پشت پرده آمار مربوط به کاهش تورم چیست؟

اقتصادسنج| این روزها به کرات شنیده می‌شود؛ روند تورم کاهشی است. اما آیا واقعا این امر در حال رخ دادن است؟ مردم چه احساسی در این باره دارند؟

همین دیروز بود که وزارت اقتصاد اعلام کرد: «تداوم تورم بالا به‌ ویژه در پنج سال پیاپی، توان مردم را بیش از پیش کاهش داده و دولت با درک این شرایط اقدام به برنامه‌ریزی برای مهار تورم کرده، البته که نشانه‌های کاهش تورم نیز بر مبنای آمار فروردین و اردیبهشت ماه مشهود است.» پیشتر هم محمدرضا فرزین- رئیس بانک مرکزی از هدایت تورم به کانال ۳۰ درصدی خبر داده بود. ناگفته نماند که اعلام اینگونه اخبار از سال گذشته در دولت کلید خورد. صالح‌آبادی و میرکاظمی از جمله افرادی بودند که از روند کاهشی تورم خبر دادند و البته هر دوی آنها که حالا دیگر صندلی خود را به فرد دیگری داده‌اند، نرخی برای این شاخص اعلام نکردند. میرکاظمی، رئیس پیشین سازمان برنامه و بودجه از رسیدن به عدد منطقی تورم طی دو سال گفت اما نگفت این عدد چند درصد است و قرار است چگونه به آن برسیم؟

البته حالا دیگر فرزین سازوکار کاهش تورم را اعلام کرده است؛ کنترل نرخ ارز. برای راستی‌آزمایی این ادعا، نظر سهراب دل‌انگیزان، استاد دانشگاه را جویا شده بودیم. او گفته بود: «موضوعی که توسط ریاست کل بانک مرکزی مطرح شد؛ مبنی بر اینکه نرخ ارز برای مهار تورم کنترل شود تا از این مسیر نقدینگی کاهش یابد، موضوع اشتباهی نیست. اما مساله اصلی این است که ما باید شوک‌ها، عناصر یا عوامل مختل‌کننده‌ای که باعث ایجاد تورم می‌شوند را از یکدیگر جدا کنیم؛ عواملی که در یک چارچوب بلند مدت و ساختاری تورم را ایجاد می‌کنند و همچنین عواملی که به شکل شوک باعث تورم می‌شوند.»

دولت با تورم مبارزه می‌کند؟

حالا دل‌انگیزان در مطلب جدیدی، به ادعای دولتمردان در ارتباط با مبارزه با تورم انتقاد می‌کند. او می‌گوید: «تورم لفاف و پوششی است که نقش اصلی‌ترین تصمیم‌ گیرندگان در توزیع رانت و تخصیص غلط منابع مانند دولت و مجلس را با نقش یک کاسب گران‌فروش، با هم در هم می‌آمیزد.

دولت‌ها و حاکمیت‌های اقتصادی تورم را لفاف و پوشش‌دهنده ناکارآمدی‌ها و اشتباهات استراتژیک بنیادی خود می‌سازند و همواره ادعا می‌کنند که در حال مبارزه با تورم هستند. در حالی که تورم چیزی جز انباشت نمایان شده‌ای از ناکارآمدی و انحراف منابع ناشی از تصمیمات غلط نهادی و بنیادی حاکمیت‌ها نیست.»

مردم از تورم چه حس می‌کنند؟

برای راستی‌‌ آزمایی بهتر روند کاهشی تورم، خوب است نگاهی به نرخ این شاخص در خردادماه بیندازیم. نرخ تورم نقطه به نقطه به رقم ۴۲.۶ درصد رسید، این در حالیست که در اردیبهشت ماه معادل ۵۴.۶ درصد بود. نرخ تورم سالانه نیز کاهش ۰.۶ درصدی داشت و به ۴۸.۵ درصد رسید. نرخ تورم ماهانه هم به دو درصد رسید که کمترین میزان ثبت‌شده از ابتدای سال ۱۴۰۱ است.

اما آیا این روند کاهشی قابل پیش‌بینی بود؟ در پاسخ باید به ضرس قاطع گفت: بله. کنار گذاشتن ارز پر حاشیه ۴۲۰۰ تومانی حالا دیگر اثر خود را بر نرخ نقطه به نقطه نشان داده است. افت قیمت کالاهای بادوام به‌ ویژه خودرو هم موجب نزولی شدن تورم ماهانه شده است.

اما نکته دیگری که نمی‌توان از آن غافل ماند این است که تورمی که مردم احساس می‌کنند بالاتر از تورم رسمی است. در این زمینه، مرکز پژوهش‌های مجلس گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد نرخ تورم نقطه به نقطه تابستان سال قبل که مطابق آمار بانک مرکزی ۴۵.۸ درصد و بر اساس اعلام مرکز آمار ایران ۵۱.۵ درصد بوده، در میانه مرداد توسط مردم به میزان ۸۵ درصد احساس شده است.

حالا باید دید آیا دولت بار دیگر آنچه از روند نرخ تورم انتظار می‌رفت به نام خود می‌زند یا در ادامه مسیر از موضع خود کوتاه می‌آید و سازوکاری، صلاحات ساختاری و رفع قیود خارجی، در پیش می‌گیرد که نرخ تورم به رقم وعده داده شده یعنی ۳۰ درصد برسد.