اقتصادسنج | دو خودروساز بزرگ کشور گزارش دخل و خرج خود در دوران تحریم – حدفاصل سال‌های ۱۳۹۷ تا انتهای خرداد۱۴۰۲- را منتشر کردند.

این گزارش بیانگر آن است که گسل هزینه تمام‌شده و فروش دو تولیدکننده، به‌طور نسبی روند صعودی داشته است. دو خودروساز بزرگ کشور پنج سال گذشته را با رشد هزینه‌های تولید، رشد هزینه‌های مالی و به تبع آنها رشد زیان انباشته پشت سر گذاشته‌اند.

دو خودروساز بزرگ کشور گزارش دخل‌وخرج خود در دوران تحریم – حدفاصل سال‌های 1397 تا انتهای خرداد  1402 – را منتشر کردند، گزارشی که نشان می‌دهد آنها حتی بدون اعمال هزینه‌های مالی نیز با زیان‌دهی در بازه زمانی بیش از پنج‌ساله مواجه شده‌اند.

در این گزارش که در قالب صورت‌های مالی تلفیقی ایران‌خودرو و سایپا به سایت کدال بورس ارائه شده، «مبلغ فروش» و «مبلغ بهای تمام‌شده» این دو شرکت به صورت تفکیکی اعلام شده است. مبدا گزارش موردنظر سال 1397 است، سالی که آمریکا از توافق هسته‌ای و برجام خارج شد و تحریم‌های سنگینی علیه خودروسازی و دیگر بخش‌های کشور اعمال کرد. نقطه پایانی این گزارش نیز انتهای خرداد 1402 است، هرچند البته خودروسازان پیش‌بینی خود از دخل‌و‌خرج خامشان در 9ماهه باقیمانده سال را نیز اعلام کرده‌اند. نکته اصلی که از دل این گزارش قابل‌استخراج است، به عقب ماندن مبالغ فروش از هزینه تولید مربوط می‌شود. طبق آنچه دو خودروساز بزرگ کشور در قالب این گزارش اعلام کرده‌اند، آنها در طول پنج سال و سه ماه موردنظر (دوران تحریم) تقریبا در تمام سال‌ها با نسبت منفی مبلغ فروش در مقایسه با مبلغ بهای تمام‌شده مواجه بوده‌اند. به عبارت بهتر، ایران‌خودرو و سایپا تقریبا در تمام این مدت محصولات خود را (در مجموع و به صورت نسبی و به استثنای مواردی خاص) با قیمتی کمتر از هزینه تمام‌شده ‌تولید به فروش رسانده‌اند و بنابراین زیان دیده‌اند.

در این آمار البته هزینه تولید به صورت خام اعلام شده و هزینه‌های مالی جزو آن نیست، بنابراین اگر آن هزینه‌ها نیز اضافه شود، میزان زیان خودروسازان بیش از ارقامی است که از اختلاف «مبلغ فروش» و «مبلغ بهای تمام‌شده» محصولات به دست می‌آید. اتفاقا در گزارشی که چندی پیش توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی انتشار یافت، اعلام شد میزان هزینه مالی لحاظ‌شده از سوی شورای رقابت در تعیین قیمت خودرو حداکثر ۵درصد بوده است. در این گزارش تاکید شده بود که هزینه مالی خودروسازان طبق صورت‌های مالی آنها، در برخی سال‌ها به حدود 12درصد قیمت تمام‌شده نیز رسیده است.

از نظر شورای رقابت، هزینه مالی خودروسازان ناشی از سرمایه‌گذاری‌های غیرمرتبط و ناکارآمدی‌های مدیریتی بوده و از همین رو تمام‌و‌کمال در تعیین قیمت خودروها اعمال نمی‌شوند. این در حالی است که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در گزارش خود عنوان کرده «هرچند ادعای شورای رقابت مبنی بر سرمایه‌گذاری‌های نامرتبط و ناکارآمدی مدیریتی در خودروسازی صحیح است، اما این موضوع نباید باعث نادیده گرفتن هزینه‌های مالی عملیاتی تولید شود». مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین تاکید کرده که خودروسازان به دلیل زیان‌دهی طی سال‌های گذشته و عدم امکان تامین نقدینگی و سرمایه‌گذاری از محل سود خود، مجبور به تامین نقدینگی از طریق اخذ تسهیلات و پیش‌فروش خودرو بوده‌اند و این مساله هزینه‌های مالی آنها را بیش از پیش بالا برده است.