اقتصادسنج | در حالی مسئولان دولتی از افزایش 2.5 برابری جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران خبر می‌دهند که چین به‌عنوان اصلی‌ترین شریک تجاری کشور سرمایه‌گذاری خود در ایران را کاهش داده و بیشتر به دنبال سرمایه‌گذاری در کشورهای همچون عراق و افغانستان رفته است.

روز یکشنبه علی فکری، رئیس‌کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران، در نشست خبری آماری ارائه داد که بر اساس آن مشخص شد چین به‌عنوان اولین شریک اقتصادی ایران، سرمایه‌گذاری بسیار ناچیزی در ایران طی دو سال گذشته انجام داده است.

اظهارات او حاکی از این است که چین در ایران غالباً سرمایه‌گذاری متوسط و کوچک انجام داده که البته بیشتر این سرمایه‌گذاری‌ها به نحوی بود که تولیدات آن به خود چین صادر می‌شد.

طبق گفته فکری، چین از ابتدای دولت سیزدهم تاکنون در ۲۵ طرح به ارزش ۱۸۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده که ۲۱ طرح در بخش صنعت، دو طرح در بخش معدن، یک طرح در بخش خدمات و یک طرح نیز در بخش کشاورزی بوده است.

بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز از چین به‌عنوان «شریک بَد» یاد می‌کنند؛ چراکه این کشور پای خود را از بسیاری از پروژه‌های اقتصادی مهم ایران عقب کشید. به‌عنوان مثال از چند سال قبل تاکنون قرار بود که چینی‌ها چندین پروژه حمل و نقلی مانند اتوبان تهران – شمال یا راه آهن مشهد – گرگان را اجرا کنند اما هنوز محقق نشده است.

بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهد که پکن بعد از خروج آمریکا از برجام هیچ پروژه مشترکی را به‌رغم انعقاد قرارداد 25 ساله با ایران آغاز نکرد. به طور کلی چین پس از به نتیجه نرسیدن احیای برجام به همسایگان ایران همچون عراق و افغانستان رجوع کرد و سرمایه‌گذاری بسیاری در این کشورها انجام داد.

چین عراق و افغانستان را جایگزین ایران کرد؟

چین در یک‌ سال گذشته بیشترین سرمایه‌گذاری را در عراق انجام داد. این کشور روی پروژه‌های بزرگی هم‌چون طرح‌های تأمین برق و انرژی، پروژه‌های حمل‌ونقل هوایی، نفت و گاز سرمایه‌گذاری هنگفتی کرده است.

در راستای این موضوع قراردادی بین عراق و چین امضا شد که بر اساس آن عایدی حاصل از صادرات روزانه 100 هزار بشکه نفت به پکن در حساب مشترکی قرار می‌گیرد که اموال آن خرج پروژه‌های زیرساختی این کشور می‌شود.

پکن به‌عنوان مهم‌ترین خریداران نفت عراق، به دنبال نفوذ بیشتر در این کشور است چرا که به خوبی دریافته این کشور در حوزه بازسازی و تأمین انرژی نیاز بسیار مبرم دارد. حجم مبادلات تجاری عراق و چین بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سال است.

برخی از کارشناسان سیاسی عنوان می‌کنند که پکن بعد از خروج آمریکا از خاورمیانه به دنبال سرمایه‌گذاری بیشتر در عراق و افغانستان برای نفوذ بیشتر و جایگزینی خود به‌جای آمریکا است.

همچنین این کشور برای سرمایه‌گذاری در افغانستان برنامه بلندمدتی را دنبال می‌کند. از آن‌جایی که این کشور دارای معادن قابل‌توجه از جمله مس، زغال‌سنگ، آهن، نیوبیم، کبالت، طلا، مولیبدن، نقره و آلومینیوم و همچنین منابع فلورسپات، اورانیوم، به ریلیم، تالک و لیتیوم است، دومین اقتصاد جهان، جزو اولین کشورهایی بود که برای سرمایه‌گذاری در بخش معادن افغانستان پای به میدان گذاشت؛ هر چند اکنون سرمایه‌گذاری جدی در این بخش انجام نداده، اما در صورت ثبات سیاسی در افغانستان قطعاً از معادن غنی این کشور چشم‌پوشی نخواهد کرد.

ماه گذشته بود که طالبان توانست  اولین قرارداد بزرگ استخراج نفت را با یک شرکت خارجی امضا کند. بر اساس آن حکومت طالبان یک قرارداد استخراج نفت با شرکت نفت و گاز سین‌کیانگ امضا کرده است. بر اساس این قرارداد شرکت چینی موظف است سالانه 150 میلیون دلار در افغانستان سرمایه‌گذاری کند.

با اینکه چین بعد از عدم احیای برجام روابط اقتصادی خود را با ایران تا حدود زیادی محدود کرد اما برخی از منابع آگاه عنوان می‌کنند که خبرهای اقتصادی مهمی در روزهای پایانی سال در روابط با چین منتشر خواهد شد.