هر قدرت جهانی چند ناو هواپیمابر دارد؟

اقتصادسنج| ناوهای هواپیمابر در جهان همچنان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های قدرت ملی و نفوذ بین‌المللی محسوب می‌شوند. توزیع نامتوازن این قابلیت‌ها در جهان، ساختار هرمی قدرت دریایی را تقویت کرده و تنها معدود کشورها را قادر به اعمال نفوذ فراملی در مقیاس جهانی ساخته است.

این گزارش با اینفوگرافی نشان می‌دهد که هر کشور چند ناو هواپیمابر دارد.

هر ناو هواپیمابر به عنوان تاجی جواهرنشان در قدرت دریایی محسوب می‌شود و نمادی از برتری راهبردی کشورها در حوزه‌های دریایی بین‌المللی تلقی می‌شود. تصویر ارائه شده در این گزارش نشان‌دهنده توزیع فعلی این ناوگان‌های استراتژیک در میان هشت کشور جهان است که هرکدام نمایانگر سطوح متفاوتی از قدرت‌نمایی دریایی و سیاسی برای نفوذ فراملی هستند.

هژمونی مطلق ایالات متحده آمریکا

ایالات متحده آمریکا با ۱۱ ناو هواپیمابر، مالک تقریبا ۴۰ درصد از کل ناوگان‌های هواپیمابر جهان محسوب می‌شود و برتری قابل توجهی نسبت به سایر کشورها دارد. این ناوگان شامل کلاس‌های پیشرفته نیمیتز و جرالد آر. فورد است که به تکنولوژی هسته‌ای مجهز بوده و قابلیت عملیات مداوم بدون نیاز به سوخت‌رسانی برای دهه‌ها را دارند. سیستم پرتاب الکترومغناطیسی (EMALS) در کلاس فورد، نشان‌دهنده پیشرفته‌ترین فناوری موجود در این حوزه است که امکان پرتاب هواپیما را ۲۵ درصد بیشتر از نسل قبل فراهم می‌کند.

قدرت ناوگان آمریکایی نه تنها در تعداد بلکه در پیچیدگی تکنولوژیک و قابلیت‌های عملیاتی نهفته است. هر ناو قادر به حمل بیش از ۷۵ فروند هواپیما و انجام ۱۶۰ پرواز رزمی در روز است که این آمار در جهان بی‌نظیر محسوب می‌شود. این ظرفیت به آمریکا امکان حفظ حضور دائمی در تمامی اقیانوس‌های جهان و اعمال فشار دیپلماتیک بدون درگیری مستقیم را می‌دهد.

صعود چین به عنوان قدرت رقیب

چین با سه ناو هواپیمابر، دومین قدرت دریایی جهان در این زمینه محسوب می‌شود. این امر بخشی از استراتژی جامع مدرن‌سازی نیروی دریایی این کشور است. لیائونینگ و شاندونگ، دو ناو هواپیمابر فعال چین، هر دو بر پایه طراحی کلاس کوزنتسوف شوروی ساخته شده‌اند ولی فوجیان، سومین ناو که در حال آزمایش دریایی است، نشان‌دهنده قابلیت‌های بومی پیشرفته چین در این حوزه است.

فوجیان با وزن ۸۰ هزار تن و مجهز بودن به سیستم کاتاپولت الکترومغناطیسی، بزرگترین و پیشرفته‌ترین ناو هواپیمابر غیرآمریکایی جهان تلقی می‌شود. حضور همزمان لیائونینگ و شاندونگ در اقیانوس آرام برای نخستین بار در تاریخ، نشان‌دهنده گسترش قابل توجه قلمرو عملیاتی چین فراتر از زنجیره جزایر دوم است. این توسعه با نگرانی‌های امنیتی ژاپن و ایالات متحده همراه بوده و تنش‌های ژئوپلیتیک منطقه را تشدید کرده است.

قدرت‌های دریایی متوسط: بریتانیا، ایتالیا و هند

بریتانیا با دو ناو هواپیمابر کلاس ملکه الیزابت، بزرگترین کشتی‌های جنگی تاریخ نیروی دریایی سلطنتی را در اختیار دارد. HMS ملکه الیزابت و HMS شاهزاده ولز، هرکدام قادر به حمل ۴۸ فروند جنگنده F-35B و تشکیل هسته اصلی گروه اعتراضی ناو هواپیمابر بریتانیا هستند. استقرار اخیر HMS شاهزاده ولز در منطقه هند-اقیانوس آرام به مدت هشت ماه، نشان‌دهنده بازگشت بریتانیا به سیاست قدرت‌نمایی جهانی است.

هند نیز با دو ناو هواپیمابر INS ویکرامادیتیا و INS ویکرانت، جایگاه مهمی در معادلات دریایی منطقه اقیانوس هند کسب کرده است. ویکرانت به عنوان نخستین ناو هواپیمابر بومی هند با ۷۶ درصد محتوای ساخت داخل کشور، نمادی از خودکفایی تکنولوژیک این کشور تلقی می‌شود. قابلیت عملیات همزمان دو ناوگان ناو هواپیمابر که در سال ۲۰۲۴ به نمایش درآمد، هند را در جمع معدود کشورهای دارای این ظرفیت قرار داده است.

.

ایتالیا با ناو هواپیمابر کاوور (Cavour) که در سال ۲۰۲۴ قابلیت عملیات F-35B را کسب کرد، یکی از پیشرفته‌ترین ناوگان‌های اروپایی را در اختیار دارد. کاوور با ظرفیت حمل ۱۶ جنگنده و قابلیت‌های چندمنظوره شامل عملیات آمفیبی، نقش مهمی در استراتژی دفاعی متحد ناتو ایفا می‌کند. حمل نیروی آمفیبی به مفهوم انتقال نیروهای نظامی از دریا به ساحل از طریق وسایل نقلیه مخصوص است که شامل هواپیماها، شناورها و حتی خودروهای دو زیستی (آمفیبی) می‌شود و به منظور پیاده‌سازی نیروها و تجهیزات در مناطق ساحلی به کار می‌رود.

قدرت‌های تک‌ناوشکن: فرانسه، روسیه و اسپانیا

فرانسه با ناو هواپیمابر شارل دوگل، تنها قدرت دریایی غیرآمریکایی مالک ناو هواپیمابر هسته‌ای محسوب می‌شود. این ناو هواپیمابر قادر به حمل ۴۰ فروند هواپیما شامل جنگندههای رافال M است و به عنوان ناو هواپیمابر پرچمدار نیروی دریایی فرانسه در عملیات‌های بین‌المللی متعددی از جمله افغانستان، لیبی و سوریه مشارکت داشته است. سیستم کاتاپولت بخاری این ناو هواپیمابر امکان عملیات هواپیماهای آمریکایی نظیر F/A-18 و C-2 Greyhound را نیز فراهم می‌کند.

روسیه با ناو هواپیمابر ادمیرال کوزنتسوف در وضعیت نامطلوبی قرار دارد؛ چراکه این ناو هواپیمابر از سال ۲۰۱۷ غیرفعال بوده و احتمال اسقاط یا فروش آن به دلیل مشکلات فنی مداوم و هزینه‌های نگهداری بالا مطرح است. این وضعیت نشان‌دهنده تنزل قابلیت‌های قدرت‌نمایی دریایی روسیه نسبت به دوران شوروی است.

اسپانیا با ناو هواپیمابر خوان کارلوس اول، ترکیبی از قابلیت‌های ناو هواپیمابر و کشتی حمل نیروی آمفیبی را در اختیار دارد. این ناو هواپیمابر قادر به حمل ۱۲ جنگنده هریر یا F-35 و ۱۸ بالگرد است و نقش مهمی در عملیات‌های ناتو در دریای مدیترانه ایفا می‌کند. 

مفاهیم ژئوپلیتیک و استراتژیک

ناو هواپیمابر فراتر از ابزارهای نظامی، نماد قدرت ملی و یکی از ابزارهای دیپلماسی است. حضور یک ناو هواپیمابر در آب‌های بین‌المللی قادر است تعادل قدرت منطقه‌ای را تغییر دهد و پیام‌های سیاسی قدرتمندی به دوست و دشمن ارسال کند. این قابلیت به ویژه در دوران تنش‌های ژئوپلیتیک اهمیت دوچندان پیدا می‌کند.

مفهوم «نیروی دریایی آب‌های آبی» که به قابلیت عملیات مستقل در اقیانوس‌های آزاد اشاره دارد، عمدتا با مالکیت ناو هواپیمابر تعریف می‌شود. تنها هشت کشور جهان این ظرفیت را دارند که نشان‌دهنده انحصاری بودن این قابلیت راهبردی است. این محدودیت از هزینه‌های بالای ساخت، نگهداری و عملیات این ناوگان‌ها ناشی می‌شود که تنها اقتصادهای قدرتمند قادر به تحمل آن هستند.

قدرت‌نمایی دریایی در عصر حاضر با چالش‌های جدیدی مواجه است که شامل سیستم‌های ضدناوشکن پیشرفته، جنگ سایبری و تهدیدات نامتقارن می‌شود. با این حال، ناو هواپیمابر همچنان محوری‌ترین ابزار قدرت‌نمایی دریایی باقی مانده‌اند زیرا قابلیت‌های منحصربه‌فردی در زمینه کنترل دریا، برتری هوایی و پشتیبانی از عملیات زمینی ارائه می‌دهند.

تجارت‌نیوز/