اقتصادسنج| تدام سه روزه خروج سنگین پول حقیقی از بازار سهام و افت بیش از 200 هزار واحدی شاخص کل بورس در همین بازه زمانی، این سوال را در ذهن سهامداران مطرح کرد که آیا قرار است سناریوی سال 99 دوباره تکرار شود؟ آیا این روند نزولی اصلاح بوده است یا ریزش؟ به دلیل ارتباط تنگاتنگ بورس ایران با دلار، نقش اسکناس آمریکایی در ایجاد این وضعیت چه بوده است؟

بعد از رشد بیش از 550 درصدی شاخص کل در سال‌های 98 و 99 بازار توان رشد بیشتر را نداشت و به یک باره در مرداد 99 با عرضه‌های سنگین توسط پول‌های درشت روبه‌رو شد که ریزش سنگین بورس در آن زمان را در پی داشت.

پس از آن بازار سهام حتی در بهترین شرایط از نظر بنیاد و تکنیکال نیز نتوانست راه خود را با آرامش طی کند. چرا که همواره ترس از ریزش مجدد در معاملات وجود داشت و بازار در بهترین حالت، یک هفته مثبت بود.

همین امر سبب شد تا بازار سرمایه در دو سال اخیر روندی ساید را تجربه کند. اما پس از آن با رشد 85 درصدی قیمت دلار در پاییز سال گذشته و خبرهای مثبتی از قبیل ورود خودرو به بورس، بازار سرمایه توانست بار دیگر شارژ شود و به روند خنثی خود پایان دهد.

بدین ترتیب شاخص کل در سه ماه بیش از 60 درصد رشد داشت و به سطح دو میلیون و 500 هزار واحدی رسید. البته طی همین روند صعودی نیز همواره پرسش «شاخص تا کجا بالا می‌رود» یا «بازار کی فرو می‌پاشد» میان سهامداران مطرح می‌شد.

سرانجام بورس پس از سه ماه صعود بالاخره روی دیگر خود را به سهامداران نشان داد و طی هفته جاری در سه روز متوالی رنگ سرخ به خود گرفت.

با این تفاسیر این موضوع مطرح می‌شود که بازار سهام قصد اصلاح قدرتمند را دارد یا مانند سال 99 وارد دوره ریزشی می‌شود؟

رد پای فروش دستوری در ریزش بازار

بررسی معاملات دو هفته گذشته بازار سهام نشان‌دهنده خروج پیاپی پول حقوقی‌ها از بازار سهام بوده است. با وجود اینکه برخی، ورود پول حقیقی‌ را نشانه خوبی می‌دانستند اما باید دانست هر ورود پول حقیقی، خروج پول حقوقی را در پی دارد.

با وجود غیرمنطقی و هیجانی بودن ورود پول حقیقی در روزهای گذشته، سرمایه‌گذاران در هفته اخیر همواره شاهد ورود روزانه، یک الی دو همتی پول حقیقی‌ها به بازار سهام بودند.

حال خروج پول حقوقی در انتهای روند صعودی اخیر سبب یک اصلاح قدرتمند شده است. این در حالیست که کارشناسان بر دستوری بودن فروش حقوقی‌ها و بازیگردانان تاکید دارند.

با وجود انکار مسئولان سازمان بورس اما می‌توان گفت ترس ریزش 99 حتی در مدیران راس بورس نیز وجود داشت؛ به طوری که فروش دستوری حقوقی‌ها کاملا در معاملات هفته اخیر مشهود بوده است.

البته فروش حقوقی در بازارهای صعودی انکار نشدنی است و همواره اعمال اصلاح توسط آن‌ها صورت می‌گیرد. اما این بار می‌توان گفت با اعمال فشار از سوی نهادهای بالا دستی، بازار از آن سمت بام افتاد و اصلاح به ریزش 125 هزار واحدی تبدیل شد که سومین نزول قدرتمند تاریخ بورس بوده است.

داستان سال 99 تکرار می‌شود؟

یک دیدگاه قائل بر آن است که علاوه بر فروش دستوری حقوقی‌ها، خنثی شدن روند صعودی دلار هر چند با تاخیر، در اصلاح قدرتمند سه روز گذشته بازار موثر بوده است.

بررسی و مقایسه چارت دلار و شاخص کل در سال‌‌های اخیر نشان‌دهنده کورولیشن مثبت میان این دو پارامتر اقتصادی است و حاکی از آن است که بورس ایران به خاطر کامودیتی و صادرات محور بودن تا حد زیادی از نوسانات دلار پیروی می‌کند.

اما نکته مهم ماجرا این است که ریزش 99 در حالی اتفاق افتاد که دلار نه تنها کاهش قیمت نداشت بلکه روزبه‌روز گرانتر می‌شد. بدین ترتیب می‌توان گفت این پول اشباع شده بازار سهام بوده است که در آن زمان سبب ریزش بورس شد و سهم‌ها دیگر توان رشد کاذب را نداشتند.

بررسی چارت قیمت دلار از سال گذشته تا کنون نشان می‌دهد، پس از شکست مقاومت 33 هزار و 500 تومانی توسط اسکناس آمریکایی، رالی جدید دلار شروع شد و روزبه‌روز قیمت‌های بالاتری را ثبت کرد.

همین امر سبب شد بازارهای موازی نیز به تبعیت از افزایش نرخ دلار، صعودی شوند و پس از سال‌های 98 و 99 جان بگیرند. همچنین مولفه‌های بنیادی نیز حاکیست وضعیت سودسازی شرکت‌ها و همچنین p/e آن‌ها نشان‌دهنده بهتر بودن شرایط کلی بازار نسبت به سال 99 است. از طرفی اتفاق خاصی از نظر سیاسی نیز که سبب دسترسی بیشتر به دلار شود نیفتاده است و همچنان چشم‌انداز دلار صعودی است.

تمامی این تفاسیر نشان می‌دهد با وجود سنگین بودن اصلاح بازار در این هفته جاری، نمی‌توان گفت که روزهای تلخ 99 تکرار می‌شود. به طوری که این نزول قدرتمند صرفا اصلاحی سخت برای صعود شارپ اخیر بوده است.

چارت بالا نشان می‌دهد از لحاظ تکنیکالی نیز امکان پولبک شاخص کل به سقف تاریخی شکسته شده وجود دارد و حتی ممکن است این اصلاح، شاخص کل را به زیر دو میلیون واحد بکشد. اما در نگاه میان‌مدت و بلند مدت همچنان بورس را می‌توان بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری دانست.