مشخص است، روند افزایش قیمت در فروردین امسال هم ادامه داشت و به‌رغم ثبات نسبی نرخ ارز در اولین ماه سال جدید رکورد زد و در بالاترین نقطه خود که در این گزارش 100 واحد در نظر گرفته شده قرار گرفت.
اما روزهای سبز بهار 1402 برای مالکان خودرو در ایران چندان دوام نداشت و در اردیبهشت و خرداد عصر یخبندان بازار فرا رسید.
تحویل بخشی از خودروهای عرضه‌شده در بورس کالا و سامانه یکپارچه خودرو باعث شد تا شاخص عرضه در اردیبهشت ۱۴۰۲ رکورد بزند و با افزایش ۷۹ واحد درصدی مواجه شود. قیمت دلار هم در مقایسه با فروردین نوسان بیشتری داشت، اما کاهش تقاضا و افزایش عرضه باعث شد تا قیمت رشدی پیدا نکند و دو واحد درصد کاهش یابد.
خرداد ماهی بود که قیمت دلار وارد کانال ۴۸ هزار تومان شد و کاهش قابل‌توجهی را تجربه کرد؛ تا جایی که تاثیر مستقیمی روی ریزش قیمت خودرو در بازار گذاشت.
البته بررسی نمودار پایین نشان می‌دهد به‌رغم ریزش قیمت خودرو در بهار امسال، میزان کاهش شاخص قیمت در خردادماه، تنها ۱۰ واحد درصد بود و هم‌رده با شاخص قیمت در اواخر زمستان سال گذشته قرار گرفت. بدین ترتیب همچنان در پایان خرداد 1402، قیمت‌هایی که دو ماه روند ریزشی را تجربه کردند از نرخ‌های مربوط به اوج‌گیری بازار، یعنی دی و بهمن بالاتر هستند.
تقاضا قیمت خودرو را تعیین می‌کند؟
داده‌های وبسایت کارنامه نشان می‌دهد که روند تقاضا نیز شیبی مشابه قیمت خودرو دارد. البته کشف رابطه علت و معلولی قیمت و تقاضا در بازار خودروی ایران دشوار است، اما بایسته‌های علم اقتصاد چنین روندی را منطقی جلوه می‌دهد. یعنی در روزهایی که به تبع رشد تقاضا، عرضه‌ای صورت نمی‌گیرد، قیمت‌ها روند صعودی پیدا می‌کنند.
بررسی وضعیت بازار در دی و بهمن سال گذشته، حاکی از رشد تقاضای مشتریان برای خرید خودرو در بازار آزاد بود؛ طوری‌که شاخص تقاضا در بهمن ۱۴۰۱ رکورد زد، اما از اسفند در سراشیبی کاهش قرار گرفت.
تعیین قیمت کارخانه‌ای جدید برای خودروها، دو دوره عرضه بدون قرعه‌کشی خودرو در سامانه یکپارچه و انتظار برای تعیین نتایج آن یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش تقاضا در چهار ماه اخیر به حساب می‌آید.
همچنین پررنگ شدن احتمال مذاکره ایران و آمریکا، تصویب لایحه واردات خودروهای کارکرده در سال جدید و کاهش نرخ ارز از اواسط بهار 1402 از دیگر عوامل موثر بر کاهش تقاضای بازار آزاد در سال جدید به شمار می‌رود که باعث شد تا خریداران در انتظار مشخص شدن نتایج این اخبار برای خرید خودرو در بازار اقدام نکنند.
نکته حائز اهمیت این است که بر اساس گزارش کارنامه از بازار ۱۴۰۱، نیمه اول سال گذشته نیز با ثبات نسبی شاخص قیمت خودرو همراه بود و پررنگ شدن احتمال واردات خودرو و به سرانجام رسیدن مذاکرات برجام، باعث شد تا حجم معاملات خودرو در بازار آزاد کاهش پیدا کند. در نتیجه شاخص تقاضا و عرضه با کاهش قابل‌توجهی مواجه شد؛ اتفاقی که در سال جدید هم تا حدودی مشااهده می‌شود.
در این بین سرعت ریزش خودروهای مونتاژی چینی بالاتر از افت قیمت خودرو در بازار داخلی‌ها بود. در وافع، به نظر می‌رسد ثبات نرخ ارز و کاهش مقطعی آن در بهار ۱۴۰۲ و همچنین کاهش قیمت کارخانه‌ای خودروهای چینی باعث شد تا قیمت این خودروها ریزش قابل‌توجهی پیدا کند.
در حالی که شاخص قیمت کل در بهار ۱۴۰۲ برابر با ۹۰ و شاخص قیمت خودروهای داخلی برابر با ۸۹ بود، خودروهای چینی شاخص ۸۳ واحدی را به به خود اختصاص دادند.
بررسی دقیق‌تر بازار خودرو نشان می‌دهد که حتی پرطرفدارترین و پرفروش‌ترین خودروهای داخلی هم مقاومت خود را در برابر ریزش کلی بازار از دست دادند و حداقل 19 درصد افت قیمت را بر جای گذاشتند.
تمرکز بر معاملات 10 محصول داخلی که نام آن‌ها در جدول پایین مشخص است، نشان می‌دهد که در بین خودروهای مورد مطالعه، کوییک دنده‌ای با 26 درصد ریزش رکورددار افت قیمت‌ها بوده است. در این بین سمند سورن پلاس که بیشترین مقاومت را به جوّ بازار نشان داده 19 درصد افت قیمت را ثبت کرده است.
