اقتصادسنج | احتمالا دلیل چنین تصمیمی استقبال گسترده‌ای است که در دور اول فروش یکپارچه خودرو از محصولات ایران‌خودرو شد. طبق آمار منتشره تمرکز متقاضیان خرید خودرو روی محصولات ایران‌خودرو به حدی بوده که از میان ۹۵۰هزار شرکت‌‌کننده در طرح فروش یکپارچه، ۷۸۰هزار نفر تنها برای محصولات این شرکت ثبت‌نام کرده بودند. این حد از استقبال از محصولات ایران‌خودرو به دلیل تفاوت فاحش قیمت آنها در کارخانه با بازار است؛ برای مثال حتی با افزایش قیمت اعمال‌شده برای قیمت کارخانه‌ای خودرو همچنان پژو ۲۰۷ حدود ۱۹۷درصد و پژو پارس ۲۰۷درصد تفاوت قیمتی با بازار دارند. این درحالی است که کوییک اتوماتیک در کارخانه ۷۶درصد ارزان‌تر از بازار فروخته می‌شود. بنابراین استقبال بیشتر سوداگران بازار به سمت خرید محصولات ایران‌خودرو بوده است.

بیشتر بخوانید

حضور محصولات ایران‌خودرو در مرحله دوم فروش یکپارچه قطعی شد/ کدام خودروها عرضه می شوند؟

با توجه به اعلام قبلی ایران‌خودرو این شرکت برنامه دارد که طی سال ۱۴۰۲ به میزان ۸۰۰هزار دستگاه خودرو تولید کند. با این حال ۷۸۰ هزار دستگاه از کل هدف تولیدی سال جاری این شرکت به فروش رفته و نوبت تحویل برخی خودروها نیز به سال ۱۴۰۳ رسیده است. قابل پیش‌بینی بود که ایران‌خودرو در دور دوم فروش یکپارچه حضور نداشته باشد. با این حال وزارت صمت پس از اعلام نتایج قرعه‌کشی اولویت‌بندی اسفندماه اعلام کرد که ظرفیت برخی از محصولات نظیر تارا و رانا در سال ۱۴۰۲ خالی مانده است. بنابراین می‌توان گفت که اگر دوره‌های بعدی عرضه وجود داشته باشد احتمالا شاهد حضور این دست از محصولات ایران‌خودرو خواهیم بود. در مورد محصولات باقی خودروسازان اما وضعیت به این شکل نیست و وزارت صمت نیز در اطلاعیه خود تاکید کرده بود که حتی ظرفیت فصل بهار ۱۴۰۲ تعدادی از محصولات آنها تکمیل نشده است. بنابراین در اردیبهشت‌ماه شاهد عرضه دیگری خواهیم بود تا این خودروسازان بدون رقابت با ایران‌خودرو محصولات خود را به فروش برسانند.

دو سناریو را در مورد استقبال از محصولات این خودروسازان می‌توان مطرح کرد.

سناریوی اول اینکه بدون حضور ایران‌خودرو استقبال زیادی از محصولات دیگر تولیدکنندگان خودرو نشود. اگر این سناریو محقق شود مهر تاییدی بر این استدلال خواهد بود که دلیل استقبال از محصولات ایران‌خودرو تفاوت قیمت فاحش آنها با بازار بوده و این واسطه‌گران بوده‌اند که همچنان نقش محوری را در دور اول عرضه یکپارچه خودرو ایفا می‌کردند و با خروج این محصولات و در حالی که تولیدات برخی دیگر خودروسازان اختلاف قیمت چندانی با بازار ندارد، حضور در دور دوم عرضه را چندان به‌صرفه ندیده و برای شرکت در آن تلاش زیادی نکرده‌اند. اما اگر سناریوی دوم محقق شود و همچنان استقبال از عرضه دور دوم گسترده باشد، می‌توان گفت این بیشتر مصرف‌کننده‌ها هستند که سعی خود را برای خرید خودرو به قیمت کارخانه فارغ از میزان تفاوت قیمت آن با بازار انجام می‌دهند.

بیشتر بخوانید

زنان کدام کشورها زودتر ازدواج می کنند؟/ زنان ایرانی چطور؟

در واقع با پیش‌خور شدن تولیدات ایران‌خودرو برای سال جاری، به جز چند محصول مانند رانا و تارا که هنوز ظرفیت آنها تکمیل نشده، نمی‌توان انتظار داشت که در ماه‌های پیش رو ایران خودرو حضوری جدی در طرح‌های فروش یکپارچه داشته باشد؛ بنابراین احتمالا مصرف‌کنندگان که دغدغه کسب سود ندارند، برای خرید خودرو به قیمتی حتی کمتر از بازار در صف خرید قرار بگیرند. از طرف دیگر ممکن است عرضه دور دوم را آخرین فرصت خود برای رسیدن به این هدف ببینند، چراکه با حذف ایران‌خودرو این احتمال برای آنها قوی می‌شود که گرچه عرضه یکپارچه است، اما در دوره‌های بعدی فروش ممکن است که خودروساز دیگری از دور خارج شود.

علاوه بر این، شرکت در این عرضه برای آنها احتمالا به معنای خودروی ارزان‌تر نیز خواهد بود، چراکه  بدین ترتیب می‌توانند نوبت‌های اولویت‌داری را از آن خود کرده و خودروی خود را زودتر خریداری کنند. علاوه بر اینکه همین موضوع به‌خودی‌خود نوعی مطلوبیت برای مصرف‌کنندگان است، نفع دیگری نیز دارد. طبق اعلام وزارت صمت و شورای رقابت، قیمت خودرو در زمان فروش نهایی به صورت به‌روز محاسبه خواهد شد و هرچه نوبت افراد دیرتر باشد احتمال اینکه شورای رقابت دست به قیمت‌گذاری جدید بزند بیشتر می‌شود.

همانطور که اشاره شد اگر سناریوی دوم درست باشد حضور دلالان کمرنگ‌تر خواهد بود. البته با توجه به اینکه همچنان اختلاف قیمت بین محصولات خودروسازان دیگر مانند سایپا با بازار وجود دارد، نمی‌توان انتظار حذف کامل آنها را داشت. با این حال با توجه به اینکه سوداگران بازار تاکنون ثابت کرده‌اند که حضورشان در بازار خودرو کاملا پررنگ است، بین دو سناریوی مطرح‌شده می‌توان انتظار داشت که سناریوی اول محقق شود.