اقتصادسنج| کمتر از یک ماه دیگر تا آغاز سال تحصیلی جدید مانده؛ اما هنوز بسیاری از دانش‌آموزان ثبت‌نام نکرده‌اند. مجتبی هاشمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش گفت: «27 درصد کلاس اولی‌ها هنوز ثبت‌نام نکرده‌اند.» بررسی آمارها نشان می‌دهد طی پنج سال تحصیلی بیش از چهار میلیون دانش‌آموز از تحصیل بازماندند.

کمتر از یک ماه دیگر تا شروع سال تحصیلی و بازگشایی مدارس مانده است. در همین حال آموزش‌وپرورش اعلام کرده که 27 درصد از کلاس اولی‌ها هنوز ثبت‌نام نکرده‌اند.

آموزش عمومی ایران سال‌هاست حال خوشی ندارد؛ به گواه همین آمارهایی که هر چند وقت یکبار مقامات دولتی می‌دهند. تعداد مردودی‌ها، جاماندگان از تحصیل، تارکان تحصیل از مواردی است که در این پرونده جا می‌گیرند. حلقه مفقوده این پرونده هم مدیریت در وزارت آموزش‌وپرورش است.

درست زمانی که نمایندگان مجلس در حال بررسی لایحه عفاف و حجاب و تعیین جریمه و باید و نبایدهای حجاب دانش‌آموزان هستند، آن‌ها یکی یکی قید مدرسه را می‌زنند. برخی از دانش‌آموزانی که مانده‌اند نمره چندان خوبی در سیستم آموزشی کشور ندارند.

جاماندگان از تحصیل و تارکان تحصیل دو مولفه مهم در نظام آموزشی ایران است؛ اما در سال‌های اخیر تغییر چشمگیری در این مورد شاهد نبودیم. حالا در آستانه آغاز سال تحصیلی جدید، بار دیگر این دو مولفه نگرانی‌ها درباره وضعیت آموزشی ایران را بیشتر کرد.

27 درصد کلاس‌اولی‌ها ثبت‌نام نکردند

ثبت‌نام در مدارس برای سال تحصیلی 1402-1403 از نهم اردیبهشت‌ماه شروع شد. آخرین فرصت هم 31 مردادماه بود. البته برای مناطق عشایری فرصت ثبت‌نام تا پایان شهریورماه اعلام شد.

حالا سه هفته تا پایان مهلت ثبت‌نام مناطق عشایری و البته شروع سال تحصیلی جدید، وزارت آموزش‌وپرورش آمار کسانی که ثبت‌نام نکرده‌اند را اعلام کرد.

تعداد کلاس اولی‌های امسال اعلام نشده؛ اما مجتبی هاشمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌وپرورش گفت که 27 درصد کلاس اولی‌ها هنوز ثبت‌نام نکرده‌اند.

افزایش 4 درصدی کلاس‌اولی‌هایی که ثبت‌نام نکردند

تعداد کلاس اولی‌های سال گذشته یک میلیون و 690 هزار و 788 نفر بودند. از این میان یک میلیون و 306 هزار و 603 نفر از آن‌ها ثبت‌نام کردند. به عبارتی حدود 23 درصد از کلاس اولی‌ها سال گذشته ثبت‌نام نکردند. این آمار نشان می‌دهد که تعداد کلاس‌ اولی‌هایی که تاکنون ثبت‌نام نکرده‌اند نسبت به سال گذشته چهار درصد افزایش داشته است. توضیح ساده آن می‌شود وزارت آموزش‌وپرورش در کاهش آمار سال گذشته نه تنها موفق نبود، بلکه بر این آمار افزوده هم شد.

البته تنها کلاس‌اولی‌ها نیستند که ثبت‌نام نکرده‌اند. سال گذشته پنج درصد از کلاس دومی‌ها، 6 درصد از کلاس چهارمی‌ها، چهار درصد از کلاس پنجمی‌ها و حدود چهار درصد از کلاس ششمی‌ها ثبت‌نام نکردند.

50 هزار کلاس اولی مردود شدند

ثبت نام در مدرسه پایان ماجرا نیست. بعد از آن کارنامه تحصیلی دانش‌آموزان و وضعیت درسی آن‌ها قابل توجه است. خردادماه سال جاری مجتبی همتی‌فر، رئیس سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک گفت که 50 هزار نفر از دانش‌آموزان پایه اول مجبور به تکرار پایه شدند. او همچنین گفت که بخشی از علل مردودی در پایه اول این است که کودکان آمادگی لازم برای ورود به کلاس اول را ندارند.

بد نیست به آمار جاماندگان از تحصیل نیز نگاهی داشته باشیم. اخیرا معصومه نجفی پازوکی، معاون ابتدایی وزارت آموزش‌وپرورش گفت: 160 هزار و 479 کودک 6 تا 11 ساله ایرانی بازمانده از تحصیل شناسایی کرده‌اند. کودکانی که شرایط خاصی ندارند و وضعیت آنها برای تحصیل معمولی است.

4 میلیون بازمانده از تحصیل

مرکز پژوهش‌های مجلس نیز سال گذشته در گزارشی به بررسی روند ترک تحصیل و جاماندگی از تحصیل در نظام آموزش‌وپرورش ایران پرداخت. بنا بر این گزارش در سال تحصیلی 1400-1401 بیش از 911 هزار نفر در سنین 6 تا 17 سال از تحصیل بازماندند 279 هزار دانش‌آموز هم ترک تحصیل کردند.

نکته مهم دیگر در این پرونده، جذب بازماندگان از تحصلیل و تارکان تحصیل است. بررسی آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که از حدود چهار میلیون و 89 هزار بازمانده از تحصیل طی سال‌های تحصیلی 94-95 تا 98-99 فقط 178 هزار 238 نفر از آن‌ها جذب شده‌اند. یعنی 4.3 درصد از بازماندگان تحصیل طی چهار سال جذب شدند.

فقر؛ علت ترک تحصیل دانش‌آموزان

پیش از این علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس درباره عوامل ترک تحصیل دانش‌آموزان گفت: که خانواده‌ها به دلیل تورم و وضعیت بد اقتصادی، فرزندان خود را به مدرسه نمی‌فرستند.

سعیدی گفت : «دلایل جاماندن از تحصیل متفاوت است. برخی عوامل اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی را عامل بازماندن از تحصیل می‌دانند؛ اما این‌ها عوامل بیرونی هستند.»

این جامعه‌شناس گفت که دلیل دیگر این روی گردانی از تحصیل، ریشه در نظام آموزشی دارند. برخی از خانواده‌ها بر این باورند که فرزندان نیروی کار خانواده هستند و فرستادن آن‌ها به مدرسه به افزایش هزینه خانواده و کاهش درآمدها آن‌ها منجر می‌شود؛ به ویژه در مقاطع پایین تحصیلی.

روز گذشته نیز رضامراد صحرایی، وزیر آموزش‌وپرورش به تابناک گفت که فقر یکی از مهم‌ترین مولفه‌های جاماندن از تحصیل است. استان‌هایی که دهک‌های پایین‌تری از جامعه را دارند، بیشتر با این موضوع مواجه هستند.