ایجاد ۱ میلیون شغل چقدر با واقعیت همخوانی دارد؟

اقتصادسنج | وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اوایل بهمن از تحقق وعده دولت سیزدهم مبنی بر ایجاد سالانه یک میلیون شغل در کشور خبر داد و گفت: «بحمدالله از یک میلیون فرصت شغلی در سال عبور کرده‌ایم.» اما آیا واقعا یک میلیون شغل ایجاد شده است؟ داده های آماری چه می گویند؟

واقعا یک میلیون شغل ایجاد شد؟

بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران در پاییز ۱۴۰۰ تعداد بیکاران ۱۵ ساله و بیشتر، حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر بوده که از این تعداد ۴۰.۴ درصد در پاییز امسال شاغل شده‌اند. این یعنی از پاییز ۱۴۰۰ تا پاییز امسال، حدود ۹۳۰ هزار نفر صاحب شغل شده‌اند، اما از آنجا که بیان صرف آمار اشتغال ایجادشده نمی‌تواند تصویر دقیقی از بازارکار را نشان دهد، حجم خالص این شاخص نیز باید بررسی شود.

به بیان دیگر، اگر از پاییز سال گذشته تا پاییز ۱۴۰۱، جمعا ۹۳۰ هزار شغل ایجاد شده، در همین بازه زمانی چه تعداد شغل از بین رفته یا چه تعداد شاغل در این مقطع شغل خود را از دست داده‌اند؟ در صورت پاسخ دادن به این پرسش است که وضعیت بازار کار به صورت صحیح روشن می‌شود.

بررسی جریان شغلی در بازار کار ایران

گزارش‌های مرکز آمار ایران از جریان شغلی در بازار کار، نشان می‌دهد که در پاییز ۱۴۰۰، ۲۳ میلیون و ۵۳۵ هزار و ۱۷۵ نفر شاغل بوده‌اند که از آن زمان تا پاییز امسال، ۲.۹ درصد از جمعیت شاغل، شغل‌هایشان را از دست داده‌اند و بیکار شده‌اند؛ یعنی چیزی حدود ۶۸۲ هزار و ۵۲۰ نفر.

بر اساس این رقم، خالص اشتغال ایجاد شده برابر با ۲۷۴ هزار و ۸۸۳ نفر بوده است؛ رقمی که از وعده یک میلیون شغل در سال، خیلی دورتر به نظر می‌رسد. ضمن اینکه اشتغال ایجاد شده لزوما به معنای ایجاد شغل نیست.

۳۶ درصد زنان، غیرفعال شدند

آمار جریان نیروی کار همچنین نشان می‌دهد که حدود ۹۰ درصد مردان از پاییز سال گذشته تاکنون شاغل مانده‌اند، ۳.۱ درصد بیکار شده و ۶.۶ درصد غیر فعال شده‌اند.

اما در بخش زنان، تنها ۶۲ درصد آنان همچنان شاغل مانده‌اند و حدود ۳۶ درصد جمعیت زنان، غیر فعال شده‌اند.

بر اساس تعاریف آماری «جمعیت غیرفعال» به گروهی گفته می‌شود که شغل ندارند و در جست‌وجوی شغل هم نیستند. این افزایش جمعیت غیرفعال می‌تواند یک سیگنال منفی برای اقتصاد و بازار کار تلقی شود و به دلیل مجموعه‌ای از عوامل اجتماعی و فرهنگی و مذهبی و البته سیاست‌گذاری‌های نادرست باشد.